“Không để đồng bào bị tụt lại phía sau”, bền bỉ liên tục trong nhiều năm, cả tỉnh Thái Nguyên đồng lòng, chung sức chia sẻ gian khó với đồng bào Mông sinh sống trên những vai núi. Bằng nguồn vốn hỗ trợ của Nhà nước và các nguồn xã hội hóa, những con đường mòn về các xóm người Mông đã được thay thế bằng đường bê tông.
Hỗ trợ từ Nhà nước
Bà con người Mông tích cực đưa các giống mới vào trồng trọt để nâng cao năng suất, sản lượng |
Tất thảy 15 tuyến đường có tổng chiều dài gần 43km được đổ bê tông theo tiêu chuẩn đường giao thông nông thôn, mặt đường rộng 3m, dày tối thiểu 18cm, lề mỗi bên rộng tối thiểu 50cm, với tổng kinh phí đầu tư gần 65 tỷ đồng, cùng với đó nhân dân đóng góp gần 5.000 ngày công lao động (tương đương gần 900 tỷ đồng).
Ông Nguyễn Thái Nam, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Thái Nguyên tâm đắc: Bắt đầu là đường bê tông, tiếp đó là các công trình phúc lợi xã hội (như điểm trường, công trình điện lưới, nước sạch, nhà văn hóa) được đầu tư xây dựng và đều có sự giám sát của nhân dân.
Cùng với đó, bà con còn được hỗ trợ giống cây lâm nghiệp, cây lương thực, phân bón... Có đường bê tông, việc đi lại, vận chuyển nông, lâm sản của bà con thuận lợi hơn trước rất nhiều. Qua tìm hiểu được biết, riêng 5 năm gần đây, các xóm người Mông trên địa bàn tỉnh đã được Nhà nước đầu tư xây dựng mới 16 nhà lớp học, 6 nhà văn hóa, 11 công trình điện lưới quốc gia, 3 công trình nước sạch, góp phần quan trọng nâng cao đời sống của bà con…
Ông Sùng Khín, ở xóm Lũng Luông, xã Thượng Nung (Võ Nhai) chia sẻ: "Người Mông mình luôn nhận được nhiều quan tâm hỗ trợ của Nhà nước, nhưng quý nhất là “cái” đường bê tông. “Nó” làm người Mông mình thay đổi từ cách nghĩ đến việc làm".
Chuyện của ông Sùng Khín giống như bao tâm sự của người Mông. Cứ vô tư, cởi mở, dễ mến và hồn nhiên mở lòng đón nhận tình cảm, quyết tâm của các thế hệ cán bộ Đảng, Nhà nước mang dự án, chương trình xóa đói, giảm nghèo lên vai núi.
Cùng với đó, Nhà nước đã triển khai rất nhiều chương trình, dự án, chính sách dành cho đồng bào Mông như: hỗ trợ đất canh tác, kiến thức sản xuất, vốn đầu tư…, nhiều gia đình đã vươn lên thoát nghèo.
Nhìn mặt trời đứng bóng, ông Trần Văn Hồ, Trưởng xóm Lân Quan, xã Tân Long (Đồng Hỷ) ví von: "Các chính sách hỗ trợ của Nhà nước dành cho người Mông mình giống như nước uống khi khát, như cơm ăn lúc đói. Đáp ơn Đảng, Nhà nước, chúng tôi nỗ lực vươn lên để miệng không thấy đắng vì bụng đói. Bụng đói cũng do cái đầu lười nghĩ, chưa chăm chỉ làm ăn. Rồi “nhàn cư vi bất thiện”, thích la cà, nghe kẻ xấu xúi giục. Vậy, tôi mới bảo với đồng bào mình: Muốn xóa được nghèo thì trước hết phải xóa được “bệnh lười” từ trong suy nghĩ, thay đổi cách làm ăn để vươn lên...".
Theo đó, gần 7.000 lượt hộ đã được hỗ trợ giống ngô, lúa, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, hơn 250 hộ được hỗ trợ tiền mua trâu, bò giống; trên 1,3 tỷ đồng hỗ trợ trồng cỏ chăn nuôi, 1 tỷ đồng hỗ trợ trồng cây ăn quả, gần 5.000 lượt người được tham gia các lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật về trồng trọt, chăn nuôi... Các chương trình, dự án giảm nghèo được triển khai thực hiện hiệu quả trong 5 năm gần đây đã góp phần giúp đồng bào người Mông trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên thay đổi nếp nghĩ, cách làm, từng bước vươn lên trong cuộc sống.
