Trước những khó khăn về thị trường và cơ sở sản xuất chế biến, việc tham gia Chương trình OCOP đối với HTX chế biến chè Phìn Hồ ở thôn Làng Giang, xã Thông Nguyên (Hoàng Su Phì, Hà Giang) được ví là bước ngoặt lớn để HTX này hoàn thiện và phát triển hơn nữa sản phẩm trà của mình.
Thương hiệu Fìn Hò Trà
Cây chè Shan tuyết ở tỉnh Hà Giang nói chung, huyện Hoàng Su Phì nói riêng có lịch sử lâu đời, là vùng chè nguyên khởi được phát hiện đầu tiên ở 3 nước là Việt Nam, Trung Quốc và Ấn Độ cách đây 3.000 năm trước. Đến nay, trên đất Hoàng Su Phì vẫn còn giữ được 4.600 ha chè Shan tuyết cổ thụ, trong đó có trên 5 triệu cây chè trên 300 tuổi, 1 triệu cây chè Shan tuyết cổ thụ có độ tuổi trên 500 tuổi.
Đây là tiềm năng giá trị cao từ một loại cây trồng đang được người dân tộc thiểu số như: người Dao, người Mông, người Cờ Lao, người Nùng... chăm sóc bảo tồn gìn giữ và được chính quyền địa phương đề xuất cơ quan tổ chức có thẩm quyền đánh giá và cấp "Chứng nhận cây di sản việt Nam", đưa vào danh sách tài sản quốc gia bảo tồn theo quy định của pháp luật. Điều đặc biệt hơn, loài cây chè Shan tuyết cổ thụ sinh trưởng ở độ cao 1.500m, hoàn toàn tự nhiên.
Du khách nước ngoài trải nghiệm hái chè cùng đồng bào dân tộc. |
Với mục tiêu đưa được sản phẩm trà Shan tuyết cổ thụ của huyện Hoàng Su Phì có độ tuổi lâu năm, có hàm lượng dinh dưỡng cao đến với đông đảo người tiêu dùng trong nước và nước ngoài, HTX chế biến chè Phìn Hồ đã xây dựng mối liên kết chặt chẽ với người nông dân là dân tộc thiểu số trên địa bàn, từng bước nâng cao chất lượng, đa dạng sản phẩm.
Ông Triệu Tạ Hin, Giám đốc HTX chế biến chè Phìn Hồ cho biết, HTX được thành lập bởi các hộ gia đình đồng bào Dao đỏ. Lĩnh vực hoạt động chính của HTX là sản xuất, chế biến trà Shan tuyết cổ thụ vùng núi cao thuộc huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang với thương hiệu sản phẩm là Fìn Hò Trà.
Ông Hin nhấn mạnh mục tiêu của HTX là đơn vị cầu nối liên kết bà con dân tộc thiểu số vùng cao trồng chè được tiêu thụ 100% sản phẩm chè tại địa phương với giá trị cao. Đồng thời xây dựng được giai cấp nông dân là người dân tộc thiểu số có tư duy, có kiến thức trong sản xuất chế biến sản phẩm hàng hóa thông qua lớp học tập huấn, đào tạo cách chăm sóc, cách sản xuất chế biến sản phẩm chè mang tiêu chuẩn cao, được những giảng viên là chuyên gia chè trong nước và quốc tế trực tiếp giảng dạy.
"Mới đầu nhận thức người dân thấp nên trải qua nhiều khó khăn trong quy trình thu hái và sản xuất. Đến nay, đa số người dân đã nhận thức cao đối với tiềm năng, thế mạnh đặc biệt của chính quê hương, đã phát huy giá trị và gìn giữ cây chè Shan tuyết Cổ thụ Việt Nam hàng nghìn năm tuổi gắn với thương hiệu quen thuộc đó là "Fìn Hò Trà", ông Hin nhìn nhận.
Tuy nhiên cũng giống như bao sản phẩm đặc sản, nếu không có cách làm bài bản thì cái tên trà Shan tuyết ở tỉnh Hà Giang sẽ không tiếp cận tới nhiều người dùng, dần dần bị mai một. Trước những khó khăn về thị trường và cơ sở sản xuất chế biến, việc HTX tham gia Chương trình OCOP có thể xem là bước ngoặt lớn để hoàn thiện và phát triển hơn nữa sản phẩm trà. Sản phẩm không còn đơn thuần là thức uống quen thuộc của người tiêu dùng mà bên trong còn mang theo câu chuyện lịch sử lâu đời của những cây chè Shan tuyết cổ thụ Hà Giang.
