Đăng ký giao dịch trên UPCoM từ giữa tháng 5/2018 với giá tham chiếu 12.900 đồng/cp, hiện có hơn 180 triệu cổ phiếu HTM của Tổng công ty Thương mại Hà Nội – CTCP (Hapro) đang lưu hành.
Sau khi lên sàn, giao dịch cổ phiếu HTM đã rất sôi động với gần 64 triệu cổ phiếu được "trao tay" chỉ trong 3 phiên giao dịch 18, 23, 28/5. Tuy nhiên, từ đầu tháng 11 đến nay, bình quân chỉ có hơn 17.000 đơn vị được chuyển nhượng mỗi phiên.
Nghịch lý thanh khoản thấp
Kết thúc phiên giao dịch ngày 30/11, cổ phiếu HTM đóng cửa tại mức giá 8.500 đồng/cp, giảm hơn 34% so với giá tham chiếu phiên giao dịch đầu tiên, khớp lệnh 1.100 đơn vị.
Thanh khoản "èo uột" của HTM diễn ra trong bối cảnh Hapro là một tổng công ty nhà nước rất hấp dẫn các nhà đầu tư được thể hiện trong phiên IPO hồi tháng 3/2018 khi có tới 346 nhà đầu tư tham gia mua cổ phần với tổng số đăng ký mua đạt hơn 93,18 triệu đơn vị, vượt 22,7% so với số cổ phần chào bán.
Điểm hấp dẫn nhất của Hapro đối với các nhà đầu tư là quỹ "đất vàng" mà Tổng công ty đang quản lý và sử dụng, trong đó có rất nhiều lô đất ở ngay trung tâm Thủ đô. Công ty cũng duy trì được nhịp độ phát triển trong hoạt động sản xuất kinh doanh, mở rộng thị trường.
Đáng chú ý, một công ty con của Hapro là CTCP Vang Thăng Long (mã: VTL), trong gần một năm trở lại đây, cổ phiếu thường xuyên không có giao dịch, phiên có giao dịch thì cũng chỉ có khoảng 100 – 200 đơn vị được khớp lệnh.
Trong nửa đầu niên độ kế toán 2018-2019 bắt đầu từ 1/4 – 30/9/2018, Vang Thăng Long ghi nhận 47,14 tỷ đồng doanh thu hợp nhất, tăng trưởng 60% so với cùng kỳ; lợi nhuận đạt 11 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ niên độ trước lỗ gần 2,9 tỷ đồng.
Vừa qua, Vang Thăng Long cũng đã phát hành 810.000 cổ phiếu tạm ứng cổ tức năm 2018 với tỷ lệ 20%.
Cùng "cảnh ngộ" với hai cổ phiếu nói trên, cổ phiếu VDM của Viện Dệt may cũng đang giao dịch trong tình trạng "mất tích" thanh khoản. Tính từ đầu tháng 7 tới nay, VDM chỉ có duy nhất một phiên giao dịch có thanh khoản đạt 500 đơn vị (28/8), còn lại là con số 0 tròn trĩnh.
Một số tên tuổi khác có vốn hóa lớn nhưng cũng có tình trạng giao dịch ảm đạm trên sàn là Tổng công ty Xây dựng Hà Nội (Hancorp: HAN), Nhiệt điện Hải Phòng (HND), Tổng công ty Khoáng sản TKV – CTCP (KSV), Cao su Bà Rịa (BRR)…
Theo một nhà đầu tư lâu năm, hiện nay, trên sàn chứng khoán đang tồn tại một nghịch lý là nhiều cổ phiếu của doanh nghiệp (DN) yếu kém vẫn thu hút nhà đầu tư, với thanh khoản cao, trong khi các DN làm ăn hiệu quả lại không có giao dịch.
Điển hình là cổ phiếu TOP của CTCP Phân phối Top One với nhiều "tai tiếng" hiện đang giao dịch với mức giá "bèo" 800 đồng/cp, nhưng hoạt động giao dịch lại rất sôi động với trung bình vài trăm nghìn đơn vị được khớp lệnh mỗi phiên. Đây là mức thanh khoản khá cao không những trên UPCoM mà ngay cả trên HNX, HoSE.
