Công ty cổ phần Phúc Sinh là một doanh nghiệp có khá nhiều kinh nghiệm trong hoạt động xuất khẩu tiêu, cà phê, hay nói cách khác là khá sành sỏi trong giao dịch quốc tế. Song, những tác động từ cuộc xung đột Nga - Ukraine cũng đang đặt doanh nghiệp này trước các thách thức không nhỏ.
Doanh nghiệp 'ăn không ngon, ngủ không yên'
Ông Phan Minh Thông, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc chia sẻ mấy ngày qua, từ sáng sớm tới nửa đêm, ông liên tục gọi cho khách hàng của Công ty tại Nga và châu Âu để hỏi thăm tình hình khách hàng, khả năng thanh toán, giải quyết các đơn hàng... Nhiều đơn hàng xuất khẩu trị giá hàng triệu USD của doanh nghiệp bị dừng lại vì xung đột.
Giao thương với thị trường Nga và Ukraine bằng đường biển gần như "đóng băng" vì chiến sự (Ảnh minh họa: Int) |
Theo đó, với các đơn hàng đã giao hàng thành công nhưng bị kẹt khâu thanh toán do một số ngân hàng Nga bị loại khỏi mạng lưới SWIFT, Phúc Sinh và đối tác đang tìm hướng giải quyết. Còn với các đơn hàng, chứng từ chưa được gửi, công ty cố gắng chuyển sang thị trường khác.
Cùng chung tình cảnh khó khăn nhưng là ở chiều nhập khẩu, bà Phan Thị Thu Trang, đại diện công ty TNHH XNK gỗ An Lạc, cho biết hiện doanh nghiệp này vẫn đang còn mắc 2 lô hàng ở Nga. "Chúng tôi cứ đinh ninh rằng khi chiến sự xảy ra, 2 lô hàng này đã rời cảng, nhưng thực tế đến giờ vẫn mắc kẹt tại cảng của Nga, không biết bao giờ thì về được. Còn với hàng nhập từ Ukraine thì gần như đến nay đã ngừng hẳn".
Bà Trang thông tin, đường biển vận chuyển từ Nga tới Việt Nam đã dừng hẳn, công ty tính phương án có thể chuyển qua đường sắt liên vận thông qua Trung Quốc nhưng đến nay việc tìm chỗ rất khó.
Với kinh nghiệm nhập khẩu gỗ của thị trường Nga từ những năm 2000, ông Võ Quang Hà, Tổng giám đốc công ty cổ phần Tân Vĩnh Cửu (TAVICO), cho hay thường xuyên gọi điện trao đổi với nhà cung cấp và biết giá chào hàng đã nhảy lên khá cao so với trước đây, từ vài chục đến vài trăm Euro một m3. Nguyên nhân chủ yếu là do giá xăng dầu thế giới những ngày qua tăng mạnh từ tác động của xung đột Nga - Ukraine.
Ông Hà chia sẻ, việc nhập khẩu gỗ nguyên liệu khó khăn là thực tế đang xảy ra. Thậm chí nếu gỗ của Nga có thể được đưa về Việt Nam, nhưng một khi chiến sự giữa Nga và Ukraine vẫn căng thẳng, lệnh trừng phạt chưa được gỡ bỏ thì đối tác Mỹ, EU cũng cân nhắc sử dụng sản phẩm gỗ Việt Nam do có sử dụng nguyên liệu của Nga. Đây là vấn đề cảnh báo lâu dài nhưng doanh nghiệp cần phải tính đến từ bây giờ.
Ứng phó với giá cả tăng sốc
Bị tác động cả chiều xuất và chiều nhập là tình cảnh mà ông Nguyễn Duy Ninh, Tổng giám đốc CTCP Tập đoàn Hồ Gươm nêu ra khi doanh nghiệp này đang làm việc với khách hàng Nga trong lĩnh vực may mặc. "Hiện tại, chúng tôi đang hứng chịu toàn bộ những tác động nghiêm trọng từ xung đột này", ông Ninh nói.
Việc Nga bị loại khỏi hệ thống thanh toán SWIFT khiến các lô hàng trị giá hơn 4 triệu USD của Hồ Gươm đã xuất khẩu nhưng chưa được khách hàng thanh toán.
Bên cạnh đó, một số lô hàng của công ty đang bị lưu ở Hà Lan do không có phương tiện vận chuyển sang Nga. "Hàng hóa lưu kho tại Hà Lan tính tiền theo ngày, cứ đà này đến ngưỡng nào đó không lấy hàng về có khi còn đỡ thiệt hại hơn", ông Ninh ngậm ngùi chia sẻ.
Ở chiều nhập khẩu, Hồ Gươm cũng đang mắc kẹt khoảng 40 container nguyên liệu với giá trị gần 5 triệu USD ở thị trường Nga. "Hiện nay, chúng tôi đã tính tới nhiều phương án để giải quyết nhưng tất cả mới là tình thế", ông Ninh thông tin.
