 |
|
Phát triển nghề dệt giúp đồng bào DTTS Tà Ôi thoát nghèo. |
Theo UBND huyện A Lưới, mục tiêu cốt lõi của các chương trình xóa đói giảm nghèo tại địa phương là tập trung nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân. Trong quá trình thực hiện mục tiêu, sự tham gia của các doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác có vai trò đặc biệt quan trọng, góp phần thúc đẩy liên kết, phát triển sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị, trở thành điểm tựa cho người dân.
Gìn giữ và phát triển nghề dệt
Người dân tộc Tà Ôi có nghề thủ công truyền thống lâu đời là dệt Zèng. Vải được chế tác công phu, sản phẩm này đi kèm kỹ thuật gắn hạt cườm, tạo nên vẻ đẹp độc đáo, riêng biệt. Tuy nhiên, kể từ khi nghề dệt Zèng của người Tà Ôi được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trên địa bàn huyện đã hình thành nhiều HTX sản xuất quy mô lớn như: HTX thổ cẩm xã Nhâm; HTX sản xuất và phân phối thổ cẩm A Lưới… nhằm quảng bá sản phẩm, giúp đồng bào DTTS Tà Ôi thoát nghèo nhờ nghề truyền thống, đồng thời có những phương án bảo tồn và phát huy nghề truyền thống tích cực.
Năm 2012, Liên minh HTX tỉnh Thừa Thiên Huế đã vận động các chị em phụ nữ thành lập mô hình HTX sản xuất vải thổ cẩm với định hướng phát triển nghề dệt theo xu hướng thị trường. HTX thổ cẩm xã Nhâm ra đời có 19 thành viên với 100 triệu đồng vốn điều lệ. HTX đã trở thành đầu mối nhận các đơn đặt hàng của các nhà thiết kế thời trang, chịu trách nhiệm thiết kế mẫu theo yêu cầu của khách hàng, hướng dẫn thành viên sản xuất, kiểm tra chất lượng sản phẩm và giao cho đối tác. HTX còn chủ động tìm các cửa hàng lưu niệm ở thành phố Huế để bán hoặc ký gửi sản phẩm.
Gần 10 năm thành lập, HTX thổ cẩm xã Nhâm giữ vai trò tập hợp thành viên, quản lý sản xuất và tiêu thụ giúp thành viên có thêm thu nhập từ 3 - 4 triệu đồng/tháng. Mặc dù, thu nhập từ dệt vải chưa cao nhưng là khoản thu nhập tăng thêm do thành viên tranh thủ làm vào ban đêm hoặc lúc nông nhàn. Do đó phần thu nhập này đối với mỗi thành viên có ý nghĩa vô cùng quan trọng giúp cải thiện chất lượng cuộc sống gia đình và nâng cao vị thế của người phụ nữ Tà Ôi trong gia đình và xã hội.
Năm 2015, sản phẩm dệt Zèng đã được trình diễn tại Festival Nghề truyền thống Huế và đến năm 2019, nhà thiết kế thời trang Minh Hạnh đưa vào bộ sưu tập áo dài tại lễ hội Festival Huế. Điều đó đã khẳng định chất lượng, sự độc đáo của tấm Zèng của các cô gái Tà Ôi.
Giải quyết việc làm cho nhiều học sinh sau khi ra trường
 |
|
HTX sản xuất và phân phối thổ cẩm A Lưới tạo công ăn việc làm cho hàng chục học sinh dân tộc Tà Ôi sau khi tốt nghiệp THPT nhưng không có điều kiện học lên. |
Trong việc giữ gìn, phát huy đặc trưng của người dân tộc Tà Ôi, cũng phải kể đến vai trò của HTX sản xuất và phân phối thổ cẩm A Lưới, thuộc xã A Ngo, huyện A Lưới.
