Khánh Hòa hiện có gần 200 HTX, tổ hợp tác thủy sản, nghề cá, đóng tàu, tạo việc làm và thu nhập cho hàng nghìn ngư dân.
Tàu mới, công nghệ mới
Tuy nhiên những năm gần đây, nguồn lợi thủy hải sản gần bờ bị cạn kiệt bởi tàu thuyền khai thác gần bờ kéo dài. Trước thực trạng trên, chính quyền tỉnh Khánh Hòa đã có chủ trương, hướng dẫn người dân, HTX hướng đến đánh bắt xa bờ.
Để làm được điều này, hiện đại hóa thiết bị máy móc, chuyển đổi từ tàu nhỏ sang tàu công suất lớn hiện đại là điều cần thiết nhằm nâng cao năng lực đánh bắt, khai thác.
Như tại HTX Thủy sản Thống Nhất, HTX thủy sản Bích Hải (TP. Nha Trang), HTX đóng tàu Ngân Hà (Hòn Rớ)… đã có sự đổi thay đáng kể nhờ không ngừng đầu tư khoa học công nghệ, phát triển theo hướng chuyên nghiệp.
Nếu như những ngày đầu thành lập, những HTX này chỉ có những tàu đánh cá công suất nhỏ thì nay đã được nâng công suất để phục vụ đánh bắt xa bờ.
Thực tế, đã có HTX sở hữu những tàu cá hiện đại với công nghệ lấy nước biển làm nước đá trực tiếp giúp HTX tiết kiệm hàng tỷ đồng mỗi năm. Nếu trước đây, tàu không có công nghệ này, phải chuẩn bị hoàn toàn đá trước khi ra khơi thì tỷ lệ hao hụt rất lớn. Trung bình cứ 1 tàu nhỏ, HTX hao hụt đá khoảng 10 triệu đồng/ngày.
Các tàu được nâng cấp máy có công suất lớn cũng có những thay đổi lớn về trang thiết bị loại định vị có quan sát và theo dõi tàu thuyền có vị trí, máy gọi vệ tinh để liên lạc với đội dân quân tự vệ trên biển. Điều này giúp người đi biển và người trên bờ có thể thông tin liên lạc với nhau thường xuyên để xử lý kịp thời khi có sự cố bão, gió lớn, lốc xoáy để hạn chế rủi ro tối đa.
![]() |
Lắp đặt thiết bị giám sát trên tàu giúp nâng cao hiệu quả khai thác xa bờ. |
Đầu tư tàu với công nghệ hiện đại giúp HTX có thể ra khơi bám biển dài ngày. Theo tính toán của các HTX, 1 tàu ra khơi được khoảng 3 chuyến/năm, mỗi chuyến đi nhanh nhất kéo dài 3 tháng, còn lâu hơn có thể 4 tháng. Đi liền với đó, tàu hiện đại còn giúp bảo đảm an toàn, hải sản đánh bắt khi mang về còn giữ được độ tươi ngon.
Để hạn chế tình trạng khai thác gần bờ và tận dụng thế mạnh địa phương, nhiều HTX, tổ hợp tác ở Khánh Hòa cũng đã đầu tư công nghệ vào nuôi trồng thủy hải sản. Tại HTX nuôi trồng thủy sản - du lịch Vân Phong (huyện Vạn Ninh) đã đầu tư nuôi hải sản công nghệ cao với 3.000 lồng bè trên diện tích mặt biển 20.000 m2.
Nhờ áp dụng công nghệ lồng nhựa HDPE, mô hình nuôi hải sản của HTX có thể an toàn hơn trong mùa bão lớn và có thể nuôi công nghiệp ở vùng biển xa bờ. HTX cũng áp dụng quy trình VietGAP để sản phẩm thủy sản đạt chất lượng, an toàn và truy xuất được nguồn gốc. Hiện HTX cũng hướng dẫn thành viên nuôi trồng thủy sản theo hướng an toàn sinh học, hướng đến sản xuất bền vững.
Việc ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ mới vào nuôi trồng, khai thác hải sản không chỉ giúp ngư dân, HTX nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm chi phí trong từng chuyến biển, mà còn góp phần đẩy nhanh tốc độ hiện đại hóa nghề khai thác biển, đưa ngành nghề này phát triển theo hướng bền vững.
Nền tảng phát triển chuỗi giá trị
Từ khi đầu tư máy móc, ứng dụng công nghệ, các tàu cá tại các HTX, nghiệp đoàn, tổ hợp tác không chỉ giúp nhau khi khai thác trên biển mà còn nhắc nhở, hỗ trợ nhau trong việc thực hiện các quy định về khai thác thủy sản, nhất là quy định chống khai thác thủy sản bất hợp pháp.
