Mặc dù đất nông nghiệp chỉ chiếm 14,2% diện tích đất tự nhiên nhưng phần lớn người dân ở Tân Lạc sống bằng nghề nông nghiệp. Để nâng cao thu nhập cho người dân, huyện đã định hướng phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng hàng hóa, hình thành những vùng sản xuất tập trung theo quy mô lớn, từng bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào đời sống sản xuất của bà con, góp phần xóa đói giảm nghèo bền vững tại địa phương.
Hình thành vùng sản xuất lớn
Để hình thành những vùng sản xuất hàng hóa lớn đối với Tân Lạc là chuyện không hề dễ vì địa phương có diện tích đất nông nghiệp thấp, địa hình đồi núi. Chính vì vậy, huyện đã khuyến khích các xã, thị trấn chuyển đổi diện tích cấy lúa kém hiệu quả sang các loại cây trồng có hiệu quả cao hơn.
Bên cạnh đó là hỗ trợ người dân chuyển diện tích vườn tạp trồng các loại cây phù hợp như bưởi, lạc, bí, dưa hấu ở vùng thấp; mía ở vùng thượng, vùng sâu; su su, tỏi tía ở vùng cao.
Đến nay, diện tích bưởi của huyện đạt 1.205 ha, trong đó, diện tích cho sản phẩm khoảng gần 1.000 ha, tập trung ở các xã Ngọc Mỹ, Đông Lai, Thanh Hối, Tử Nê, Phong Phú, Mỹ Hòa và thị trấn Mãn Đức.
Ông Trần Hồng Năng, Giám đốc HTX trồng bưởi hữu cơ và dịch vụ nông nghiệp Tân Đông, xã Đông Lai cho biết, mỗi vụ sản lượng bưởi đạt bình quân 30 tấn/ha. Nếu tính giá bán bình quân 20.000 đồng/quả, thu nhập của thành viên và người dân đạt từ 400 - 700 triệu đồng/ha, tùy theo mức độ thâm canh của người trồng.
Theo thống kê, hầu hết các xã trên đều đã phát triển mô hình HTX, tổ hợp tác trồng bưởi để áp dụng kỹ thuật vào sản xuất, chế biến và liên kết tìm đầu ra. Chính vì vậy, bưởi đỏ hiện trở thành cây trồng chủ lực, đem lại thu nhập cao, góp phần quan trọng phát triển kinh tế và giảm nghèo cho người dân. Nhiều hộ đã cải tạo vườn tạp, đầu tư thâm canh, thực hiện quy trình sản xuất an toàn, tạo ra sản phẩm có chất lượng tốt, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.
Hình thành những vùng hàng hóa tập trung dựa vào thế mạnh của địa phương giúp người dân nâng cao thu nhập, giảm nghèo bền vững. |
Chính vì vậy, huyện đang vận động các nguồn lực đầu tư thâm canh cho vùng sản xuất bưởi, phấn đấu đến năm 2025 có khoảng 500 ha diện tích trồng bưởi được công nhận đạt tiêu chuẩn VietGAP hoặc chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm kết hợp với xây dựng nhãn hiệu hàng hóa, với sản lượng đạt trên 20.000 tấn và giá trị đạt khoảng 460 triệu đồng/ha.
Ngoài bưởi, rau su su cũng được mệnh danh là cây giảm nghèo của người dân Tân Lạc. Hiện, diện tích su su của huyện duy trì khoảng 90 ha, tập trung ở xã Quyết Chiến (65 ha). Huyện cũng hỗ trợ người dân thành lập theo mô hình kinh tế tập thể để tận dụng lợi thế về điều kiện tự nhiên, nguồn lao động, từ đó giúp người dân thoát nghèo, nâng cao thu nhập.
Theo các thành viên HTX Rau an toàn Quyết Chiến, su su là loại rau phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng các xã vùng cao, đem lại hiệu quả khá cao cho người dân. Tính trung bình, thu nhập rau su su của các thành viên đạt từ 180 - 200 triệu đồng/ha.
