Mới đây, việc Ts Hồ Ngọc Hân, quán quân Đường lên đỉnh Olympia 2009 về đầu quân cho HTX Sunfood Đà Lạt (Lâm Đồng) hay nhiều HTX khác như HTX Ngọc An (Bình Định), HTX nho Evergreen Ninh Thuận (Ninh Thuận)… có cán bộ đạt trình độ đại học về làm việc... cho thấy, mô hình HTX thực chất vẫn hấp dẫn người tài nhưng còn khiêm tốn. Và để làm được điều này là cả một quá trình nỗ lực của Ban giám đốc các HTX khi không ngừng phát triển theo hướng công nghệ cao gắn liền với chuỗi giá trị bền vững.
Giám đốc HTX chính là thuyền trưởng
Chia sẻ của Ts Võ Thị Kim Sa (Trường Cán bộ quản lý nông nghiệp và phát triển nông thôn 2) cho thấy, nếu ví HTX như một con tàu thì giám đốc HTX chính là thuyền trưởng. Thuyền trưởng không thể điều khiển con tàu bằng sự ngẫu hứng và cảm xúc cá nhân, mà phải bằng sự chuyên nghiệp thông qua việc đào tạo bài bản.
Theo thống kê của Bộ NN&PTNT, cả nước hiện có khoảng 18.500 HTX nông nghiệp. Dù số lượng HTX hoạt động hiệu quả được đánh giá đã tăng lên là hơn 60% nhưng năng lực nội tại của nhiều HTX còn yếu, mà nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này chính là thiếu đội ngũ cán bộ quản lý, cán bộ chuyên môn còn thiếu.
Cụ thể là mới chỉ có khoảng 16% số cán bộ quản lý HTX có trình độ cao đẳng, đại học trở lên; 33% có trình độ sơ cấp và trung cấp. Còn tới 51% cán bộ HTX chưa qua đào tạo.
Nhiều ý kiến cho rằng, giám đốc - cán bộ HTX có vai trò hết sức quan trọng nhưng do việc đào tạo, bồi dưỡng vẫn chưa được bài bản, chưa theo hệ thống nên chưa nâng cao chất lượng cán bộ HTX. Đa phần cán bộ HTX mới chỉ được được đào tạo qua trình độ sơ cấp và các lớp ngắn hạn dưới 3 tháng nên chưa phát huy được hiệu quả. Trong khi phần lớn cán bộ HTX hiện nay là người lớn tuổi, năng lực quản trị, điều hành còn hạn chế, thiếu nhạy bén với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ, cơ chế thị trường.
 |
|
Cán bộ HTX có giỏi thì mới giúp HTX hoạt động hiệu quả. |
Bên cạnh đó, đối tượng là cán bộ quản lý nhà nước về HTX và thành viên HTX chưa được tập huấn, bồi dưỡng thường xuyên nên gây khó khăn trong việc phát triển mô hình HTX kiểu mới tại nhiều địa phương.
“Vì đối tượng là cán bộ quản lý nhà nước về HTX chưa được quan tâm đào tạo thường xuyên nên có tình trạng cán bộ tại nhiều địa phương còn gây khó khăn cho các HTX trong quá trình phát triển. Sự hợp tác giữa HTX và chính quyền và các cơ quan chuyên môn còn lỏng lẻo. Và thực tế, nơi nào cán bộ địa phương chưa quan tâm thì HTX khó có thể phát triển”, TS Nguyễn Ngọc Bảo, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam đánh giá.
Đây chính là những nguyên nhân khiến thời gian vừa qua, dù số lượng HTX tăng lên nhưng số thành viên HTX lại giảm. Và nhiều HTX dù đang hoạt động nhưng vẫn chưa có kế hoạch sản xuất kinh doanh cụ thể, chưa nắm bắt và đáp ứng được yêu cầu của thị trường trong thời kỳ hội nhập, kinh tế số.
Đào tạo cần đúng và trúng
Trước yêu cầu phát triển kinh tế xã hội và tái cơ cấu ngành nông nghiệp, việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong ngành nông nghiệp nói chung và cho khu vực kinh tế tập thể (KTTT), HTX nói riêng là điều vô cùng quan trọng.
