Đây là những con số được đưa ra từ báo cáo Đánh giá cải cách thủ tục hành chính thuế: Mức độ hài lòng của doanh nghiệp (DN) năm 2014. Cuộc khảo sát đánh giá do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức lấy ý kiến từ 2.542 DN trên cả nước, tỷ lệ phản hồi điều tra trên mẫu gửi đi là 27%. Đây là khảo sát công bố lần đầu tiên sau những nhiều cải cách về thủ tục hành chính thuế đã được thực hiện.
Giảm phiền hà bằng phí "bôi trơn"
Báo cáo này đã đưa ra cảm nhận của cộng đồng DN trên 5 lĩnh vực như tiếp cận thông tin thuế, thực hiện các thủ tục hành chính thuế, công tác thanh kiểm tra và giải quyết khiếu nại, sự phục vụ của công chức thuế và cuối cùng là đánh giá tác động của những thay đổi pháp luật trong 5 năm qua về công tác cải cách thủ tục hành chính thuế.
Cụ thể, trong lĩnh vực phục vụ của công chức thuế, đã đưa ra sự khuất tất về phí bôi trơn mà DN đã và đang phải chi trả khi thực hiện các thủ tục hành chính thuế. Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI, cho biết, mặc dù khi điều tra câu hỏi về chi phí không chính thức gặp nhiều khó khăn vì đây là vấn đề nhạy cảm, nhưng kết quả khảo sát cũng cho thấy, trung bình 32% các DN cho biết họ phải chi trả chi phí không chính thức cho cán bộ thuế.
Tỷ lệ DN phải chi trả chi phí không chính thức không đồng đều giữa các nhóm DN theo nguồn vốn chủ sở hữu. 19% DN nhà nước phải chi "thêm" cho cán bộ thuế. DN dân doanh là 33%. Đặc biệt, có đến 41% DN FDI cho biết đã có trả chi phí không chính thức cho công chức thuế.
Kết quả cũng chỉ ra trung bình có tới 40% DN tin rằng sẽ bị phân biệt đối xử nếu không chi trả chi phí không chính thức. Tỷ lệ lo ngại cao nhất ở DN FDI, với 48%, tiếp đến là DN dân doanh, 42%. Riêng DN nhà nước, chỉ 29% cho biết họ có thể bị phân biệt đối xử trong trường hợp này.
Theo các DN, họ lo ngại thái độ phân biệt đối xử ở đây là việc yêu cầu bổ sung, giải trình hồ sơ, kéo dài thời gian làm thủ tục thuế, công chức thuế sẽ có thái độ không văn minh, lịch sự khi tiếp xúc.
Thêm vào đó, về vấn đề thanh, kiểm tra, giải quyết khiếu nại dù được đánh giá là tích cực song vẫn còn 26% DN cho biết nội dung thanh, kiểm tra còn trùng lặp. 26% DN phải chi trả các khoản chi phí không chính thức trong các lần kiểm tra thuế và 32% DN từng bị thanh, kiểm tra cho biết cách hiểu và áp dụng các quy định về thuế trong quá trình kiểm tra của cán bộ thuế luôn có xu hướng suy diễn bất lợi cho DN.
Thậm chí, nhiều DN gặp vấn đề nhưng không khiếu nại cơ quan thuế vì sợ những rủi ro quan hệ sau này, ngại tốn kém thời gian.
Nói thêm về vấn đề này, ông Đậu Anh Tuấn cho biết, trong quá trình tiếp xúc với DN, cơ quan khảo sát cũng nhận được phản ánh tình trạng "lạm dụng". Thậm chí, có ý kiến cho rằng DN càng lớn càng có xu hướng phải đón tiếp các đoàn thanh tra, kiểm tra.
