Sản phẩm cao đẳng sâm và trà túi lọc đẳng sâm của HTX Nông nghiệp Dược liệu Tây Giang đã góp phần nâng giá trị, thương hiệu của loại dược liệu quý trên thị trường, tạo động lực giúp người vùng cao Tây Giang thoát nghèo.
Liên kết chuỗi cho đẳng sâm
Sản phẩm từ cây dược liệu đẳng sâm là một trong các sản phẩm nổi bật của HTX Tây Giang. Đây là một loại dược liệu quý trong tự nhiên, được mệnh danh là “nhân sâm của người nghèo”. Để tránh tình trạng khai thác quá mức dẫn tới cạn kiệt, đồng thời nâng cao sinh kế bền vững cho người dân, HTX đã liên kết với người dân để trồng đẳng sâm bán tự nhiên trên đất nương rẫy.
Từ giống cây mọc tự nhiên trong rừng, cây dược liệu đẳng sâm đã trở thành cây xóa đói, giảm nghèo cho bà con. |
Đẳng sâm (đảng sâm, sâm nam, sâm dây, sâm khu 7) là cây thân thảo, leo bằng thân quấn, sống nhiều năm, phần trên mặt đất (thân mang lá) lụi tàn vào mùa đông hàng năm, phần dưới mặt đất (rễ củ) vẫn sống và lớn dần theo thời gian.
Theo tài liệu dược liệu cổ truyền, đẳng sâm là loài dược liệu quý, có tác dụng bồi bổ cơ thể, chữa bệnh như nhân sâm. Nghiên cứu y dược hiện đại cho thấy, đẳng sâm chứa nhiều saponin, acid amin, glycosid scutellarin, đường... rất tốt cho cơ thể, giúp phục hồi sinh lực, giải tỏa stress, chống lão hóa, tăng cường miễn dịch.
Huyện Tây Giang xác định, cây đặc hữu đẳng sâm là một trong hai cây dược liệu chủ lực của huyện vùng cao này nhưng chưa được khai thác triệt để tiềm năng và thế mạnh giúp đồng bào vùng cao thoát nghèo.
Đẳng sâm sinh trưởng, phát triển tốt ở những vùng có độ cao trên 1.000m so với mực nước biển, được phân bố và trồng tại 4 xã vùng cao Tây Giang gồm: A Xan, Tr’Hy, Gari, Ch’ơm.
Theo đó, sự ra đời của HTX Nông nghiệp Dược liệu Tây Giang chính là nền tảng, tạo động lực xây dựng các chuỗi giá trị, chuỗi liên kết giúp nâng tầm thương hiệu cây đẳng sâm và nhiều cây dược liệu đặc hữu Tây Giang.
Giai đoạn 2018 - 2019, huyện Tây Giang có 5 sản phẩm tham gia chương trình OCOP thì có tới 3 sản phẩm từ cây đẳng sâm là trà túi lọc đẳng sâm của HTX Nông nghiệp dược liệu Tây Giang.
Đặc biệt, tỉnh Quảng Nam quyết tâm xây dựng 3 mô hình OCOP vùng đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó có mô hình liên kết chuỗi sản xuất, gắn với chế biến từ củ đẳng sâm huyện Tây Giang. Đây là cơ hội rộng mở của việc hình thành vùng đẳng sâm hàng hóa.
Theo đó, HTX Tây Giang phối hợp Dự án Trường Sơn Xanh hỗ trợ thành lập 3 nhóm đồng sở thích về trồng và khai thác cây dược liệu ở các xã Gari, Axan và Ch’ơm, đồng thời tổ chức khóa tập huấn về kỹ thuật trồng và khai thác cây đẳng sâm.