Nâng cao thu nhập cho người dân
Tham gia Chương trình OCOP, ông Hin chia sẻ: "Chúng tôi thấy đây là chương trình hết sức đúng đắn phù hợp trong triển khai phát triển sản phẩm hàng hóa ở Việt Nam. Đồng thời, chương trình góp phần phát triển kinh tế xã hội, trong đó người nông dân, doanh nghiệp vừa được tiếp cận đào tạo kiến thức sản xuất sản phẩm, vừa tăng giá trị sản phẩm thông qua xây dựng thương hiệu và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường".
Hồng Trà và Trà Xanh mang thương hiệu Fìn Hò Trà được trình xem xét chấm OCOP quốc gia. |
HTX chế biến chè Phìn Hồ đã nhận thức rõ vai trò, ý nghĩa của Chương trình OCOP trong phát triển kinh tế nông thôn theo hướng phát triển nội lực và gia tăng giá trị sản phẩm, HTX đã triển khai rất quyết liệt chương trình này bằng việc hoàn thiện sản phẩm, lựa chọn tạo vùng nguyên liệu, kỹ thuật sản xuất, xác định sản phẩm tốt nhất và có tiềm năng lớn nhất để đưa vào xây dựng hồ sơ OCOP.
Theo đó, HTX đã lựa chọn được 4 sản phẩm tham gia thi chấm OCOP tại tỉnh Hà Giang đạt từ 4 sao trở lên. Trong đó có 2 sản phẩm ưu thế nhất đó là Hồng Trà và Trà Xanh mang thương hiệu Fìn Hò Trà được trình xem xét chấm OCOP quốc gia, là sản phẩm trên bao bì có hình ảnh đặc trưng là một Cụ bà người Dao Đỏ đang uống trà, sinh sống tại thôn Phìn Hồ - chính là nơi có vùng nguyên liệu chè lớn nhất và ngon nhất của tỉnh Hà Giang.
"Như vậy sản phẩm OCOP của đơn vị chúng tôi hoàn toàn sử dụng từ vùng nguyên liệu, hình ảnh bao bì, tên thương hiệu và con người sản xuất đều ở tại địa phương nơi đồng bào dân tộc thiểu số của tỉnh Hà Giang sinh sống. Chúng tôi khẳng định đây là sản phẩm của người dân tộc Việt Nam, mang thương hiệu và chứa đựng bản sắc dân tộc thiểu số Việt Nam. Từ sản phẩm OCOP mỗi vùng miền khác nhau sẽ giúp sự phát thế kinh tế của vùng đó", ông Hin cho biết.
Nói với VnBusiness, ông Lý Chòi Nhàn, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Hoàng Su Phì, chia sẻ trước khi tham gia chương trình OCOP, không chỉ sản phẩm chè Shan tuyết mà gần như nhiều sản phẩm đặc sản ở Hà Giang phát triển tự phát, manh mún, thiếu tiêu chuẩn, thiếu thông tin thị trường. Đặc biệt, sản phẩm vẫn bán dưới hình thức thô, chưa có nhãn mác. Trước đây, sản phẩm đặc sản của địa phương chưa tiếp cận được các thị trường lớn như kênh bán lẻ hiện đại cũng như xuất khẩu. Tuy nhiên, khi tham gia chương trình OCOP đã tạo được chuyển biến rất lớn.
Ông Nhàn chỉ ra cái được lớn nhất của chương trình OCOP là chủ thể sản xuất ra OCOP được trang bị kiến thức nhất định, sản phẩm được làm theo tiêu chuẩn của thị trường. Đến thời điểm hiện tại, đa phần sản phẩm hàng hóa được truy xuất nguồn gốc, tiếp cận được thị trường trong và ngoài nước. Điều quan trọng hơn cả là thu nhập bà con được nâng lên, góp phần xóa đói giảm nghèo.
"Chè Shan tuyết Hoàng Su Phì đã trở thành sản phẩm hàng hóa, bà con dân tộc ở miền núi thu được giá trị cao hơn rất nhiều so với trước kia", ông Nhàn nói.
Lê Thuý
Bài 2: Tạo sinh kế giúp bà con dân tộc thiểu số thoát nghèo