Đó là nhận định của Liên minh Tạo thuận lợi Thương mại toàn cầu (GATF) tại Hội nghị Công tư toàn thể với cộng đồng thương mại chủ đề Bước kế tiếp trong tạo thuận lợi Thương mại tại Việt Nam diễn ra ngày 10/9.
Theo GATF, thời gian qua, Việt Nam đã có những cải cách thủ tục hành chính mạnh mẽ, tuy nhiên thủ tục hành chính mang tính hình thức vẫn tiếp diễn, tạo thành rào cản phi thuế quan và kỹ thuật đáng kể nhất đối với hàng hóa nhập khẩu.
75% chi phí do rào cản hành chính
Ông Jose Raul Perales, Phó Giám đốc GATF, cho biết Việt Nam hiện có đến 97% doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN), trong đó phần lớn không có nguồn lực hoặc khả năng để vượt qua những rào cản này trong tình hình hiện nay. Đây cũng là rào cản lớn nhất cho sự gia nhập của các DNVVN vào các chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị gia tăng toàn cầu.
Theo GATF, chi phí thương mại ở Việt Nam còn rất lớn, phần lớn xuất phát từ các chính sách kinh tế khi được thực thi dưới các bộ luật, quy định và cụ thể là các thủ tục hành chính.
Ông Jose Raul Perales cho rằng chỉ khoảng 25% lý do của sự chậm trễ trên các lô hàng được lấy làm mẫu là do đường sá hoặc cơ sở hạ tầng cảng yếu kém. Còn lại 75% là do rào cản hành chính như nhiều thủ tục hải quan, thủ tục thuế, các yêu cầu về giấy chứng nhận, thông quan và kiểm tra hàng hóa.
“Điều này có nghĩa là các quy định thương mại lỗi thời kết hợp với các thủ tục hành chính rườm rà, không minh bạch đã tạo ra một gánh nặng cho tăng trưởng kinh tế tương đương với mức “thuế quan vô hình” lên tới 164,25%”, Phó Giám đốc GATF cho hay.
Ông Trương Đình Tuyển, nguyên Bộ Trưởng Bộ Thương mại, cũng thừa nhận mức “thuế vô hình” này trở thành rào cản phi thuế quan và kỹ thuật đáng kể nhất đối với hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam và cũng là rào cản lớn nhất cho sự gia nhập của các DNVVN của Việt Nam vào các chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị gia tăng toàn cầu.
Nhận định về tình hình cải cách các thủ tục hành chính tại Việt Nam trong thời gian qua, hầu hết các chuyên gia đều cho rằng đã có những thay đổi mạnh mẽ như cắt giảm hàng trăm thủ tục hành chính rườm rà. Các bộ, ban ngành đã tích cực cải thiện môi trường kinh doanh, tạo thuận lợi thương mại tại Việt Nam. Đặc biệt, ngành hải quan đã thực hiện cơ chế một cửa quốc gia – một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại. Tuy nhiên, nhiều bộ ngành vẫn chưa sẵn sàng để thực hiện những thay đổi trọng yếu đối với các thủ tục tuân thủ hành chính.
 |
|
Giảm thời gian và thủ tục thông quan để tăng kim ngạch xuất nhập khẩu |
Gỡ bỏ “thuế quan vô hình”
Số liệu nghiên cứu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho thấy, việc thực hiện Hiệp định Tạo thuận lợi Thương mại của WTO (WTO TFA) có thể làm tăng 60 – 80% DNVVN ở một số nền kinh tế. Điều này đặc biệt quan trọng đối với khả năng cạnh tranh và hội nhập của Việt Nam vào nền kinh tế toàn cầu.
Điển hình, nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới với 126 quốc gia vào dữ liệu thương mại năm 2016 của Việt Nam cho thấy việc giảm một ngày trong thời gian xử lý thương mại và thông quan xuất khẩu sẽ dẫn đến mức tăng tối thiểu 1% trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng năm, tương đương 2,13 tỷ USD.
Đối với một số mặt hàng quan trọng trong nông nghiệp và các hàng hóa nhạy cảm với thời gian, mức tăng có thể lên đến 6%. Giảm 5 ngày sẽ mang lại kim ngạch xuất khẩu khoảng 10,65 tỷ USD.
Một nghiên cứu khác cho thấy lợi ích từ việc tăng 10% tính minh bạch lên theo yêu cầu của WTO TFA sẽ mang lại kim ngạch nhập khẩu hàng năm là 8,7 tỷ USD.
Ông Eric Miller, Cố vấn cao cấp GATF, cho rằng việc thực hiện đầy đủ TFA sẽ có tác động tới chi phí thương mại còn to lớn hơn so với tác động của việc giảm tất cả các mức thuế quan ưu đãi tối huệ quốc – MFN (ước tính trung bình mới đây nhất là khoảng 9%) xuống mức 0%.
“Cụ thể, ước tính về chi phí thương mại tương đương theo giá trị hàng ở các nước đang phát triển là 219%, các nước có thu nhập cao là 134%. Nếu lấy ước tính nhỏ nhất là cắt giảm 9,6% chi phí thương mại sẽ đồng nghĩa với việc giảm 21% chi phí thương mại tương đương theo giá trị hàng ở các nước đang phát triển.
Điều này có nghĩa là việc thực hiện WTO TFA đem lại giá trị hơn gấp đôi CPTPP, EVFTA và tất cả các hiệp định thương mại tự do khác cộng lại”, ông Eric Miller nói.
Vậy làm thế nào để gỡ bỏ hàng rào “thuế quan vô hình”? Theo ông Ngô Minh Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Giám sát Hải quan (Tổng cục Hải quan), việc áp dụng cơ chế bảo lãnh thông quan hiện đại tại Việt Nam được kỳ vọng là cơ sở để giải quyết các vấn đề rào cản này, vừa bảo vệ nguồn thu ngân sách, vừa bảo đảm việc thực thi các quy định của pháp luật.
“Hiện, Việt Nam đang nghiên cứu cơ chế bảo lãnh thông quan, dự kiến triển khai thí điểm vào năm 2020”, ông Hải cho biết.
Thanh Hoa
