Với mùi thơm đặc trưng, thoang thoảng, hương (nhang) của các làng nghề thuộc xã Duyên Hải đã quen thuộc với người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh. Đến nay, Văn Quan, Khả La, Bùi Tiến, Bùi Việt… là những làng đi đầu trong xã về sản xuất hương.
Sản phẩm từ thiên nhiên
Theo các cụ cao niên, nghề làm hương tại xã Duyên Hải được hình thành và phát triển từ lâu đời và đến nay vẫn được duy trì dù quá trình phát triển gặp không ít khó khăn. Hương có mùi thơm dịu nhẹ được làm từ các thảo mộc thiên nhiên nên vẫn tìm được chỗ đứng trên thị trường.
Nguyên liệu chủ yếu để làm hương là thân cây đỗ tương, cây hương bài đốt lấy tro. Dây keo được nghiền thành bột, sau đó trộn lẫn với các loại thảo mộc như: Xuyên quy, xuyên đại hoàng, trắc bách diệp, hoàng đàn, tùng bạch chỉ, đinh hương... Tùy cách pha chế, phối trộn nguyên liệu của từng người mà cho ra các loại hương với mùi thơm khác nhau.
 |
|
Người làm hương tại Duyên Hải chú trọng bảo vệ môi trường trong sản xuất (Ảnh: Internet) |
Các công đoạn từ pha chế, se, nén đều chủ yếu được tiến hành bằng phương pháp thủ công, có gia đình hiện nay đã đầu tư máy phục vụ một số công đoạn để giảm thời gian lao động, tăng năng suất.
Hương làm xong được phơi dưới nắng gió để làm khô từ từ, màu sắc đẹp mà vẫn giữ nguyên mùi thơm đặc trưng từ các nguyên liệu thiên nhiên. Trời nắng thì phơi một ngày, trời râm thì phải phơi từ 2-3 ngày. Người dân tuyệt đối không dùng lửa để làm khô vì cách này sẽ làm mất mùi thơm tự nhiên. Đây cũng là cách xây dựng thành công thương hiệu hương Duyên Hải.
Để mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao năng lực tiêu thụ sản phẩm và thu nhập cho người dân, dưới sự giúp đỡ của địa phương, HTX Sản xuất kinh doanh hương thơm Văn Quan được thành lập vào năm 2018. Đây là nơi để các hộ làm hương hỗ trợ nhau trong sản xuất kinh doanh. HTX cũng đứng ra giúp các thành viên tiếp cận và ứng dụng khoa học kỹ thuật, giải quyết việc làm cũng như mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm.
Là đầu mối tiêu thụ cho các hộ và cơ sở sản xuất trong xã, từ khi HTX ra đời, thị trường tiêu thụ của sản phẩm hương Duyên Hải không chỉ bó hẹp ở các chợ huyện và một số tỉnh lân cận mà được tiêu thụ ở nhiều tỉnh, thành trên cả nước, đồng thời xuất khẩu sang một số nước ở Đông Nam Á.
Nâng cao kinh tế, bảo vệ môi trường
Người Duyên Hải cho rằng nghề làm hương liên quan đến tâm linh, lương tâm làm nghề không cho phép cẩu thả. Trước mỗi mẻ hương, người thợ đều cẩn thận làm và đốt thử để kiểm tra chất lượng xem có cháy đều, cháy hết không, hương thơm ra sao mới được làm đồng loạt và xuất ra thị trường... Và để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, hương cũng không ngừng được cải tiến về mẫu mã và nâng cao chất lượng sản phẩm. Ngoài các loại hương thông thường, HTX còn làm hương quế, trầm hương...
Hiện nay, 80% người dân người ở Duyên Hải theo nghề làm hương. Chính quyền địa phương cho biết, thu nhập từ làm hương chiếm khoảng 60% tổng nguồn thu nhập trong mỗi hộ gia đình. Hiện, có nhiều hộ gia đình đã đầu tư sản xuất theo quy mô lớn, duy trì 15-100 lao động làm việc thường xuyên với mức lương 3-4 triệu đồng/người/tháng. Đối với lao động thời vụ, những người phơi hương có thu nhập bình quân 150.000 đồng/ngày, người vuốt hương 120.000 đồng/ngày...
 |
|
Hương trầm cũng là một trong những sản phẩm của các làng làm hương tại xã Duyên Hải (Ảnh:Internet) |
Nghề làm hương ở Duyên Hải không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế mà còn thân thiện với môi trường. Nhiều năm nay, người thợ vẫn lưu giữ được những bí quyết truyền thống để bảo đảm chất lượng hương ngày càng tốt mà không phải sử dụng bất cứ hóa chất nào. Một số loại hương chủ yếu có kích thước nhỏ gọn bằng 1/2 cây hương thường giúp giảm tối thiểu nguyên liệu trong quá trình sản xuất cũng như lượng tro tàn sau khi đốt.
Ngoài ra, nguồn nguyên liệu đều là từ thiên nhiên và được tận dụng hoàn toàn nên hạn chế chất thải rắn. Việc sản xuất vì vậy ít làm suy giảm môi trường sống của người dân. Những hộ sản xuất hương theo quy mô lớn hiện nay cũng luôn ký cam kết bảo vệ môi trường, phòng chống cháy nổ nhằm phát triển theo hướng bền vững.
Tuy nhiên, trăn trở của người dân nơi đây là sản phẩm hương thân thiện với môi trường có thể thay thế được sự đa dạng và “sức quyến rũ” của nhiều loại hương làm từ hóa chất trên thị trường hiện nay, hay không còn phụ thuộc rất nhiều vào sự thay đổi thói quen, thị hiếu cũng như ý thức bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng.
Như Yến
