Theo báo cáo của Bảo hiểm Xã hội (BHXH) Việt Nam, tính đến hết tháng 11/2021, cả nước đã có trên 15,9 triệu người tham gia BHXH (đạt 31,96% lực lượng lao động), trong đó số tham gia BHXH bắt buộc là hơn 14,6 triệu người, tham gia BHXH tự nguyện hơn 1,2 triệu người. Số tham gia bảo hiểm thất nghiệp là hơn 12,9 triệu người (đạt 25,98% lực lượng lao động); và gần 84 triệu người tham gia bảo hiểm y tế (đạt tỷ lệ bao phủ 85,77% dân số).
Nhiều thách thức bủa vây
Tổng số thu BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp đạt 84,58% kế hoạch Chính phủ giao, đạt 81,10% kế hoạch mà ngành BHXH Việt Nam đã đặt ra. Dù vậy, vấn đề đáng lưu tâm là tổng số nợ BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cũng gia tăng, với con số 27.3143 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 6,79% so với số phải thu (so với cùng kỳ năm 2020, số tiền nợ giảm 7.137 tỷ đồng, tỷ lệ nợ so với số phải thu tăng 2,1%).
 |
|
Tính đến hết tháng 11/2021, cả nước đã có trên 15,9 triệu người tham gia BHXH (đạt 31,96% lực lượng lao động). |
Ông Dương Văn Hào, Trưởng ban Quản lý Thu - Sổ thẻ (BHXH Việt Nam) cho biết, thời gian qua, Ban Quản lý Thu - Sổ thẻ đã phân công cán bộ chuyên trách cũng như tổ chức Hội nghị trực tuyến thu với các địa phương để đảm bảo phát triển đối tượng tham gia BHXH, bảo hiểm y tế trong 2 tháng cuối năm.
Hiện nay, các địa phương tập trung rà soát dữ liệu từ cơ quan thuế; đôn đốc thu nợ và thanh tra đột xuất các đơn vị nợ, nên nhiều đơn vị đã khắc phục được nợ BHXH, bảo hiểm y tế. Trong tháng 12/2021, BHXH Việt Nam tiếp tục đôn đốc các địa phương tăng cường vận động đảm bảo chỉ tiêu bao phủ BHXH, bảo hiểm y tế; đồng thời rà soát, vận động những người lao động đã nghỉ việc tham gia tiếp BHXH.
Số người tham gia BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế có sự tăng trưởng so với tháng 10/2021 nhưng tốc độ tăng còn chậm. Ước tính, từ nay đến cuối năm 2021, số người tham gia còn phải phát triển để đạt kế hoạch đề ra là rất lớn. Đây là nhiệm vụ hết sức khó khăn khi chỉ còn 1 tháng nữa để hoàn thành mục tiêu đặt ra. Bên cạnh đó, số người nhận BHXH một lần mặc dù đã giảm nhưng số lũy kế 11 tháng năm 2021 vẫn lên tới gần 1 triệu người.
Chưa kể, thời gian qua, việc tham gia BHXH vẫn còn khoảng trống. Đơn cử, với khu vực hợp tác xã (HTX), nhiều người lao động, thành viên HTX chưa được tiếp cận, thụ hưởng chính sách BHXH, bảo hiểm y tế.
Đơn cử, tỉnh Khánh Hòa có hơn 130 HTX, liên hiệp HTX và 300 tổ hợp tác đang hoạt động với tổng cộng hơn 51.400 thành viên. Mặc dù số lượng thành viên trong khu vực kinh tế hợp tác đông đảo, nhưng số thành viên tham gia BHXH vẫn còn khá khiêm tốn, chỉ vào khoảng 11.000 người.
Nguyên nhân là do nhiều lao động trong khu vực HTX chủ yếu làm việc thời vụ, đồng thời hiệu quả hoạt động, lợi nhuận và thu nhập của cán bộ HTX đa số còn hạn chế, không đủ điều kiện đóng BHXH. Với những HTX mới thành lập, doanh thu, lợi nhuận còn khiêm tốn trong khi phải đối mặt với nhiều khó khăn như thiếu vốn, thiếu phương hướng, khó hỗ trợ người lao động đóng BHXH theo quy định, cũng như đa phần người lao động làm việc trong HTX chủ yếu theo phương thức thời vụ.