Đặc biệt, phát huy vai trò của mô hình HTX kiểu mới, mô hình trồng rau su su an toàn đã đem lại thu nhập ổn định cho 54 hộ thành viên, lợi nhuận trên đất canh tác đạt 400 triệu đồng/ha mỗi năm. Hiện, mỗi ngày toàn HTX Quyết Chiến xuất bán 20 tấn ngọn rau su su, với 6 xe ô tô chở đi giao cho một số siêu thị ở Hà Nội và chở ngược lên Tam Đảo.
Theo đại diện lãnh đạo huyện Tân Lạc, phát triển sản xuất theo hướng hàng hóa không chỉ giúp huyện hình thành được những vùng sản xuất cây trồng chủ lực trên quy mô lớn, tập trung mà còn tạo điều kiện thuận lợi để người dân giảm nghèo tại chỗ. Tỷ lệ hộ nghèo của huyện nhờ đó giảm đáng kể qua các năm. Hiện, thu nhập bình quân đầu người của huyện đạt hơn 23 triệu đồng/người/năm, đời sống sinh hoạt vật chất của người dân được nâng cao rõ rệt.
Thúc đẩy người dân liên kết
Để giúp người dân nâng cao thu nhập, thời gian qua, huyện đẩy mạnh hỗ trợ người dân áp dụng khoa học kỹ thuật, từng bước xóa bỏ tư duy sản xuất lạc hậu. Thông qua các chương trình dự án giảm nghèo 135 (chương trình phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn vùng dân tộc thiểu số và miền núi)…
Theo đó, người dân, HTX đã được hỗ trợ cây, con giống mới, chuyển giao khoa học kỹ thuật để tăng năng suất, giảm công lao động cho người dân vùng khó khăn. Huyện cũng chỉ đạo người dân, HTX thực hiện quy trình sản xuất khép kín theo tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm, quan tâm đến xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp đặc trưng. Đến nay, cơ quan quản lý đã công nhận nhãn hiệu tập thể cho các sản phẩm nông nghiệp của huyện như: "Bưởi đỏ Tân Lạc”, "Quýt Nam Sơn”, "Rau su su Quyết Chiến”.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả đã đạt được, huyện Tân Lạc vẫn gặp những trở ngại nhất định trong quá trình giúp người dân giảm nghèo bền vững. Cụ thể là dù đã thành lập được những HTX để dẫn dắt người dân phát triển sản xuất nhưng vẫn còn những HTX chưa xây dựng được thương hiệu, sản phẩm chủ yếu bán qua thương lái nên đội chi phí đến tay người tiêu dùng trong khi thu nhập thực của người dân, thành viên HTX chưa như mong đợi.
Một vấn đề nữa đó là vấn đề đầu ra cho nông sản vẫn chưa thực sự hiệu quả. Ngay như HTX sản xuất, chế biến và tiêu thụ bưởi đỏ Tân Lạc (xã Tử Nê) hiện có khoảng 30ha canh tác cây ăn quả, trong đó diện tích bưởi đỏ khoảng 10ha. Mặc dù toàn bộ diện tích này đều được áp dụng quy trình sản xuất VietGAP nhưng việc tìm đầu ra cho sản phẩm cũng không hề dễ dàng.
Theo đánh giá của ngành nông nghiệp, việc phát triển kinh tế hàng hóa thông qua mô hình HTX ở Tân Lạc vẫn còn những khó khăn, hạn chế nhất định như quy mô HTX cơ bản còn nhỏ; việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất còn hạn chế do điều kiện vốn đầu tư hạn hẹp; việc liên kết trong phát triển các mô hình HTX chưa được mở rộng…
Để tiếp tục giúp người dân nâng cao thu nhập, tránh tái nghèo, thời gian tới, Tân Lạc sẽ đẩy mạnh việc thực hiện các cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển kinh tế tập thể, HTX và cơ chế, chính sách hỗ trợ sản xuất hàng hóa. Huyện cũng sẽ tiếp tục mở rộng diện tích sản xuất nông nghiệp theo tiêu chuẩn VietGAP nhằm thúc đẩy phát triển nông nghiệp hàng hóa theo hướng bền vững; nhân rộng các mô hình HTX hoạt động hiệu quả…
Tùng Lâm