Những năm qua, hoạt động của mô hình tổ hợp tác (THT), hợp tác xã (HTX) đặc biệt là HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện Sa Thầy không chỉ góp phần thực hiện tốt tiêu chí đổi mới hình thức tổ chức sản xuất trong xây dựng nông thôn mới ở địa phương, mà còn ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong việc định hướng, hỗ trợ và nâng cao hiệu quả kinh tế cho những sản phẩm nông nghiệp.
Lực cản trong sản xuất
Theo thống kê của Liên minh HTX tỉnh Kon Tum, hiện nay, Sa Thầy đang có 11 THT, 10 HTX đang hoạt động theo Luật HTX 2012, thu hút gần 500 thành viên. Doanh thu của mỗi HTX bình quân đạt 180 triệu đồng/năm; lợi nhuận bình quân đạt 35 triệu đồng/HTX/năm; thu nhập bình quân đạt 15 triệu đồng/thành viên/năm và thu nhập bình quân của lao động thường xuyên đạt 9 triệu đồng/người/năm.
Nhìn chung, các THT, HTX duy trì hoạt động thường xuyên và mang lại lợi nhuận thiết thực như giúp người dân cải thiện đời sống, có hướng đi mới trong phát triển kinh tế, tăng thu nhập, giảm nghèo bền vững. Thông qua việc đạt được lợi ích chung về kinh tế, các thành viên HTX, THT gắn kết hơn với nhau, mở rộng các sinh hoạt cộng đồng, giúp đỡ, tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất - kinh doanh, cải thiện đời sống kinh tế, văn hoá, tinh thần…
Bên cạnh những mặt đã đạt được, THT, HTX trên địa bàn huyện Sa Thầy còn gặp những khó khăn nhất định trong quá trình hoạt động, cụ thể là tốc độ tăng trưởng của THT, HTX còn khá chậm. So với doanh nghiệp thì năng lực nội tại, đặc biệt là vốn, cơ sở vật chất, thiết bị công nghệ, trình độ đội ngũ cán bộ quản lý của các HTX chưa đủ mạnh. Khả năng mở rộng quy mô, đa dạng hóa ngành nghề, tiếp cận với các chương trình, dự án cũng như các nguồn vốn tín dụng của các HTX, THT còn gặp nhiều khó khăn.
Tiêu biểu như THT dệt thổ cẩm của người Gia Rai ở thôn Kà Đừ đang góp phần không nhỏ vào việc khôi phục và phát triển việc trồng bông, dệt vải, đan lát cũng như nâng cao giá trị sản phẩm thổ cẩm. Tuy nhiên, khó khăn của THT hiện nay là việc dệt vải mất nhiều thời gian, trong khi cây bông trên địa bàn lại mất gốc cách đây trên 30 năm. Muốn trồng bông, THT phải đưa giống từ nơi khác về trồng. Công đoạn này đã làm gia tăng giá thành sản phẩm.
Gỡ khó được đầu ra sẽ giúp THT dệt thổ cẩm của người Gia Rai ở thôn Kà Đừ nâng cao được hiệu quả. |
Giá thành cao nên sản phẩm làm ra ít người mua. Để tiêu thụ được nhiều sản phẩm, THT trông chờ nhiều vào sự phát triển mạnh du lịch ở địa phương.
“Tuy nhiên, du lịch ở huyện Sa Thầy chưa phát triển, việc tiếp thị, quảng bá sản phẩm thổ cẩm hiện vẫn còn nhiều hạn chế. Chính vì vậy, chị em chỉ tranh thủ lúc nông nhàn và không toàn tâm, toàn ý cho thổ cẩm”, chị Y Quý, thành viên THT cho biết.
Hay tại HTX nông nghiệp Đoàn Kết ở xã Mô Rai đã chủ động hướng dẫn người dân cách chăm sóc cây cho trái theo tiêu chuẩn hữu cơ. Ông Nguyễn Văn Xuân, Giám đốc HTX cho biết: “HTX hiện có 20ha đất trồng cây ăn trái các loại. Nhờ có mô hình này mà người dân trên địa bàn xã có thêm thu nhập”.