Thực tế chứng minh, cán bộ HTX sau khi được đào tạo bài bản, cùng với sự linh hoạt của bản thân sẽ từng bước nâng cao được kỹ năng, tay nghề trong sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, họ còn có kiến thức vững vàng hơn về quản lý, nắm bắt thị trường, từ đó có thể đề ra được những kế hoạch cụ thể, đúng đắn trong việc liên kết và hợp tác.
Ông Võ Văn Biển, Giám đốc Liên hiệp HTX chứng chỉ rừng Tây Kim (Hà Tĩnh), cho biết thông qua lớp đào tạo về giám đốc HTX, ông đã hiểu được về bản chất của HTX, sứ mệnh của HTX, liên hiệp HTX nông nghiệp với nền nông nghiệp. Và ông đã áp dụng kiến thức tại lớp học đó để hướng dẫn các thành viên, các HTX liên kết lại với nhau hình thành chuỗi để bảo đảm phát triển bền vững.
Với bản lĩnh “dám nghĩ, dám làm” cùng với việc được đào tạo qua các lớp đào tạo cán bộ HTX, ông Từ Văn Hay, Phó Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Tuấn Tú (Ninh Thuận) đã cùng ban quản trị HTX chủ động liên kết với doanh nghiệp trồng măng tây xanh áp dụng hệ thống tưới nước tiết kiệm với tổng diện tích 55 ha, lợi nhuận bình quân đạt 500 triệu đồng/ha/năm.
Theo Liên minh HTX Việt Nam, nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng là rất lớn, bởi nhân lực chính là yếu tố quyết định đến hoạt động của các HTX.
Tuy nhiên, để có được thêm nhiều hơn nữa các cán bộ HTX có trình độ quản lý và trình độ kinh doanh phù hợp với mô hình HTX kiểu mới, các chuyên gia cho rằng cần có cuộc rà soát tổng thể lại trình độ, năng lực của các cán bộ HTX hiện nay để biết họ thiếu những gì và cần những gì để có những kế hoạch đào tạo cụ thể, vừa đúng, vừa trúng.
Chia sẻ về vấn đề này, PGS.TS Võ Trọng Khải, chuyên gia về HTX, cho rằng bản chất của HTX là vì lợi ích của thành viên nên khi đào tạo đội ngũ cán bộ HTX phải tập trung vào quản lý kinh tế HTX. Việc quản lý phải chuyên nghiệp nhưng phải đáp ứng được mục tiêu vì lợi ích của các thành viên ở cả đầu vào và đầu ra.
"Việc đào tạo giám đốc HTX rất khác và khó khăn hơn nhiều so với đào tạo giám đốc các doanh nghiệp nên các nhà quản lý, trường đào tạo phải có phương pháp, giáo trình giảng dạy lý thuyết, thực hành phù hợp, sát với nhu cầu của thực tiễn", chuyên gia Võ Trọng Khải góp ý.
Còn PGS.TS Trần Hữu Cường, Học viện Nông nghiệp Việt Nam chia sẻ, HTX hiện hoạt động theo mô hình kiểu mới đó là cập nhật thông tin hàng ngày, ứng dụng thương mại điện tử, chuyển đổi số. Tuy nhiên đây đều là những kiến thức mới với thành viên và cán bộ HTX nên quá trình đào tạo phải gắn liền với thực hành bài bản. Đặc biệt phải lưu ý đến phương pháp "cầm tay chỉ việc" mới đáp ứng được nhu cầu thực tiễn mà các HTX đang cần.
Hiện nay, ngành nông nghiệp đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ và thực hiện sản xuất theo tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng hàng hóa để đáp ứng nhu cầu thị trường và yêu cầu cạnh tranh.
Do vậy, theo ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bô NN&PTNT), công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn, đào tạo nâng cao năng lực cho các HTX nông nghiệp là một nhiệm vụ quan trọng mà ngành nông nghiệp tập cần trung thực hiện thời gian tới nhất là đào tạo nghề cho “Giám đốc HTX nông nghiệp” với mục tiêu đến năm 2030 có khoảng 80% giám đốc HTX được đào tạo sơ cấp nghề” theo Quyết định số 340/QĐ-TTg ngày 12/3/2021 của Thủ tướng Chính phủ.
Huyền Trang
