GS.Hoàng Văn Cường, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Đại biểu Quốc hội khóa XV cho rằng, đây là thời điểm để thay đổi chiến lược về thu hút FDI. Đồng thời, hỗ trợ cho doanh nghiệp tư nhân trong nước vượt qua dịch bệnh COVID-19.
Thưa ông, dịch COVID-19 lần thứ 4 đang tấn công vào 2 "đầu tàu" kinh tế của đất nước. Nhiều ý kiến lo ngại, tăng trưởng GDP năm nay rất khó đạt ngưỡng 6,5%, quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
- Dịch COVID-19 đang tác động trực tiếp tới hoạt động của những trung tâm kinh tế đầu não như TP.HCM và TP.Hà Nội, hay trung tâm công nghiệp như Bắc Giang, Bắc Ninh.
Đợt dịch lần 4 này có xu hướng kéo dài và chưa biết bao giờ dừng lại. Tác động đợt dịch lần thứ 4 này rất lớn, rất mạnh đến tăng trưởng kinh tế quý III và có thể sang quý IV năm nay. Hiện nay, rất nhiều doanh nghiệp (DN) rút lui khỏi thị trường, vì vậy mục tiêu tăng trưởng GDP 6,5% trong năm nay rất khó khăn.
Tuy nhiên, cũng có cơ hội cho tăng trưởng cuối năm là đầu tư công, kích cầu là động lực quan trọng cho tăng trưởng trong nước, đặc biệt các lĩnh vực có liên quan đến đầu tư.
Đồng thời, nền kinh tế thế giới đang có những dấu hiệu phục hồi, điều này sẽ kéo kinh tế của Việt Nam phát triển, trong đó rõ nhất là cơ hội từ hoạt động xuất khẩu. Tuy nhiên, để theo kịp đà phục hồi của kinh tế thế giới, ngay từ lúc này DN trong nước phải chuẩn bị nguyên, nhiên vật liệu để đón xu hướng phục hồi của thế giới. Đây là bài toán chắc chắn cần sự hỗ trợ của Chính phủ.
Ông vừa đề cập tới vấn đề phục hồi, nhưng thời gian vừa qua trước ảnh hưởng của dịch, nhiều người lao động từ các trung tâm công nghiệp lớn đã phải "hồi hương". Ông nhìn thấy điều gì từ thực trạng này?
- Dòng người từ TP.HCM và các trung tâm công nghiệp phải "hồi hương" quả thực là lựa chọn bất đắc dĩ của người lao động và vô cùng rủi ro. Nó cũng cho thấy mặt trái của mô hình kinh tế của chúng ta, đó là đang duy trì là thâm dụng lao động, nhiều DN FDI sử dụng lao động giá rẻ. Trước mắt, chúng ta cần có giải pháp để an toàn cho người lao động, chống lây lan dịch bệnh cho cộng đồng.
Về lâu dài, trước đây, chúng ta chạy theo việc thu hút FDI, cứ có tiền đầu tư, có máy móc thiết bị là vào được. Đến giai đoạn hiện nay, chúng ta cần thay đổi về chiến lược, thu hút FDI chất lượng tốt hơn, mang được kỹ thuật công nghệ để tạo chuỗi và kết nối với DN trong nước.
Biến cố này hướng chúng ta phải mời gọi, chủ động chọn lựa nhà đầu tư tiềm năng, nhà đầu tư làm chủ chuỗi giá trị chứ không ngồi chờ họ không đi đâu được rồi mới vào Việt Nam.
Vậy, với các nhà đầu tư trong nước chúng ta cần phải hỗ trợ gì để khu vực DN tư nhân vượt qua "biến cố" này và lớn mạnh hơn trong tương lai?
- Tôi cho rằng các doanh nghiệp tư nhân bây giờ đã khác trước kia rồi, thậm chí nhiều DN còn vươn ra thế giới, có tên tuổi. Khả năng, năng lực của DN trong nước được tích lũy. Tính chất toàn cầu hóa trong chuyển giao về kỹ thuật, phân công lại chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị có thể khiến các doanh nghiệp nước ngoài sẵn sàng chuyển giao cho Việt Nam.
Rõ ràng, đây là cơ hội kể cả về nội lực, khả năng tự đảm nhận, đón nhận việc phân bổ lại sản xuất. Không phải cứ FDI mới đầu tư được vào lĩnh vực then chốt, chúng ta phải chủ động đón nhận sự chuyển dịch vốn đầu tư cho DN trong nước để tạo tiền đề phát triển.
Chúng ta cũng nhìn thấy kinh nghiệm của các "con rồng" châu Á vươn lên mạnh là nhờ vào tập đoàn trong nước lớn. Xuất phát là họ sử dụng công nghệ quốc tế và phát triển thị trường trong nước để tạo ra được trụ cột phát triển cho quốc gia.
Việt Nam có những lĩnh vực hoàn toàn có có thể dành thị trường và đặt hàng cho DN trong nước là công nghiệp đường sắt đô thị. Nếu chúng ta cứ vay tiền, nhờ nước ngoài làm các tuyến đường sắt khác nhau như hiện nay, thuê nhà thầu nước ngoài làm từng tuyến đường thì chúng ta suốt đời lệ thuộc vào họ.
Tôi nghĩ, Chính phủ nên có chính sách đặt hàng cho 1 hoặc 2 DN trong nước nghiên cứu các công nghệ mới của đường sắt đô thị, mua hẳn phát minh, sáng chế về đường sắt đô thị hiện đại của thế giới để DN trong nước khởi sự. Sau đó, từng bước làm và phát triển, nhân rộng. Một đất nước trải dài từ Bắc đến Nam, không thể không có các tuyến đường bộ, đường sắt liên kết hoàn thiện với nhau.
Với DN tư nhân trong nước, ông mong muốn điều gì ở họ trong bối cảnh này?
Người Việt Nam có lợi thế thích ứng nhanh, linh hoạt với chuyển đổi số từ người trẻ đến người già. Người ta thường nói thách thức và thay đổi, nhưng nay chúng ta phải quán triệt ngay là chủ động thay đổi và vượt qua thách thức.
Đồng thời, Việt Nam là nước có độ mở kinh tế cao, đây là cơ hội cho chúng ta tiếp nhận đơn đặt hàng để trở thành đầu mối của chuỗi cung ứng. Rõ ràng chúng ta có cơ hội để mời gọi các nhà đầu tư tham gia chuỗi cung ứng, tăng cường tiềm lực cho chính mình.
Đây là thời điểm đòi hỏi DN Việt thay đổi căn bản phương thức kinh doanh so với trước đây. Chúng ta nhìn thấy trước đây là tính rời rạc, ít liên kết, khó tuân thủ tiêu chuẩn, quy trình... thường hay tự phát, tùy hứng trong việc áp dụng quy chuẩn, quy trình. Dịch lần này là điều kiện DN tuân thủ với quy chuẩn của thế giới, bởi "anh không đúng, thì sẽ không vào được và không thích nghi với thị trường".
Đây cũng là thời kỳ cho thấy, từng cá nhân phải bắt tay với nhau bởi từng cá nhân không thể đứng vững trước đại dịch. Muốn tái cấu trúc nền kinh tế mới phải làm sao mô hình tăng trưởng không chạy theo các yếu tố đầu vào như vốn, lao động giá rẻ mà phải từ giá trị gia tăng, từ nội lực, công nghệ và hiệu quả. Chúng ta phải tạo ra giá trị gia tăng mới, phải làm chủ công nghệ, phải nhanh hơn, quyết liệt hơn so với thế giới.
Xin cảm ơn ông!
Nhật Linh thực hiện