Bên cạnh đó, cuộc xung đột Nga - Ukraine đang đẩy giá nhiều mặt hàng trong nước "leo thang" như thức ăn chăn nuôi, phân bón. Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT), cho biết tình hình căng thẳng, xung đột giữa Nga - Ukraine đã tác động mạnh tới nguồn cung và giá phân bón trên thế giới. Ngay sau cuộc xung đột xảy ra ngày 24/2/2022, giá phân bón thế giới lập tức tăng 8-12% so với ngày hôm trước. Theo đó, thị trường phân bón trong nước cũng bị ảnh hưởng về nguồn cung và giá. Việc nhập khẩu phân bón từ Nga gặp nhiều khó khăn, đặc biệt đối với phân Kali do cả Nga và Belarus chiếm gần 50% lượng Kali cung cấp trên toàn thế giới.
Trước những biến động nguồn cung và giá phân bón trên thị trường thế giới do ảnh hưởng của dịch COVID-19 và cuộc xung đột Nga-Ukraine, nhằm duy trì đảm bảo nguồn cung phân bón, Cục Bảo vệt thực vật kiến nghị Bộ NN&PTNT thường xuyên theo dõi, nắm chắc diễn biến tình hình thị trường thế giới, khu vực và trong nước, trên cơ sở cân đối nhu cầu sử dụng, chủ động, kịp thời đề xuất các giải pháp đảm bảo nguồn cung phục vụ sản xuất nông nghiệp.
Đồng thời, chủ động đánh giá tình hình xuất khẩu, nhập khẩu phân bón để có các biện pháp ứng phó linh hoạt đối với một số mặt hàng phân bón chủ chốt phục vụ sản xuất nông nghiệp trong nước; phối hợp với Bộ Công Thương, Hiệp hội phân bón Việt Nam khuyến cáo các doanh nghiệp chủ động tìm kiếm nguồn cung thay thế nguồn cung từ thị trường Nga và Belarus, đặc biệt là phân Kali.
Bên cạnh đó, Cục Bảo vệ thực vật cũng đề nghị Bộ Công Thương rà soát, xem xét, sớm bãi bỏ áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại đối với mặt hàng phân bón DAP, MAP nhập khẩu phù hợp tình hình thực tiễn hiện nay theo đúng quy định của pháp luật. Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành rà soát, xem xét các chính sách về thuế đối với phân bón. Trước mắt, nghiên cứu xem xét chính sách thuế xuất khẩu đối với các mặt hàng phân bón Urea, DAP và MAP.
Ông Lê Minh Hoan Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nga và Ukraine dù không phải là thị trường lớn nhưng vẫn quan hệ giao thương với Việt Nam ở những mặt hàng nông nghiệp như phân bón, nguyên liệu chăn nuôi… Chúng ta xuất khẩu sang các sang thị trường này một lượng hàng hoá không lớn nhưng cũng có sự lan toả ra khu vực thị trường Liên minh kinh tế Á Âu là khu vực đã ký FTA. Do đó, sự đứt gãy này sẽ tác động đến cả những thị trường liên đới khác, liên quan đến các giao dịch thanh toán với các doanh nghiệp. Chưa kể, chúng ta phải lường trước được những tác động đến vấn đề tỷ giá, ngoại tệ, phương thức thanh toán… do xung đột này gây ra. Ông Nguyễn Hồng Diên Bộ trưởng Bộ Công Thương Xung đột căng thẳng giữa Nga - Ukraine có thể khiến một số mặt hàng Việt Nam có lợi thế xuất khẩu ra thị trường thế giới, nay vì nhu cầu tiêu dùng toàn cầu thu hẹp cũng đã chịu ảnh hưởng lớn. Vì vậy, Vụ Thị trường châu Âu, châu Mỹ cần kết nối chặt chẽ với hệ thống Thương vụ Việt Nam tại thị trường nước ngoài, kết nối trực tiếp với các đơn vị ngoại giao của Việt Nam tại nước ngoài và cơ quan Thương vụ nước ngoài tại Việt Nam để theo dõi nắm bắt, cập nhật thường xuyên, liên tục tình hình căng thẳng về chính trị, ngoại giao, sự chuyển hướng trong chính sách kinh tế, thương mại, đầu tư của các nước để báo cáo kịp thời lãnh đạo Bộ, cung cấp thông tin cho các Bộ ngành có liên quan. Bên cạnh đó, các đơn vị cần theo dõi sát biến động cung cầu các mặt hàng chiến lược nhạy cảm, kịp thời có biện pháp điều hành phù hợp, tận dụng được cơ hội về giá để sản xuất, xuất khẩu và đảm bảo cung cầu cho thị trường trong nước. Ông Vũ Hải Bằng Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Woodsland Chúng tôi đã trao đổi với đối tác để tìm ra phương án vận chuyển, phương thức thanh toán nhưng tất cả chỉ làm tạm thời, hoặc thực hiện 1-2 ngày lại phải dừng. Vì vậy, giải pháp duy nhất lúc này là cần linh hoạt, chủ động ứng phó hơn nữa. Với ngành gỗ, những nguyên liệu không nhập khẩu được như gỗ sồi có thể thương lượng với đối tác để chuyển sang gỗ keo, bởi nhập khẩu mà giá thành sản xuất cao hơn 50% thì chắc chắn đối tác cũng phải xem lại đơn hàng. Đồng thời, Việt Nam cần phải phát triển gỗ rừng trồng trong nước, để cung ứng cho ngành gỗ phát triển bền vững. |
Nhật Linh