Thực tế, thị trường chứng khoán (TTCK) phái sinh và cơ sở luôn diễn biến trái ngược nhau. Bắt đầu sôi động từ tháng 6/2018, cũng là giai đoạn thị trường cơ sở rơi vào đợt điều chỉnh mạnh, thị trường phái sinh đã trở thành kênh sinh lời đúng nghĩa. Sau hai tháng quy mô giao dịch sụt giảm, thị trường lại tiếp tục bùng nổ trở lại.
Thị trường cơ sở lao đao
Sau cơn khủng hoảng hồi quý II/2018, TTCK cơ sở đã có đà hồi phục mạnh mẽ trong quý III khi lấy lại mốc trên 900 điểm rồi lấy lại mốc 1.000 điểm. Kết thúc phiên giao dịch cuối cùng của tháng 9, chỉ số Vn-Index ghi nhận 1017,13 điểm, thanh khoản đạt hơn 6.000 tỷ đồng.
Đà tăng tiếp tục được kéo dài đến phiên giao dịch ngày 4/10, chỉ số Vn- Index chinh phục thành công mốc 1.023,62 điểm, thanh khoản đạt hơn 4.700 tỷ đồng. Ngay sau đó, Vn- Index bước vào chuỗi ngày giao dịch trồi sụt, giảm về mốc dưới 1.000 điểm và chính thức đánh dấu “thảm họa” bằng 9 phiên giảm điểm liên tiếp.
Phiên giao dịch ngày 30/10, chỉ số Vn-Index giảm về mức 888,69 điểm, giảm hơn 13% so với cuối tháng trước, thanh khoản cũng sụt giảm một nửa về mức gần 3.000 tỷ đồng. Nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn, nhóm ngân hàng, dầu khí là “thủ phạm” chính trong đà giảm của thị trường.
Tại thời điểm này, giới chuyên gia lo ngại, thị trường sẽ “thủng” mốc đạt hồi tháng 7/2018 tại 884-885 điểm, trước áp lực bán mạnh trên toàn thị trường, xuất phát từ những diễn biến tiêu cực của TTCK thế giới.
Tâm lý nhà đầu tư đã bị ảnh hưởng nặng nề, cùng với đó, thị trường cũng đã có khoảng thời gian hồi phục khá dài trong tháng 7, 8 và 9.
Tuy nhiên, phiên giao dịch ngày 1/11 vừa qua, thị trường Mỹ đều tăng mạnh ở các chỉ số, bất chấp giá dầu giảm mạnh, trong khi đồng USD giảm giá mạnh và căng thẳng thương mại Mỹ – Trung đang có những chuyển biến tích cực, đây là những điểm sáng.
Theo đó, chỉ số Vn- Index đã hồi phục mạnh tăng gần 17 điểm lấy lại mốc hơn 920 điểm trong phiên giao dịch ngày cuối tuần, niềm tin từ các nhà đầu tư cũng được củng cố với dòng tiền đổ mạnh vào thị trường.
Theo ông Trần Hữu Phúc, Trưởng phòng Môi giới Hội sở chính, Chứng khoán VCBS, vùng 880- 900 điểm vẫn đang đóng vai trò ngưỡng hỗ trợ vững chắc trong xu hướng tích lũy như diễn biến hiện tại, thể hiện qua dòng tiền bắt đáy tăng mạnh khi chỉ số rơi về vùng hiện tại.
Tuy nhiên, thị trường vẫn đang thiếu tính ổn định khi “miễn nhiễm” với các tin tức về kết quả kinh doanh tích cực của doanh nghiệp. Nhiều nhà đầu tư vẫn hoài nghi về mức độ bền vững của nhịp tăng hiện tại.
Hơn nữa, các doanh nghiệp niêm yết cũng đã hoàn thành công tác công bố thông tin về kết quả kinh doanh quý III và 9 tháng năm 2018, do đó thị trường bước vào giai đoạn thiếu vắng thông tin hỗ trợ.
