Nghề trồng và chế biến tinh bột sắn dây tại tổ dân phố Măng Ngọt, thị trấn Sơn Dương (huyện Sơn Dương) đã có từ lâu. Do hợp thổ nhưỡng nên sắn dây ở đây cho củ sai, chất lượng tinh bột thơm ngon đặc trưng, được nhiều người biết đến. Tổ dân phố Măng Ngọt có hơn 100 hộ thì có khoảng hơn 30 hộ trồng, sản xuất tinh bột sắn dây, nhờ đó có thu nhập ổn định.
Bảo đảm an toàn lao động trong chế biến
Để sản phẩm có đầu ra ổn định, chính quyền xã đã tạo điều kiện cho hộ trồng sắn dây thành lập HTX Chế biến tinh bột sắn dây Thục Sơn vào năm 2017 với 7 thành viên. Mỗi hộ thành viên của HTX có trên 1 ha sắn dây. Để mở rộng sản xuất, HTX chủ động liên kết với xã Trung Yên, Tú Thịnh, Đại Phú và một số xã của huyện Chiêm Hóa để trồng và bao tiêu sản phẩm.
 |
|
Sắn dây ở Măng Ngọt cho củ sai, chất lượng tinh bột thơm ngon đặc trưng (Ảnh: Tư liệu) |
Hiện tại, quy mô vùng nguyên liệu của HTX có tổng diện tích trên 50 ha, dự kiến năm nay sẽ chế biến khoảng 40 tấn bột sắn dây khô. Để khắc phục tình trạng chế biến thủ công năng suất thấp, không bảo đảm an toàn lao động (ATLĐ), HTX đã áp dụng đồng bộ thiết bị máy móc với quy trình khép kín vào sản xuất, chế biến, đóng gói sản phẩm, bảo đảm sản phẩm sạch.
Ông Tống Văn Chung, Giám đốc HTX cho biết hàng năm, HTX tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật, ATLĐ, học hỏi kinh nghiệm sản xuất cho thành viên. HTX bảo đảm môi trường làm việc an toàn cho người lao động bằng việc bố trí nơi sản xuất, chế biến không bị ngập nước, đọng nước và cách biệt với nguồn ô nhiễm như cống rãnh, rác thải, công trình vệ sinh, nơi bày bán gia súc, gia cầm, khu vực có ô nhiễm môi trường do các hoạt động sản xuất công nghiệp, xây dựng, giao thông...
Người lao động tham gia chế biến phải đảm bảo các nguyên tắc về bảo hộ lao động, an toàn vệ sinh thực phẩm. Công việc chế biến bột sắn dây không nặng nhọc tuy nhiên đòi hỏi người làm phải luôn chân luôn tay để đảm bảo quy trình chế biến hoạt động liên tục. Các thành viên trong HTX được phân công công việc cụ thể, người cạo vỏ, người rửa sắn, người cho sắn vào máy xay.
Dụng cụ chính để phục vụ cho việc chế biến bột sắn bao gồm: Máy xay, máy vò, máy sấy cùng với các loại xô, chậu dùng cho việc ngâm và lọc bột. Củ sắn tươi sau khi thu mua về phải được sơ chế và chế biến ngay thì mới giữ được hàm lượng tinh bột và bột không bị thâm đen. Khi sơ chế phải rửa và cạo sạch vỏ nhằm bảo đảm vệ sinh thực phẩm. Nước để lọc bột phải là nước sạch và đặc biệt HTX không sử dụng chất tẩy rửa trong quá trình ngâm để bảo đảm ATLĐ cho người sản xuất và sức khỏe người tiêu dùng.
Sản xuất hàng hóa
Nhờ cách làm này mà năng suất chế biến của HTX tăng 5 - 7 lần so với trước, chất lượng được cải thiện rõ rệt, giá bán được nâng lên 150 - 200 nghìn đồng/kg, thị trường tiêu thụ ngày càng mở rộng. Hiện mỗi năm, HTX bán ra thị trường khoảng 10 tấn bột sắn khô, doanh thu trên 1 tỷ đồng, tạo việc làm cho trên 100 lao động tại địa phương. Thu nhập bình quân của người lao động trong HTX đạt từ 3 - 5 triệu đồng/tháng.
 |
|
Sản phẩm tinh bột sắn dây của HTX Thục Sơn (Ảnh: TL) |
Ông Tống Văn Châu, một trong những hộ trồng nhiều sắn dây nhất trong tổ dân phố Măng Ngọt đã tạo được uy tín cho sản phẩm của mình bởi chất lượng. Ông Châu cho biết, trước đây gia đình ông chỉ trồng 10 - 15 gốc sắn dây chủ yếu để phục vụ nhu cầu của gia đình. Nhận thấy trồng sắn dây chi phí đầu tư thấp, ít tốn công chăm sóc mà hiệu quả kinh tế cao, ông đã mạnh dạn chuyển đổi đất vườn đồi trồng cây ăn quả sang trồng sắn dây.
Đến nay, mỗi vụ gia đình ông trồng 120 gốc sắn dây. Năm nào cũng vậy, cứ đến vụ sản xuất, ông lại thuê thêm 2 - 3 người cùng với các thành viên trong gia đình tinh chế khoảng 8 tạ tinh bột, với giá bán từ 120 - 150 nghìn đồng/kg mang lại thu nhập cho gia đình từ 50 - 70 triệu đồng, cao hơn nhiều lần so với các loại cây trồng khác.
Sản phẩm tinh bột sắn dây thị trấn Sơn Dương giờ đây đã được đóng gói, có tem truy xuất nguồn gốc, mang nhãn hiệu Bột sắn dây Thục Sơn và sản phẩm đã được cấp chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm theo quy định của Bộ Y tế.
Sản phẩm được HTX đóng gói gồm 2 loại, loại có trọng lượng 0,5kg và loại 1kg, đảm bảo thuận lợi cho khách hàng mua dùng và làm quà biếu. Khi chưa xây dựng được thương hiệu, bột sắn dây có giá bán thấp, lại khó tiêu thụ, nhưng đến nay, nhờ phương pháp chế biến an toàn, giá bán đã tăng lên 150-200 nghìn đồng/kg. Từ chỗ sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, sản phẩm tinh bột sắn dây của người dân nơi đây đã phát triển thành hàng hóa.
Tiến Minh