Đây cũng là nền tảng để Khánh Hòa xây dựng được các chuỗi liên kết trong khai thác, thu mua, chế biến, tiêu thụ thủy sản. Trong đó, chuỗi liên kết giữa Tổ hợp tác nghề cá Phước Đồng (TP. Nha Trang) và Công ty TNHH Thịnh Hưng đã thu hút hơn 100 tàu khai thác cá ngừ vây vàng mắt to tham gia. Chuỗi giá trị này giúp cá ngừ đại dương đạt tiêu chuẩn sau mỗi chuyến ra biển lên đến trên 95%, từ đó đáp ứng tốt các điều kiện xuất khẩu.
Ngoài ra, tỉnh còn có chuỗi liên kết giữa Tổ hợp tác nghề cá Vĩnh Phước (TP. Nha Trang) với Công ty TNHH Tín Thịnh đã thu hút hơn 25 tàu khai thác cá ngừ sọc dưa tham gia.
Điều đặc biệt trong các chuỗi liên kết này là thành viên tổ hợp tác sẽ được các doanh nghiệp hỗ trợ dụng cụ và hướng dẫn cách thức khai thác và bảo quản cá đạt chất lượng cao, đáp ứng các tiêu chí khắt khe trong xuất khẩu. Doanh nghiệp cũng bao tiêu toàn bộ sản phẩm của tổ hợp tác với giá cao hơn thị trường. Khi liên kết, doanh nghiệp cũng có chính sách ưu đãi cho tổ hợp tác khi có những lô cá chất lượng cao, sản lượng tốt.
Theo đại diện Sở NN&PTNT Khánh Hòa, ngành nuôi trồng và khai thác thủy sản với sự tham gia của các nghiệp đoàn, HTX, tổ hợp tác đã và đang thay đổi ngư trường đánh bắt để giảm áp lực cho vùng lộng và ven bờ. Trong đó, việc hiện đại hóa máy móc thiết bị đang giúp nâng cao năng lực tàu thuyền, có thể vươn khơi khai thác hải sản hiệu quả hơn.
Hiện nay, nhiều ngư dân, HTX, tổ hợp tác nuôi trồng và khai thác thủy sản trên địa bàn tỉnh đã đầu tư quy trình nuôi trồng theo hướng công nghệ cao, tàu có công suất lớn và chú trọng đến trang thiết bị công nghệ tiến bộ trong khai thác, bảo quản như: máy định vị, máy bộ đàm, ra đa, máy dò ngang, máy định dạng... Đây là tín hiệu tích cực nhằm bảo đảm an toàn, giảm tỷ lệ tổn thất sau thu hoạch.
Chú trọng công tác dự báo thiên tai
Quan tâm đầu tư tàu biển, ứng dụng nuôi trồng thủy sản bằng công nghệ hiện đại đã đóng góp không nhỏ vào phát triển mạnh mẽ của ngành thủy sản tỉnh Khánh Hòa. Năm 2023, nhờ có tàu thuyền hiện đại, thời tiết thuận lợi, sản lượng thủy sản khai thác của tỉnh đạt 101.243,5 tấn, tăng 1,13% so với năm 2022.
Đặc biệt, chỉ riêng các tổ hợp tác nghề cá, số lượng toàn tỉnh hiện đã lên đến 165. Các tổ hợp tác này đang góp phần khắc phục tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, tự phát thay vào đó là phát huy sức mạnh tập thể, hỗ trợ nhau đầu tư cơ sở vật chất. Trung bình mỗi tổ hợp tác cũng đã có từ 5-10 tàu. Đa số các tàu được đầu tư máy móc, công nghệ. Ngoài ra, tỉnh còn có 6 HTX đã thực hiện truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử để có thể theo dõi, kiểm soát tính minh bạch trong khai thác, vận chuyển.
Trong mục tiêu phát triển nghề thủy sản đến 2030, tỉnh xác định sẽ chấm dứt tình trạng khai thác hủy diệt. Do đó, Khánh Hòa xác định sẽ ủng cố, đổi mới các tổ, đội, HTX, tổ hợp tác để tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị liên kết. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để áp dụng khoa học kỹ thuật công nghệ tiên tiến, cơ giới hóa, hiện đại hóa tàu cá, giảm thiểu tổn thất sau thu hoạch; đảm bảo an toàn thực phẩm cho tàu cá và phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế.
Tuy nhiên theo đại diện của các HTX, tổ hợp tác để ứng dụng công nghệ hiện đại một cách đồng bộ, rất cần sự hỗ trợ tích cực hơn nữa của các cơ quan quản lý. Bởi hiện đại hóa việc nuôi trồng và khai thác thủy sản cần đi đôi với nâng cao công tác dự báo thiên tai trên biển nhằm giúp các HTX, tổ hợp tác chủ động cảnh báo, kịp thời ứng phó với các sự cố, rủi ro trên biển. Việc này cũng giúp đảm bảo an toàn cho người và tàu cá hoạt động trên biển, từ đó các HTX và tổ hợp tác sẽ tham gia hiệu quả công tác hỗ trợ tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ vững độc lập, chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.
Huyền Trang