Dự án Trường Sơn Xanh cũng đã hỗ trợ đầu tư một số trang thiết bị cho hệ thống nhà xưởng của HTX bao gồm máy sấy, tủ bảo quản sản phẩm, máy thái dược liệu, máy đóng gói và hút chân không, máy sao khô và máy rửa dược liệu…
Cây xóa đói, giảm nghèo của người dân vùng biên
Theo ông Nguyễn Văn Lượm, Chủ tịch UBND huyện Tây Giang, cây đẳng sâm mọc hoang dã rất nhiều ở các xã Chơm, Ga Ry... Trước đây, đồng bào Cơ Tu đi rừng nhổ đẳng sâm mang về nấu canh ăn, hoặc ngâm rượu uống.
Cây đẳng sâm vừa giúp người dân xóa đói, giảm nghèo vừa giải quyết bài toán bảo vệ rừng. |
Từ năm 2000, đẳng sâm được các thương lái săn lùng nên bà con rủ nhau lên rừng nhổ về bán khiến cho loài cây dược liệu quý hiếm này có nguy cơ cạn kiệt.
Tuy nhiên, hiện nay Huyện Tây Giang đã có đề án phát triển vùng trồng nguyên liệu đẳng sâm lên hơn 3.000ha theo đề án phát triển cây dược liệu nên rất cần sự quan tâm và hỗ trợ của chính quyền ngành chức năng tỉnh Quảng Nam.
“Đồng thời, huyện kêu gọi các HTX, các nhà đầu tư cùng địa phương phát triển vùng dược liệu quý, tạo đầu ra cho sản phẩm đẳng sâm ổn định, giúp người dân xóa đói giảm nghèo”, ông Nguyễn Văn Lượm cho hay.
Chị A Lăng Thị Nhéo là 1 trong 2 hộ ở thôn A Choong, xã Ch’Ơm được hỗ trợ cây giống đẳng sâm để trồng. Trồng đẳng sâm trên sườn núi thoai thoải, xen canh cùng sắn, chị Nhéo có thể vừa chăm sóc sắn, vừa chăm sóc đẳng sâm. Ngoài 3ha được hỗ trợ, gia đình chị Nhéo còn tự trồng thêm 3ha trên diện tích nương nhà mình cách đó không xa. Với 6ha đẳng sâm, hằng năm đều thu hoạch một phần diện tích, bán được 20 triệu đồng để lo chi phí sinh hoạt gia đình cũng như việc học hành của các con.
Có tiền, chị Nhéo sửa nhà, mua xe máy tốt để đi lại và xuống trung tâm huyện thăm con đang học ở Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học cơ sở Tây Giang. Theo chị Nhéo, việc trồng mới đẳng sâm vào tháng 3 là tốt nhất. Khi ấy, thời tiết đã bớt rét và có mưa nhỏ, đất ẩm giúp rễ cây giống phát triển, bám nhanh được vào đất.
Nhiều người có diện tích đất canh tác ít đã tìm cách ươm để bán cây giống cho những người có nhu cầu. Tuy số tiền thu được không nhiều, nhưng cũng tạo được nguồn thu nhập đáng kể giúp trang trải chi phí trong cuộc sống.
Rõ ràng, từ một loại cây mọc tự nhiên trong rừng, đồng bào dân tộc Cơ Tu ở huyện biên giới Tây Giang đã biến thành hàng hóa, cho nguồn thu nhập đáng kể, giúp ổn định cuộc sống.
Nếu như trước đây, người dân sống phụ thuộc vào rừng bằng việc phát cây làm rẫy hoặc khai thác rừng trái phép thì nay, người dân ý thức hơn việc giữ tán rừng cho cây đẳng sâm phát triển, mang lại hiệu quả kinh tế cao.
“Cây đẳng sâm vừa giúp người dân xóa đói, giảm nghèo vừa giải quyết bài toán bảo vệ rừng, vậy nên chúng tôi cũng như người dân rất mong trong thời gian tới sẽ có thêm nhiều chính sách hỗ trợ để cây đẳng sâm có thể phát triển bền vững trên mảnh đất biên cương này” ông Nguyễn Văn Lượm, Chủ tịch UBND huyện Tây Giang cho hay.
Minh Thành