Bên cạnh đó, nhiều HTX, doanh nghiệp (DN) hoạt động chưa hiệu quả, chưa hướng đến liên kết trong sản xuất để tạo ra chuỗi giá trị bền vững. Thậm chí, không ít đơn vị đã ngừng hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng, do đó không đủ nguồn kinh phí để đóng BHXH, bảo hiểm y tế cho những cán bộ quản lý và người lao động, nhiều lao động chưa thực sự quan tâm đến việc tham gia BHXH để thụ hưởng quyền lợi lâu dài...
Trước những ảnh hưởng COVID-19, nhiều DN trên cả nước phải phá sản, ngừng hoạt động đã ảnh hưởng không nhỏ tới việc đóng và duy trì tham gia BHXH cho người lao động. Số liệu từ Tổng cục Thống kê cho hay bình quân một tháng có gần 9,7 nghìn DN rút lui khỏi thị trường.
Cần quyết liệt hơn nữa
Trước thực tế trên, BHXH các tỉnh, thành phố cho biết đã tập trung vào một số giải pháp có hiệu quả tốt phát triển đối tượng như nắm bắt tình hình hoạt động DN, HTX trên địa bàn để thông tin đến người lao động tạm hoãn hợp đồng lao động, nghỉ việc không hưởng lương hoặc chấm dứt hợp đồng lao động quay trở lại làm việc, tiếp tục tham gia BHXH, bảo hiểm y tế. Tích cực rà soát dữ liệu cơ quan thuế cung cấp để phát triển người tham gia.
Bên cạnh đó, BHXH các tỉnh, thành phố đã tăng cường các đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành; thanh tra chuyên ngành đột xuất các đơn vị nợ đọng, không tham gia hoặc tham gia không đầy đủ; chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xử lý đối với các đơn vị cố tình vi phạm. Phối hợp, đôn đốc cơ quan tài chính chuyển tiền đóng, hỗ trợ đóng; đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, hội nghị khách hàng để vận động, phát triển người tham gia BHXH tự nguyện, bảo hiểm y tế tới các khu vực tiềm năng như thành viên HTX, hộ nông dân.
Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh khẳng định, nhờ có hoạt động giám sát thường xuyên của Hội đồng quản lý BHXH, BHXH Việt Nam thêm yên tâm trong quá trình thực thi nhiệm vụ. Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 vẫn đang gây ra rất nhiều khó khăn, thiệt hại đối với kinh tế-xã hội đất nước, trong đó có ngành BHXH Việt Nam, đòi hỏi các đơn vị, BHXH các địa phương cần quyết liệt, tập trung hơn nữa, thực hiện đồng bộ các giải pháp để hoàn thành các nhiệm vụ đã đề ra.
Để hoàn thành các chỉ tiêu thu và phát triển đối tượng tham gia, ngành BHXH cần tập trung triển khai đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đề ra tại kế hoạch, chương trình hành động của BHXH Việt Nam triển khai các Nghị quyết số 01/NQ-CP, số 02/NQ-CP của Chính phủ. Chủ động, bám sát tình hình diễn biến dịch bệnh COVID-19 để xây dựng giải pháp, kịch bản điều hành tổ chức thực hiện nhiệm vụ, ứng phó với dịch bệnh và phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu, kế hoạch về BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp được giao năm 2021.
Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động truyền thông đa dạng, linh hoạt, phù hợp với điều kiện, diễn biến từng cấp độ dịch bệnh COVID-19. Nội dung truyền thông tập trung vào các chủ đề, như: kết quả triển khai các chính sách hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19.
Truyền thông phát triển người tham gia BHXH, bảo hiểm y tế, chú trọng thông tin, tuyên truyền vận động người lao động không nên nhận BHXH một lần; cảnh báo người dân trước những chiêu trò lợi dụng việc nhận tiền hỗ trợ từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp để lừa đảo…
Thy Lê
