Cây mè có nguồn gốc từ châu Phi, Ấn Độ và du nhập vào đời sống sản xuất nông nghiệp Việt Nam từ hàng trăm năm nay. Ngoài tác dụng ngâm rượu chữa đau lưng, phụ nữ sau sinh ăn muối vừng đen để bổ sung sữa, dùng dầu vừng đen để bôi lên da chữa mụn nhọt, viêm lợi…, cây mè còn mang lại giá trị kinh tế cao.
Bén duyên với mảnh đất miền Trung
Theo ông Võ Tấn Sanh - Giám đốc HTX Nông nghiệp Bình Đào, cây mè, nhất là cây mè đen là sản phẩm nông nghiệp truyền thống gắn với đời sống lao động, sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của người nông dân Việt Nam từ xưa đến nay. Đặc biệt, cây mè đen là loại cây trồng chịu được nắng hạn khắc nghiệt của khí hậu miền Trung.
 |
|
Do chịu được nắng hạn khắc nghiệt của khí hậu miền Trung nên cây mè đã bén duyên với mảnh đất này từ rất lâu đời (Ảnh: TL) |
Từ xa xưa, hạt mè, dầu mè cũng được người nông dân Bình Đào chế biến kết hợp trong các loại bánh để tiến vua hoặc trong các mùa lễ hội của làng (như xôi đường đen rắc mè, các loại bánh mè, kẹo mè, bánh tráng mè, mè rang muối…).
Những năm gần đây, khí hậu biến đổi liên tục, nắng hạn kéo dài. Do đó, những vùng trồng lúa chuyên canh trước đây không còn phù hợp. Từ đó đặt ra vấn đề là phải có một loại cây trồng chịu được nắng hạn và cây mè đã trở thành cây trồng chủ lực, thích ứng cho bà con nông dân chuyển đổi cây trồng cạn trên những chân ruộng không chủ động nước tưới, sản xuất lúa kém hiệu quả.
Cũng theo ông Sanh, thời gian qua, người tiêu dùng quan tâm đến các loại sản phẩm từ cây mè như hạt mè, dầu mè. Đặc biệt, dầu mè đen nguyên chất Bình Đào là một sản phẩm dinh dưỡng giàu vitamin, các loại khoáng chất tốt cho sức khỏe người già, trẻ em, người ăn kiêng, người mắc bệnh nan y.
Ngoài ra, sản phẩm dầu mè đen còn dùng để chữa trị các bệnh về tim mạch, đường ruột, mụn nhọt, lở loét và các bệnh về răng miệng rất có hiệu quả. Đặc biệt, dầu mè đen còn là thực phẩm dưỡng da, dưỡng tóc vô cùng công hiệu mà nhiều chị em phụ nữ thời nay đã chọn và tin dùng.
Sản xuất theo hướng nông nghiệp an toàn
HTX Nông nghiệp Bình Đào sản xuất cây mè đen theo hướng nông nghiệp an toàn, liên kết với các hộ dân sản xuất theo chuổi giá trị. Ngoài ra, HTX còn mở rộng liên kết với nông dân trong và ngoài xã chuyển đổi cây trồng cạn, chủ động mở rộng diện tích sản xuất vùng nguyên liệu cây mè.
 |
|
Sản phẩm dầu mè đen nguyên chất Bình Đào đang được địa phương xây dựng thành sản phẩm OCOP của tỉnh Quảng Nam (Ảnh:TL) |
Theo đó, để cho ra sản phẩm dầu mè chất lượng thì hạt mè sau khi thu hoạch được phân loại, loại bỏ hoàn toàn tạp chất, hạt lép…, sau đó đưa vào quy trình ép áp lực cao. Khi thu được dầu mè từ máy ép sẽ chuyển ngay qua máy lọc ly tâm nhằm tách hoàn toàn những thành phần không hòa tan và một số thành phần hòa tan không mong muốn trong dầu, quá trình này lặp lại 2 lần. Kết thúc công đoạn sẽ thu được dầu mè đen nguyên chất có màu vàng đặc trưng.
Hiện, HTX Nông nghiệp Bình Đào đang liên kết với 42 hộ trồng mè trên diện tích hơn 5ha, trung bình mỗi năm HTX bán ra thị trường khoảng 500 - 700 lít dầu mè đen nguyên chất Bình Đào, với giá bán 350 nghìn đồng/lít.
HTX đã chế biến nhiều sản phẩm từ cây mè như: bánh khoai mè, bánh tráng mè, kẹo mè, muối mè… Đặc biêt, sản phẩm dầu mè đen nguyên chất Bình Đào đã trở thành sản phẩm đặc trưng của địa phương. Ngoài ra, HTX còn kết hợp với du lịch trải nghiệm, tăng giá trị cho sản phẩm nông nghiệp, nâng cao được thu nhập cho người nông dân, góp phần thúc đẩy sản xuất, phát triển kinh tế HTX.
Những người nông dân Bình Đào thân thiện mến khách và đặc biệt là những loại sản phẩm nổi tiếng từ cây mè đen sẽ là món quà đồng quê vô cùng ý nghĩa mà du khách mua về để biếu tặng cho gia đình, bạn bè, người thân sau một chuyến đi xa.
"Đó còn là những ân tình sâu lắng, lưu luyến của người nông dân quê tôi gởi gắm trong từng giọt dầu mè đen nguyên chất Bình Đào với thông điệp quà tặng của cuộc sống “Dòng sữa đen kỳ diệu từ Đất Mẹ”. Hiện, HTX đang xây dựng sản phẩm dầu mè đen nguyên chất Bình Đào thành sản phẩm OCOP của tỉnh Quảng Nam”, Giám đốc Võ Tấn Sanh chia sẻ.
Nguyễn Đan