Nắm bắt cơ hội vươn lên
Cùng với sự hỗ trợ của Nhà nước, với mong muốn thoát nghèo, nhiều hộ đồng bào người Mông trên khắp các vai núi của Thái Nguyên dần nắm bắt cơ hội, tìm được lời giải cho “bài toán” giảm nghèo bằng cách đi thuê thêm đất để làm nông lâm nghiệp. Đất cao trồng ngô, chè, cây ăn quả, đất dốc trồng rừng, còn đất thuận nước thì cải tạo làm ruộng cấy lúa. Qua hết vụ xuân lại tới cấy vụ mùa, những gia đình người Mông cần cù quanh năm có thóc, ngô xếp chật gác sàn. Nhiều hộ dùng tiền tích lũy được mua thêm đất sản xuất.
Năm 2020, xóm người Mông Mỏ Chì, xã Cúc Đường (Võ Nhai) tiếp tục được Nhà nước đầu tư 2 tỷ đồng làm đường giao thông vào xóm |
Ví như gia đình bà Vi Thị Sản, ở xóm Pác Máng, xã Định Biên (Định Hóa). Nhà có 2ha đất ruộng, từ 3 năm nay, bà cho máy san ủi, đắp bờ trữ nước thành hồ. "Từ sau Tết Nguyên đán, hồ cạn trơ đáy, tôi làm đất gieo lúa, đợi mưa xuống thì mua cá giống về thả. Toàn bộ số lúa gieo dưới hồ trở thành thức ăn tại chỗ nuôi béo cá. Đến vụ mùa, tôi tháo nước bắt được hơn 1 tấn cá, sau đó gieo cấy lúa vụ mùa lấy thóc ăn cả năm...", bà Sản kể.
Anh Hoàng Văn Thành, ở xóm Na Sàng, xã Phú Đô (Phú Lương) cho biết, gia đình có 3 sào ruộng cấy 2 vụ lúa, nuôi đủ 4 miệng ăn. Còn với tiền tích lũy được từ đi làm thuê, mỗi năm một ít, đến nay vợ chồng anh đã mua được thêm 14ha đất đồi để trồng rừng...
Trò chuyện với chúng tôi, ông Lý Văn Sinh, ở xóm Lũng Hoài, xã Thượng Nung (Võ Nhai) tâm đắc: Người Mông đã biết bỏ đi những gì lạc hậu để nắm bắt cơ hội vươn lên phát triển kinh tế… Là người Mông từ Cao Bằng di cư về, nhưng gia đình ông Sinh đã làm được ngôi nhà sàn 3 gian, 2 trái. Ngoài trồng ngô, cấy lúa, ông còn là “chuyên gia” nuôi gột béo trâu bò ở xóm. Không chỉ chăm lo cho gia đình mình, ông tích cực hướng dẫn, truyền đạt kinh nghiệm trồng cỏ, nuôi gột béo trâu bò để bà con có thêm thu nhập.
Ở Thái Nguyên có chừng hơn 100 hộ người Mông đầu tư chăn nuôi từ 5 đến hơn 10 con trâu, bò. Người được mệnh danh nuôi bò “khủng” (bò to, cho lượng thịt lớn) là bà Ngô Thị Minh, ở xóm La Mạ, xã Lâu Thượng (Võ Nhai). Người nuôi trâu “khủng” là ông Hoàng Văn Bình, ở xóm Khe Mong, xã Văn Lăng (Đồng Hỷ).
Bà Ngô Thị Minh cho biết: "Mỗi con bò, tôi bán được 40 triệu đồng, mới rồi bán 2 con lấy tiền cho các cháu ăn học". Còn ông Hoàng Văn Bình kể: "Tôi duy trì đàn trâu từ 5-7 con. Tôi chọn loại trâu lớn, trâu chọi để nuôi gột vỗ, có năm bán được hơn 10 con, với giá bán 60-70 triệu đồng/con… Hỏi kinh nghiệm gột béo trâu bò hiệu quả, bà Minh và ông Bình đều vô tư nói: Cần cù, chăm chỉ, chịu khó thức khuya dậy sớm, không để trâu, bò bị đói thì bụng mình được no...
Cái triết lý “tay làm, hàm nhai” rất đời thường ấy đã nâng đỡ bao gia đình đồng bào người Mông vượt qua đói nghèo, nhiều người vươn xa hơn trong cuộc sống. Tư duy kinh tế đã “bén rễ” vào đời sống đồng bào Mông. Và sự năng động là cách để bà con bỏ được thói quen trông chờ ỷ lại, chủ động nắm bắt cơ hội vươn lên, bắt nhịp cùng sự đổi mới của đất nước.
Nguyễn Khuê
Bài 2: Đi lên từ cây chè