Tuy nhiên, khó khăn của HTX hiện nay là đầu ra còn bấp bênh vì người tiêu dùng chưa có ý thức sử dụng sản phẩm hữu cơ nên giá thành bán ra không chênh lệch so với sản phẩm trồng theo phương pháp thông thường. “HTX rất mong muốn nhận được sự hỗ trợ hơn nữa về xúc tiến thương mại, kết nối với doanh nghiệp để ổn định đầu ra cho nông nghiệp”, ông Nguyễn Văn Xuân cho biết.
Tháo gỡ khó khăn
Ông Nguyễn Hữu Thạnh, Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết, thời gian qua, lãnh đạo huyện và các cơ quan, đơn vị triển khai nhiều giải pháp cụ thể, thiết thực nhằm hỗ trợ, thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể trên địa bàn huyện theo Luật Hợp tác xã 2012. Qua đó, kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, tạo thuận lợi hơn cho HTX, THT phát triển, góp phần đáng kể vào tăng trưởng kinh tế của huyện.
Tuy nhiên, để các THT, HTX phát triển bền vững thì còn rất nhiều việc phải làm. Tiêu biểu như THT dệt thổ cẩm của người Gia Rai ở thôn Kà Đừ, huyện đã kết hợp với các Ban ngành hỗ trợ THT 14 khung dệt. Tuy nhiên để nâng cao hiệu quả hoạt động, việc đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại là rất quan trọng. Bên cạnh đó việc đẩy mạnh hoạt động du lịch cũng là cách mở đầu ra cho sản phẩm thổ cẩm.
“Khi đầu ra thuận lợi, việc đầu tư cho trồng nguyên liệu sẽ thuận lợi hơn. Tuy nhiên muốn làm được điều này thì một mình THT không thể làm được”, ông Nguyễn Hữu Thạnh, Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết.
Phát triển du lịch là một trong những hướng thúc đẩy đầu ra cho các sản phẩm nông nghiệp, tiểu thủ công ở huyện Sa Thầy. |
Từ THT dệt thổ cẩm của người Gia Rai ở thôn Kà Đừ cho thấy, muốn THT, HTX phát triển, các cấp chính quyền, các ngành cần tăng cường công tác kiểm tra, rà soát, củng cố, mở rộng và phát triển kinh tế tập thể trong các ngành, lĩnh vực, trong đó hình thức HTX là nòng cốt. Bên cạnh đó, huyện cần tham mưu với tỉnh để có những chính sách khuyến khích phát triển HTX kiểu mới.
Ông Nguyễn Hữu Thạnh cho biết, huyện Sa Thầy sẽ chú trọng phát triển các HTX ở các xã, thị trấn theo chương trình, kế hoạch xây dựng nông thôn mới, nhằm đáp ứng được yêu cầu, tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Đồng thời, tạo điều kiện để các THT, HTX nhận được sự hỗ trợ về các nguồn lực.
Theo ông Nguyễn Hữu Tháp, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Kon Tum, để nâng cao đời sống của đồng bào DTTS của huyện Sa Thầy, Liên minh tỉnh đang kết hợp cùng huyện phấn đấu mỗi năm vận động thành lập mới từ 1-2 THT và thành lập ít nhất 1 HTX; chuyển đổi 100% HTX hoạt động theo Luật HTX năm 2012; giải thể bắt buộc đối với HTX ngừng hoạt động lâu năm.
Mặt khác, Liên minh HTX tỉnh cũng kết hợp cùng UBND huyện Sa Thầy chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, tích cực nghiên cứu và triển khai hiệu quả các chính sách ưu đãi, hỗ trợ HTX sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị; thường xuyên tư vấn, theo dõi các HTX đã đăng ký tham gia chương trình OCOP, kết hợp với xúc tiến thương mại để hỗ trợ THT, HTX phát triển bền vững.
Vĩnh Bảo