Vấn đề này được giới chuyên gia đưa ra mổ xẻ nhân hội nghị xúc tiến đầu tư tỉnh Long An 2016 diễn ra ngày 17/10 với sự tham dự của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cùng đại diện các bộ ngành, các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Long An có một vị trí đặc biệt quan trọng, là “cửa ngõ” khơi thông cho vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Nhưng từ lâu, địa phương này cũng chính là “nút thắt cổ chai”, trong khi nơi đây lại là điểm giao nhau giữa hai nền kinh tế vùng cực lớn là Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và vùng kinh tế Tây Nam Bộ.
Chuyển đổi tư duy
Chính vì vậy, với địa phương này, chỉ cần tháo gỡ những nút thắt đó, làm chủ tư duy kinh tế vùng thì mới có thể trở thành “con sếu đầu đàn” cho kinh tế vùng. Như lưu ý của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Long An có một vị trí đặc biệt nhưng cần phải rút ra những bài học thành công và thất bại của những địa phương đi trước.
Theo Ts. Đỗ Thiên Anh Tuấn (Đại học Fulbright Việt Nam), để phát triển vùng và địa phương, như triết lý phát triển của các vùng đô thị lớn trên thế giới, người ta đặt ra hai tiêu chí. Trước hết, làm sao cho địa phương của họ có tính cạnh tranh cao hơn. Không những vậy, địa phương phải là khu vực đáng sống. Điều đó đòi hỏi phải thu hút được các doanh nghiệp (DN) có năng suất để đóng góp tích cực về mặt ngân sách nhằm cải thiện điều kiện kinh tế xã hội.
Ts Tuấn cho rằng phải xem việc giải quyết “nút thắt cổ chai” là vấn đề tối quan trọng trong kinh tế vùng. Đơn cử như trường hợp của Long An, nơi giao thoa giữa vùng công nghiệp và vùng công nghiệp lớn nhất cả nước. Điều cần làm là phải biết khai thác các lợi thế về mặt vị trí địa lý cũng như những chính sách cởi mở, phát triển cơ sở hạ tầng nhằm thu hút đầu tư.
Thủ tướng xem bản đồ quy hoạch phát triển KT-XH
Thực tế cho thấy, đặt liên kết kinh tế của địa phương trong một không gian “vùng” thì cơ chế liên kết kinh tế vùng là một bộ quy tắc chế định quyền hạn và trách nhiệm của mỗi chủ thể (mà ở đây là DN hay chính quyền tỉnh) tham gia liên kết vùng. Tức là một bộ quy tắc chế định quyền hạn, trách nhiệm đối với chính quyền tỉnh cũng như đối với DN trong quá trình thực tế kinh tế vùng.
Như chia sẻ của Ts. Trần Du Lịch, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, địa phương phải chuyển tư duy từ kinh tế tỉnh sang tư duy kinh tế vùng. Nếu không chuyển tư duy này thì chúng ta sẽ không phát triển được.
Gia tăng lợi ích kinh tế
“Lâu nay, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam thực chất là mạnh, nhưng mạnh ai nấy làm. Và bây giờ, có 4 vấn đề cần làm đối với các nền kinh tế vùng mà chúng tôi đã có kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ. Đó là: quy hoạch sản xuất chung cho toàn vùng chứ không phải cho riêng tỉnh; giải quyết giao thông kết nối vùng; giải quyết nguồn nhân lực và lao động của vùng; giải quyết bài toán về môi trường chung của vùng” – Ts. Trần Du Lịch nêu quan điểm.
Nhận định của giới chuyên gia cho thấy, mục đích tối thượng của liên kết vùng là gia tăng lợi ích kinh tế trong điều kiện phát triển kinh tế một cách hiệu quả và bền vững hơn, cùng tham gia thị trường lớn hơn, tạo ra chuỗi giá trị sản xuất mạnh hơn.
Phân tích về việc xây dựng mô hình thể chế quản trị về vùng kinh tế trọng điểm trong 5 năm tới, trong một nghiên cứu gần đây, Ts. Trần Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ Nội vụ, có cho rằng trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, cơ chế liên kết kinh tế vùng cũng phải tính đến yêu cầu phù hợp với thông lệ quốc tế và thể chế kinh tế trong nước.
Trong các cách thức liên kết kinh tế vùng, Thứ trưởng Trần Anh Tuấn cho biết có hai cách thức, đó là các tỉnh liên kết với nhau hoặc các DN liên kết với nhau.
Xuất phát từ yêu cầu phát triển của các tỉnh, thông thường chính quyền các tỉnh liên kết với nhau để cùng xây dựng các công trình giao thông kết nối liên tỉnh, xử lý chất thải, công trình cấp nước, giải quyết vấn đề ô nhiễm trên các dòng sông… nhằm giảm nhu cầu vốn đầu tư, gia tăng năng lực kết cấu hạ tầng và cuối cùng là tăng khả năng cạnh tranh sản phẩm hàng hoá.
Điển hình trong vấn đề giao thông, Tp.HCM liên kết với tỉnh Long An xây dựng tuyến đường nối kết tỉnh này với Tp.HCM. Ngay như tại hội nghị xúc tiến đầu tư tỉnh Long An 2016, vấn đề kết nối giao thông vùng cũng được ưu tiên khi tỉnh này đã ký kết ghi nhớ đầu tư theo hình thức công tư (PPP) cho Dự án Trục giao thông Tiền Giang – Long An – Tp.HCM.
Theo khuyến nghị của giới chuyên gia, trong thời gian tới, cần xác định những hướng liên kết vùng. Đơn cử như liên kết kinh tế giữa các nhà sản xuất công nghiệp với nhau; liên kết kinh tế giữa các nhà công nghiệp với các nhà sản xuất nông nghiệp chuyên môn hoá… Đồng thời, liên kết giữa các địa phương trong phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, chuyển tải điện, cung cấp nước, xử lý chất thải nguy hại…
Thế Vinh