Đây cũng là thực tế được Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn thừa nhận. Ông Tuấn thẳng thắn chỉ ra tư duy "truyền thống" của một số cán bộ: "Kiểm tra không ra kết quả thì cảm thấy không hoàn thành nhiệm vụ. Đặc biệt, DN lớn theo tư duy của nhiều người là "làm nhiều thì khả năng sai nhiều" nên sẽ dễ được chọn thanh tra".
Báo cáo cũng chỉ ra trong các loại hình DN thì DN FDI có mức độ hài lòng thấp nhất về thông tin cũng như quá trình tiếp cận thông tin từ cơ quan thuế. Ông Tuấn cho biết, trung bình cứ 10 DN thì có tới 7 DN cho biết từng gặp vướng mắc trong quá trình tìm hiểu thông tin về chính sách, pháp luật thuế. Khi gặp vướng mắc, có đến 92% DN FDI tìm sự hỗ trợ từ Cục thuế tỉnh, chỉ 3% từ Tổng Cục thuế, 1% từ Bộ Tài chính.
Doanh nghiệp FDI ít hài lòng
Cũng nhóm DN FDI khi được hỏi đã từng gặp phiền hà trong thực hiện thủ tục hành chính thuế, đa số đều cho biết phiền hà gặp phải là các biểu mẫu hay thay đổi, lên đến trên 70%. Kết quả này đối với DN nhà nước và DN dân doanh là tương đương.
Tiếp đó, theo DN FDI là thời gian giải quyết miễn giảm thuế và hoàn thuế quá dài. "Có đến 37% DN FDI thấy khó khăn trong vấn đề hoàn thuế, đây là dẫn chứng cho thấy cải cách hoàn thuế là vấn đề lớn trong thời gian sắp tới", ông Tuấn đánh giá.
Ngoài ra, liên quan đến thuế giá trị gia tăng, phần lớn DN đánh giá khá tích cực về việc thực hiện sắc thuế này. Tuy nhiên, trung bình có 26% số DN điều tra không thực hiện thủ tục hoàn thuế vì lo ngại thủ tục này quá phức tạp, 70% DN cho biết quyết định của cơ quan thuế ban hành đúng thời gian quy định. Về thuế Thu nhập DN, phần lớn các DN có đánh giá tích cực (trung bình 80%).
Do vậy, đánh giá về kết quả nghiên cứu, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI cho rằng: "Kết quả khảo sát cho thấy những cải cách mà ngành Thuế tiến hành trong thời gian qua là đúng hướng, đang được đẩy nhanh và bước đầu đã thu được những thành công. Tôi tin chắc rằng với quyết tâm cao, ngành Thuế sẽ giữ được vai trò dẫn đầu trong quá trình cải cách thủ tục hành chính ở Việt Nam, góp phần tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh của DN, đưa Việt Nam ngày một cạnh tranh hơn".
Đồng thời, ông Nguyễn Đại Chí, Phó Tổng cục trưởng Tổng Cục Thuế, cho biết, kết quả khảo sát sẽ giúp Cục Thuế có cái nhìn toàn diện hơn về những mặt đã đạt được, tồn tại trong thực hiện cải cách thủ tục hành chính thuế, cũng như nhu cầu, mong muốn của doanh nghiệp để có những sửa đổi bổ sung phù hợp.
Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Ông Đỗ Hoàng Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ Tài chính ------------------------------- Công tác cải cách thủ tục hành chính thuế vẫn cần triển khai thường xuyên và liên tục, khi còn gần một nửa DN (49%) cho biết họ đang gặp phải phiền hà trong việc thực hiện thủ tục hành chính thuế. Phản ánh từ cộng đồng DN cho thấy những kỳ vọng đối với việc ngành Thuế trong triển khai công tác thanh, kiểm tra thuế cũng cần có thêm nhiều cải thiện. Dù việc thực hiện thanh, kiểm tra thuế là công việc bình thường của cơ quan thuế, nhưng nhiều DN mong muốn việc cơ quan thuế thực hiện công tác này cần theo cách thức giảm thiểu gánh nặng thời gian và chi phí cho DN. |
Lê Thúy