Trước tình hình nhiều học sinh dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện A Lưới ra trường không có việc làm, cô giáo Hồ Thị Thu Hà, dân tộc Tà Ôi, giáo viên Trường THPT A Lưới, đã thành lập HTX sản xuất và phân phối thổ cẩm A Lưới, tại xã A Ngo, huyện A Lưới để nhận hàng về nhà và liên kết sản xuất ra các sản phẩm quà lưu niệm có gắn kết, trang trí bằng vải Zèng để bán.
Được thành lập ngày 15/11/2019, HTX sản xuất và phân phối thổ cẩm A Lưới có 12 xã viên và 15 cộng tác viên đến từ các xã A Ngo, A Đớt, A Roàng. Cô Hà cho hay: "Từ những khó khăn trong đời sống của đồng bào Tà Ôi, tôi luôn trăn trở làm sao có cơ hội tạo việc làm cho lao động nhàn rỗi trong dân. Và rồi cũng nhờ duyên may là niềm đam mê của các chị trong gia đình cũng như sự động viên của các đồng nghiệp nên chị em tôi mạnh dạn lập nên HTX này".
Hiện tại, HTX đã tạo được 20 mẫu sản phẩm lưu niệm có gắn kết vải Zèng và hoa văn cườm: Mũ nam nữ, cài, kẹp tóc, hoa tai, cà vạt, thắt lưng, túi xách nam nữ, khăn quàng cổ, búp bê, huy hiệu, ví điện thoại, dây đồng hồ...
“Vốn tự xoay sở, lấy ngắn nuôi dài, ban đầu, người dệt là các thành viên, cộng tác viên hỗ trợ sản phẩm, HTX trả lại tiền công. Dần dần bán được sản phẩm thì HTX chú trọng vào các việc đầu tư nhà xưởng, cửa hàng giới thiệu sản phẩm ngày càng có nhiều thành viên đến tham gia, và chính họ đã tạo nên sự lớn mạnh cho HTX như ngày hôm nay”. Cô Hà nói về cách mở rộng xưởng và linh động trong nguồn vốn.
Hiện tại HTX đã kết nối với hàng loạt cửa hàng ở Huế, Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh để đưa sản phẩm dệt Zèng bay xa. Đầu năm 2020, cô cùng với đồng nghiệp hướng dẫn học sinh Trường THPT A Lưới thực hiện đề tài “Bảo tồn và phát triển nghề dệt Zèng hướng đến phát triển du lịch về nguồn ở huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế”. Đề tài này đã đạt giải nhì tại cuộc thi Sáng tạo Khoa học và kỹ thuật học sinh trung học cấp tỉnh, năm học 2019 - 2020 do Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức.
Hiện tại HTX đã có quầy bán hàng tại xã A Ngo với diện tích 30m2, một cơ sở dệt 100m2 với 10 công nhân dệt, 1 cơ sở may trang phục với 5 công nhân, cùng với 15 hộ liên kết dệt và sản xuất hàng lưu niệm, trang sức, phụ kiện...
Lãnh đạo UBND huyện A Lưới cho biết: “HTX ra đời đã tăng cường sự phối hợp giữa Trường THPT A Lưới với HTX nhằm đổi mới hình thức, nội dung và phương pháp tư vấn hướng nghiệp cho học sinh gắn với thực tiễn sản xuất kinh doanh của địa phương. Đây cũng là hướng đi hiệu quả nhằm giải quyết nhu cầu việc làm cho các em sau khi tốt nghiệp THPT nhưng không có điều kiện học lên”.
Sắp tới, HTX sẽ kết hợp với UBND xã A Ngo mở tour du lịch cộng đồng tại đập A Lá để phục vụ du khách trong ngoài tỉnh đến tham quan, nghỉ dưỡng và trải nghiệm các công đoạn làm các sản phẩm từ Zèng của người Tà Ôi.
Hoàng Hà
Bài cuối: Liên minh HTX phát huy vai trò bằng những giải pháp cụ thể