Hiện, vẫn chưa có cơ sở để khẳng định xu hướng lao dốc của chỉ số chung kể từ đầu tháng 10 đã thực sự đảo chiều, nhưng mốc 900 điểm thì có thể được củng cố.
 |
|
Thị trường cơ sở và thị trường phái sinh vẫn đang duy trì mối tương quan cao |
Phái sinh bùng nổ
So với thời điểm đầu năm, Vn-Index hiện đã mất khoảng 6% giá trị, gây không ít thiệt hại cho các nhà đầu tư, ngay cả những quỹ đầu tư hàng đầu trên thị trường cũng không tránh khỏi diễn biến chung.
Trái ngược với sắc màu u ám tại trường cơ sở, TTCK phái sinh lại bùng nổ trong tháng 10.
Theo thống kê từ Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), khối lượng giao dịch trên TTCK phái sinh tháng vừa qua đạt hơn 2,55 triệu hợp đồng, bình quân đạt 110.936 hợp đồng/phiên, tăng 63,85% về khối lượng giao dịch và 35,35% khối lượng trung bình so với tháng trước.
Khối lượng mở (OI) toàn thị trường của tháng 10 tăng 26,08% so với tháng 9, tính đến cuối ngày 31/10/2018, khối lượng OI của toàn thị trường đạt 18.426 hợp đồng.
Tính tới cuối tháng 10, số lượng tài khoản giao dịch phái sinh đạt gần 51.000 tài khoản, tăng 9,45% so với tháng trước.
Bên cạnh đó, giao dịch của khối ngoại đang tăng mạnh trở lại cả về khối lượng hợp đồng lẫn giá trị. Riêng trong phiên 26/10, khối này đã mua vào tới 746 hợp đồng và bán ra 221 hợp đồng, tương ứng giá trị mua ròng gần 46,5 tỷ đồng.
Tuy nhiên, nhìn chung, hoạt động giao dịch vẫn tập trung chủ yếu ở các nhà đầu tư cá nhân trong nước với 98,83%. Sự tham gia của các nhà đầu tư tổ chức trong nước chỉ chiếm khoảng 1% khối lượng giao dịch toàn thị trường.
Cũng theo HNX, hoạt động tự doanh của các công ty chứng khoán tăng gần gấp đôi so với tháng 9, chiếm 0,6% khối lượng giao dịch.
Trong tháng 10, có một mã sản phẩm là VN30F1810 đáo hạn ngày 18/10/2018, HNX đã niêm yết bổ sung sản phẩm thay thế là VN30F1906 vào ngày 19/8/2018. Tại thời điểm cuối tháng 10 có 4 mã hợp đồng được giao dịch là VN30F1811, VN30F1812 VN30F1903, và VN30F1906.
Trước đó, trong tháng 9, giao dịch trên TTCK phái sinh đã giảm 15% so với tháng 8, bởi dòng tiền đổ vào thị trường cơ sở vì đây cũng là giai đoạn thị trường này hồi phục mạnh.
Qua đây có thể dễ dàng nhận thấy hai mảng “sáng, tối” rõ rệt đến từ TTCK thể hiện tác động qua lại giữa phái sinh và cơ sở. Khi thị trường cơ sở “tối” thì phái sinh “sáng” và ngược lại, tại một số thời điểm có thể có sự dịch chuyển vốn từ thị trường này sang thị trường kia, nhưng chắc chắn không có sự rút vốn khỏi TTCK.
Việc dịch chuyển dòng vốn từ thị trường cổ phiếu sang phái sinh khi có diễn biến xấu thể hiện sự kỳ vọng giá chứng khoán sẽ không giảm mãi và chờ đợi đến khi phục hồi.
Tóm lại, thị trường cơ sở và thị trường phái sinh vẫn đang duy trì mối tương quan cao nhưng sự liên kết đang có sự suy yếu. Bên cạnh đó, giới đầu tư cần lưu ý đến mối liên kết giữa các cổ phiếu thành phần trong danh mục VN30 và hợp đồng tương lai để đạt hiệu quả cao hơn trong hoạt động giao dịch phái sinh.
Linh Đan
