Với ưu thế đất đai màu mỡ, Sơn La đang tập trung phát triển các loại cây công nghiệp, cây ăn quả, dược liệu, rau màu… quy mô lớn, đặc biệt là các sản phẩm nông sản mang tính đặc trưng địa phương.
Chuyển dịch để thích ứng biến đổi khí hậu
Tuy nhiên, thời tiết biến đổi khó lường đã ảnh hưởng không nhỏ tới sản xuất nông nghiệp của người dân. Trước thực trạng trên, người dân, HTX, các cấp ngành đã nhanh chóng đầu tư, thực hiện chuyển đổi sản xuất bền vững nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu.
Do biến đổi khí hậu nên diện tích lúa ở huyện Mai Sơn từng rơi vào tình trạng thiếu nước. Trước khó khăn này, huyện đã thực hiện chuyển đổi diện tích trồng lúa kém hiệu quả sang trồng các loại cây ăn quả.
Trong đó, HTX Quý Huy là đơn vị tiêu biểu chú trọng áp dụng kỹ thuật vào canh canh tác các loại cây ăn quả trên đất dốc theo hướng an toàn nên năng suất và sản lượng vượt trội. Năm 2019, HTX thu hoạch và xuất ra thị trường hơn 300 tấn xoài, 170 tấn bưởi, 22 tấn táo, 15 tấn nhãn. Do được chăm sóc và bảo quản đúng kỹ thuật nên sản phẩm quả có giá bán cao hơn.
 |
|
Việc đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt giúp tiết kiệm nước, nâng cao hiệu qủa cây trồng trong điều kiện biến đổi khí hậu. |
Trong quá trình sản xuất, HTX giúp các hộ thành viên tìm kiếm và kết nối đầu ra cho sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm trên toàn tỉnh và xuất sang thị trường Trung Quốc, DuBai. Tổng doanh thu năm 2019 của HTX đạt 6,5 tỷ đồng. Bình quân thu 300-400 triệu đồng/năm/hộ thành viên.
Ngay từ khi đi vào hoạt động, HTX đã xác định cần có những động thái để thích ứng với biến đổi khí hậu, đặc biệt là trang bị cho thành viên những kiến thức căn bản, cần thiết. Trong đó, HTX tăng cường tập huấn cho thành viên nhằm nâng cao năng lực chuyển đổi nền nông nghiệp từ trồng ngô, lúa sang trồng cây ăn quả để thích ứng biến đổi khí hậu. Qua đó cung cấp cho thành viên và rộng hơn là những hộ liên kết những kiến thức cơ bản, có hệ thống về phân thuốc hóa học, thuốc diệt cỏ, khí thải nhà kính, hiệu ứng nhà kính, biến đổi khí hậu và những tác động của nó đến môi trường, đời sống.
Ông Vi Xuân Tươi, thành viên HTX Quý Huy, cho biết trước đây, diện tích lúa nhà ông thường hay bị cháy xém đầu do phải đối mặt với các đợt nắng nóng lên đến 38-40 độ C cùng với lượng nước mưa quá ít khiến ruộng thường xuyên bị nứt nẻ. Chính vì vậy, khi được HTX tạo điều kiện đi tập huấn kiến thức về biến đổi khí hậu, ông đã chuyển 700 m2 đất trồng lúa sang trồng cây ăn quả, đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt để tiết kiệm nước, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Không chỉ huyện Mai Sơn mà toàn tỉnh Sơn La đang đẩy mạnh xây dựng các mô hình cộng đồng sản xuất thích ứng biến đổi khi hậu, tiêu biểu là các mô hình trồng cây ăn quả (nhãn, xoài, trám, mắc ca, bơ, mận…), cây dược liệu tại các huyện Quỳnh Nhai, Mộc Châu, Sông Mã, Yên Châu và đều có HTX đứng ra làm chủ. Các mô hình này góp phần nâng cao đời sống cho nhân dân, góp phần phủ xanh đất trống, đồi núi trọc, chống xói mòn, sạt lở đất.
Đặc biệt, một số HTX đã đẩy mạnh sản xuất theo chuỗi, chú trọng chế biến sâu nhằm giảm lượng chất thải và nâng cao giá trị gia tăng như: Mô hình trồng rau quả sạch kết hợp với sản xuất rượu và chăn nuôi lợn đen bản địa của HTX dịch vụ phát triển nông nghiệp 19/5 (huyện Mộc Châu), mô hình phát triển cây dược liệu đi đôi với chiết xuất tinh dầu của HTX dịch vụ nông lâm nghiệp Mường La (huyện Mường La), mô hình trồng na theo chuỗi giá trị của HTX Mé Lếch (huyện Cò Nòi)...
Vai trò của HTX
Hầu hết các HTX ở Sơn La đang cùng địa phương đẩy mạnh việc chuyển đổi sản xuất từ cây lượng thực kém hiệu quả sang trồng những loại cây ăn quả, dược liệu hay phát triển nuôi trồng thủy sản theo hướng bền vững.
Các HTX đã cùng các cấp hội vận động thành viên, nông dân bón phân, phun thuốc đúng liều lượng, đúng thời điểm, tiết kiệm giống, nước tưới… Đồng thời, tăng cường ứng dụng tiến bộ khoa học trong sản xuất, hướng đến sản xuất theo chuỗi nhằm tăng giá trị sản xuất.
 |
|
Sơn La đang đi đầu trong phát triển các HTX cây ăn quả nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, phủ xanh đất trồng đồi núi trọc. |
Qua đây, người nông dân đã hiểu được những tác hại của ô nhiễm môi trường, phát thải khí nhà kính, biến đổi khí hậu. Đa số nông dân đã biết sử dụng màng phủ trong trồng màu, giảm lượng nước, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật... Một số HTX có điều kiện đầu tư nhà lưới, hệ thống phun tưới tự động, mang lại hiệu quả kinh tế cao, khắc phục hiện tượng khô hạn, thiếu nước.
Có thể nói, các HTX chính là mắt xích quan trọng trong thúc đẩy sản xuất nông nghiệp. Tham gia HTX, người dân còn được tập huấn, áp dụng khoa học - công nghệ và cùng nhau thay đổi phương thức sản xuất trong điều kiện biến đổi khí hậu.
Chính vì vậy, để giúp người dân và các HTX nâng cao hiệu quả sản xuất cũng như thích ứng với biến đổi khí hậu, Sơn La đang đẩy mạnh triển khai các công trình chống sạt lở bờ sông, suối; xây dựng thủy lợi nội đồng. Tỉnh đã xây dựng các công trình tiêu thoát lũ Chiềng Ngàm Thượng (huyện Thuận Châu), công trình tiêu thoát lũ cho Tiểu khu 5 (thị trấn Ít Ong)... đã làm giảm hẳn tình trạng úng ngập trong khu vực. Các công trình khắc phục tình trạng úng ngập dọc QL6 từ Cò Nòi đến thị trấn Hát Lót (thuộc huyện Mai Sơn, Vân Hồ, thị trấn Mộc Châu) cũng đang được triển khai...
Bên cạnh đó, tỉnh cũng đẩy mạnh hỗ trợ các HTX về khoa học kỹ thuật, đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt, vay vốn ưu đãi để chuyển đổi từ phát triển theo lượng sang phát triển về chất, từ đó vừa nâng cao giá trị nông sản vừa bảo vệ môi trường và hạn chế dịch bệnh, thiên tai.
Như Yến