Một chuyên gia chứng khoán nhận định, nguyên nhân chính dẫn đến nghịch lý thanh khoản thấp trong khi kinh doanh tốt là đa số DN có tiếng có cơ cấu cổ đông cô đặc, cổ phiếu trôi nổi trên thị trường không nhiều.
Trong cơ cấu cổ đông của Hapro có 1 cổ đông chiến lược và 2 cổ công lớn đã nắm tổng cộng gần 98% vốn điều lệ, các cổ đông là cán bộ, công nhân viên và cổ đông bên ngoài chỉ sở hữu hơn 2%.
Tương tự tại Vang Thăng Long, một số lượng nhỏ cổ đông nắm giữ tỷ trọng cổ phiếu lớn, cổ phiếu trôi nổi trên thị trường không nhiều, nên dẫn đến thanh khoản thấp.
 |
|
Cổ đông chủ yếu vẫn là CBNV trong công ty đã khiến DN mất dần đi tính đại chúng |
Cổ đông cô đặc, sao gọi đại chúng
Tại Hancorp, cổ đông nhà nước là Bộ Xây dựng hiện đang sở hữu gần 139,4 triệu cổ phiếu HAN, tương đương 98,83% vốn điều lệ của công ty.
Sau khi cổ phần hóa, Viện Dệt may có vốn điều lệ 50 tỷ đồng, trong đó Nhà nước đã thoái hết vốn, cổ phần bán ưu đãi cho người lao động tổng là 9,48%; nhà đầu tư chiến lược là 45,26% vốn và IPO 45,26% vốn điều lệ.
Tại phiên đấu giá của Viện Dệt may hồi đầu năm, có 8 nhà đầu tư trúng giá gồm 2 nhà đầu tư tổ chức và 6 cá nhân. Như vậy, lượng cổ phiếu trôi nổi của Viện Dệt may chỉ là con số rất nhỏ.
Trên thị trường chứng khoán, nhà đầu tư cá nhân chiếm tỷ trọng lớn và các nhà đầu tư thường ưu tiên lựa chọn các cổ phiếu có biến động giá mạnh, tin tức đột biến có khả năng sinh lời cao trong ngắn hạn.
Trong khi đó, các cổ đông lớn chỉ mua vào mà không bán ra sẽ khiến cơ cấu cổ đông trở nên cô đặc, nên dù DN có hoạt động hiệu quả nhưng vẫn không thể khiến các nhà đầu tư cá nhân giải ngân sẽ gặp khó khăn trong huy động vốn.
Ngoài ra, hiện nay, nhiều công ty đại chúng lên sàn chỉ mang tính chất hình thức nhằm đáp ứng đúng các quy định của pháp luật, kéo theo việc các lãnh đạo không quan tâm tới diễn biến thị trường.
Theo đó, cổ phiếu ít được quan tâm, kém thanh khoản, thậm chí thị giá xuống thấp, không phản ánh đúng hoạt động kinh doanh của công ty cũng "không sao", bởi đa số cổ đông của DN là cán bộ nhân viên, lãnh đạo của chính công ty đó.
Một phần nguyên nhân cũng có thể đến từ việc DN sợ bị thâu tóm, không có nhu cầu huy động vốn nên cũng có thể không muốn cổ phiếu có giao dịch quá sôi động.
Trở thành công ty đại chúng là DN phải công bố thông tin, minh bạch báo cáo tài chính, nhưng nhiều DN đang thu mình trong "vỏ ốc", cổ đông phần lớn vẫn là cán bộ trong công ty, nên đã dần mất đi tính đại chúng.
Nhìn xa hơn, tâm lý e ngại đại chúng hóa của DN khiến nền kinh tế chưa thể minh bạch, đây sẽ là rào cản chính trong quá trình hội nhập và luôn là đòi hỏi hàng đầu trên bàn nghị sự của các tổ chức quốc tế, nhà tài trợ cho Việt Nam.
Linh Đan
