Thực tiễn tại Thái Nguyên cho thấy khi khoa học công nghệ và chuyển đổi số được vận dụng đúng cách, các HTX không chỉ thoát khỏi vòng luẩn quẩn của sản xuất manh mún, tự cung tự cấp, mà còn trở thành những điển hình tiêu biểu của tinh thần dám nghĩ, dám làm, kiên trì học hỏi và sáng tạo từ thế mạnh địa phương.
Mở hướng đi mới bền vững
Từng được biết đến là một trong những địa phương còn nhiều khó khăn, các địa phương vùng cao tỉnh Bắc Kạn cũ (nay thuộc tỉnh Thái Nguyên) trước đây gắn với hình ảnh của những bản làng heo hút, giao thương hạn chế, sản phẩm nông nghiệp chủ yếu tiêu thụ qua chợ phiên với giá trị thấp và đầu ra bấp bênh.
Trong bối cảnh đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin, thương mại điện tử từng được xem là câu chuyện xa vời với đồng bào dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, sự xuất hiện và trưởng thành của nhiều HTX nông nghiệp đã làm thay đổi căn bản tư duy sản xuất, mở ra một hướng đi mới cho nông sản vùng cao.
 |
|
Đưa nông sản lên kênh thương mại điện tử giúp nông dân vùng cao tiếp cận thị trường rộng lớn hơn. |
HTX Nông sản sạch Bảo Châu xã Thượng Minh là một minh chứng điển hình. Xuất phát từ một vùng thuần nông, nơi người dân tộc Tày, Dao, Mông sản xuất nhỏ lẻ, thiếu liên kết, HTX đã lựa chọn con đường xây dựng thương hiệu gắn với ứng dụng công nghệ số.
Thay vì chỉ trông chờ vào thương lái hay chợ địa phương, HTX chủ động tiếp cận thị trường thông qua website, fanpage, các sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, Shopee. Việc này không chỉ giúp mở rộng thị trường tiêu thụ mà còn tạo ra sự minh bạch về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm.
Miến dong hay các sản phẩm thảo dược tự nhiên vốn là sản phẩm truyền thống của người dân địa phương, nhờ sự đồng hành của HTX và địa phương đã dần được chuẩn hóa quy trình sản xuất, truy xuất nguồn gốc và quảng bá trên nền tảng số, từng bước khẳng định vị thế trên thị trường.
Từ chỗ chỉ bán trong phạm vi địa phương, sản phẩm của HTX Bảo Châu đã có mặt tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM và bước đầu tiếp cận thị trường quốc tế. Doanh thu tăng trưởng ổn định không chỉ phản ánh hiệu quả kinh tế, mà quan trọng hơn, tạo ra việc làm và thu nhập bền vững cho hàng chục hộ đồng bào Dao, góp phần giữ chân lao động tại địa phương.
Khoác áo mới cho nông sản
Ở một góc khác của tỉnh, vùng núi cao huyện Ba Bể (cũ) với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt và dân cư chủ yếu là đồng bào Mông cũng đang chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ nhờ vai trò của HTX Thanh niên Phja Bjoóc (xã Chợ Rã) trong vai trò liên kết sản xuất.
Được thành lập bởi những thanh niên dân tộc thiểu số với xuất phát điểm khiêm tốn, HTX đã lựa chọn con đường phát triển dựa trên lợi thế bản địa, kết hợp sản phẩm truyền thống với phương thức kinh doanh hiện đại.
Mật ong rừng, măng khô, thảo mộc vốn là những sản vật quen thuộc của núi rừng, với sự sáng tạo của thành viên HTX, thời gian qua được “kể câu chuyện mới” thông qua hình ảnh, video, mạng xã hội và các nền tảng số.
