Theo Sở TN&MT, Phú Yên hiện có 42 tổ chức, cá nhân đang hoạt động hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải trên địa bàn các huyện. Trong đó có 13 tổ, đội thuộc UBND cấp xã, 8 cá nhân và 21 tổ thu gom của các HTX. Bước đầu đã có một số HTX hoạt động hiệu quả, góp phần tích cực gìn giữ và nâng cao chất lượng môi trường.
Lao động vất vả, kết quả tương xứng
Tại xã Hòa Trị, huyện Phú Hòa, HTX Kinh doanh tổng hợp Hòa Trị 1 ngoài thực hiện sản xuất lúa theo tiêu chuẩn VietGAP còn mở rộng sang dịch vụ vệ sinh môi trường.
Trước khi có dịch vụ thu gom, vận chuyển rác, môi trường vệ sinh tại thôn Quy Hậu và Phước Khánh có rất nhiều điểm "nóng" về rác thải lưu cữu lâu ngày ở các khu vực chợ, gần trường học; các kênh mương trở thành nơi chứa rác, gây ách tắc dòng chảy.
Từ khi HTX Kinh doanh tổng hợp Hòa Trị 1 xây dựng tổ thu gom rác thải và thực hiện thu gom vào thứ Tư và thứ Bảy hàng tuần, lượng rác thải trong các thôn đã được vận chuyển đi để xử lý. Các con đường, kênh mương đã trở nên sạch đẹp và không còn là “điểm nóng” về ô nhiễm môi trường.
Để có được kết quả như vậy, những ngày đầu, thành viên trong tổ thu gom rác phải làm việc hết công suất, chịu khó “đi sớm, về muộn” thu gom hết lượng rác thải trên địa bàn.
 |
|
Nhiều HTX ở Phú Yên đã mở rộng sang hoạt động thu gom rác thải (Ảnh: TL) |
Thực hiện chủ trương xã hội hóa trong công tác bảo vệ môi trường, UBND thị xã Sông Cầu đã vận động người dân thành lập các HTX để đảm trách việc thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt. Trong đó, nổi bật là HTX Nông nghiệp Xuân Thọ 2 (phường Xuân Đài) đã thực hiện thu gom rác thải của gần 1.000 hộ dân tại phường và hai xã Xuân Thọ 1, Xuân Thọ 2.
Do địa bàn thu gom rộng nên HTX phải tổ chức thu gom rác theo ngày và theo cụm tuyến dân cư. Hàng ngày, các xe chuyên dụng đến các địa điểm tập kết rác theo quy định, thu gom và vận chuyển rác thải đến bãi rác tập trung tại thôn Bình Nông (xã Xuân Lâm) để xử lý theo đúng quy trình.
Bên cạnh đó, HTX còn đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân tham gia cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết tham gia bảo vệ môi trường đô thị” bằng nhiều hình thức khác nhau như: ký hương ước, cam kết; tổ chức tổng vệ sinh định kỳ; hướng dẫn người dân phân loại rác… Nhờ đó, ý thức bảo vệ môi trường của người dân dần được nâng cao, HTX cũng giảm bớt phần nào khó khăn trong quá trình hoạt động.
Chung tay vì môi trường
Có thể thấy, sự vào cuộc của các HTX bắt nguồn từ “nỗi đau đáu” về vấn đề môi trường tại các địa phương. Sự cải thiện về môi trường ở những địa phương chính là minh chứng cho vai trò của mô hình HTX khi chung tay cùng chính quyền giải quyết vấn đề rác thải.
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Phú Yên có nhiều HTX thực hiện dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải như: HTX nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Tân Tây, HTX nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Phong, HTX nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Mỹ Tây (huyện Tây Hòa); HTX nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Vinh (Ðông Hòa); HTX dịch vụ nông nghiệp Hòa Trị 1 và HTX dịch vụ nông nghiệp Hòa Trị 2 (huyện Phú Hòa)...
Tuy nhiên, hoạt động dịch vụ thu gom rác thải của các HTX này còn gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân là do hầu hết các HTX khai thác loại hình dịch vụ thu gom, xử lý rác thải địa bàn nông thôn đều có quy mô nhỏ nên tổng doanh thu hằng năm không cao. Chính vì vậy dẫn đến việc không ít HTX thu không đủ chi nên gặp khó khăn trong việc duy trì hoạt động.
Chị Lê Thị Thu - Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Xuân Thọ 2, cho biết tất cả các phương tiện, đồ bảo hộ như bao tay, khẩu trang, trang phục, giày dép, nón mũ… và chi phí đào đào lực lượng thu gom rác thải đều do HTX tự trang bị. HTX cũng phải chi phí tiền sửa chữa các phương tiện vận tải trong khi tiền thu phí từ các hộ gia đình gặp khó vì một bộ phận người dân vẫn không đóng phí hàng tháng. HTX phải cân đối thu chi từ các dịch vụ khác để duy trì hoạt động vệ sinh môi trường.
Một khó khăn nữa là việc đầu tư cho các phương tiện thu gom rác thải chưa được thích đáng nên hiệu quả chưa cao. Hầu hết các phương tiện thu gom, vận chuyển rác tại các HTX còn thô sơ nên vẫn tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường.
 |
|
HTX Hòa An Tây vẫn chưa có phương tiện thu gom rác chuyên dụng (Ảnh: TL) |
Điển hình như HTX dịch vụ nông nghiệp Hòa Trị 1 tuy rất tích cực trong dịch vụ thu gom rác thải nhưng HTX vẫn chưa có xe thu gom rác thải chuyên dụng. Bãi tập kết rác chưa được địa phương đầu tư, quy hoạch đúng mức nên vẫn phải tận dụng diện tích đất bỏ hoang ở gần khu dân cư.
Mặt khác, hầu hết các địa phương vẫn chưa chú trọng hỗ trợ cho các HTX. Nơi có hỗ trợ như HTX Hòa Tân Tây cũng chỉ dừng lại ở 4 xe đẩy đựng rác, trong khi địa bàn rộng và có đến hơn 2.000 hộ dân.
Thực tế tại Phú Yên đã có HTX phải dừng dịch vụ thu gom rác thải, thậm chí có HTX chuyên về dịch vụ vệ sinh môi trường nhưng do hoạt động khó khăn nên đứng trước nguy cơ giải thể.
Điển hình như HTX Song A (thị xã Sông Cầu) từng đảm nhận việc thu gom và vận chuyển rác thải sinh hoạt của 3.148 hộ dân trên địa bàn 5 xã phía bắc Xuân Lộc, Xuân Bình, Xuân Cảnh, Xuân Hòa, Xuân Hải. Tuy nhiên, HTX đang rơi vào tình trạng thu không đủ chi nhưng do còn nợ vốn vay từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX nên tạm thời khoanh nợ chờ ý kiến cấp trên.
Để các HTX có dịch vụ vệ sinh môi trường hoạt động hiệu quả, các cấp chính quyền địa phương cần quan tâm hơn nữa đến các HTX, nhất là việc đầu tư cơ sở vật chất, quy hoạch bãi rác tập trung hoặc đầu tư xử lý rác theo hướng hiện đại. Các địa phương có thể tạo điều kiện để các HTX được hưởng kinh phí vì sự nghiệp môi trường hay việc chung tay cùng HTX trong việc nâng cao nhận thức của người dân về môi trường… Muốn vậy, mối liên kết giữa người dân - HTX - chính quyền cần khăng khít hơn. Có như thế, các địa phương, HTX mới tìm ra lời giải thỏa đáng cho mục tiêu vì môi trường xanh - sạch - đẹp.
Huyền Trang