Điểm đáng chú ý là quá trình chuyển đổi số tại HTX Phja Bjoóc không mang tính phong trào hay sao chép máy móc, mà xuất phát từ nhu cầu thực tiễn. Việc học cách chụp ảnh sản phẩm, quay video ngắn, livestream bán hàng được các thành viên HTX tiếp cận từng bước, phù hợp với khả năng của mình.
 |
|
Chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ là nền tảng để HTX nâng cao giá trị sản xuất. |
Những hình ảnh đời thường như phơi măng trên nóc nhà trình tường, lấy mật ong trong rừng sâu lại trở thành nội dung hấp dẫn, tạo niềm tin cho người tiêu dùng ở xa. Qua đó cho thấy, chuyển đổi số không làm mất đi bản sắc, mà ngược lại, nếu được vận dụng khéo léo sẽ góp phần lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống.
Không dừng lại ở bán hàng trực tuyến, HTX Phja Bjoóc còn sáng tạo trong việc kết hợp nông nghiệp với du lịch trải nghiệm, xây dựng mô hình “mùa ong rừng”, thu hút du khách đến tìm hiểu, trải nghiệm và tiêu thụ sản phẩm tại chỗ. Đây là minh chứng sinh động cho tư duy đổi mới, dám thử nghiệm những mô hình kinh tế mới, phù hợp với điều kiện miền núi và xu thế tiêu dùng hiện đại.
Thêm chính sách hỗ trợ
Thành công của các HTX tại Thái Nguyên không phải là kết quả tự phát, mà gắn liền với sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh.
Thông qua các chương trình hỗ trợ vốn, tập huấn kỹ năng quản trị, thương mại điện tử, tài chính số của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh, các HTX được trang bị nền tảng kiến thức cần thiết để từng bước làm chủ công nghệ. Hơn 50 lớp tập huấn trong vài năm qua đã góp phần thay đổi nhận thức, từ chỗ e dè, ngại tiếp cận công nghệ sang chủ động học hỏi, ứng dụng vào sản xuất, kinh doanh.
Thực tế cho thấy, quá trình chuyển đổi số ở vùng cao không tránh khỏi những rào cản về hạ tầng, trình độ dân trí, kỹ năng sử dụng thiết bị thông minh. Tuy nhiên, chính tinh thần kiên trì, ham học hỏi của người dân đã tạo nên sức bật đáng kể.
Từ Bảo Châu, Phja Bjoóc đến nhiều HTX khác như Thanh niên Tân Lập, Nông sản sạch Liêm Phú, Chè xanh Thuận Hòa, có thể nhận thấy một điểm chung là tinh thần đổi mới bắt nguồn từ thực tiễn địa phương, lấy người dân làm trung tâm và HTX làm hạt nhân tổ chức.
Khoa học công nghệ không phải là đích đến, mà là phương tiện để nâng cao giá trị nông sản, mở rộng thị trường và tạo sinh kế bền vững. Việc một số sản phẩm đã bước đầu tiếp cận thị trường quốc tế cho thấy tiềm năng to lớn của nông sản vùng đồng bào dân tộc thiểu số khi được đầu tư bài bản.
Ở tầm nhìn dài hạn, những kết quả trên đặt ra yêu cầu tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ HTX trong ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số, đặc biệt tại vùng khó khăn. Việc đầu tư hạ tầng số, đào tạo nguồn nhân lực, hỗ trợ bảo hộ sở hữu trí tuệ và kết nối thị trường cần được thực hiện đồng bộ, lâu dài, nhằm tạo nền tảng vững chắc cho kinh tế hợp tác, HTX phát triển bền vững.
Tinh thần đó cũng hoàn toàn phù hợp với định hướng về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia theo tinh thần của Nghị quyết 57. Trong đó, khoa học công nghệ được xác định là động lực then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế, đổi mới sáng tạo phải xuất phát từ thực tiễn và phục vụ trực tiếp đời sống người dân.
Những “hạt giống” công nghệ được gieo trên vùng cao tỉnh Thái Nguyên đang nảy mầm. Từ những HTX kiên trì học hỏi, dám thay đổi và sáng tạo, một bức tranh mới về kinh tế vùng cao đang dần hình thành, hiện thực hóa khát vọng và tương lai phát triển bền vững.
Nam Phong
