Trước vụ việc Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) vào tháng 4/2021 đã tiếp nhận hồ sơ yêu cầu điều tra chống bán phá giá (CBPG) đối với sản phẩm mật ong có xuất xứ từ một số nước (trong đó có Việt Nam), theo nhận định của Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), đây là lần đầu tiên sản phẩm mật ong của Việt Nam có nguy cơ bị điều tra biện pháp phòng vệ thương mại.
Nhiều khó khăn phía trước
Không những vậy, đó còn l là vụ điều tra phòng vệ thương mại thứ ba với mặt hàng mật ong sau vụ việc Mỹ điều tra chống bán phá giá đối với mật ong Trung Quốc và điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với mật ong Ác-hen-ti-na vào năm 2001.
 |
|
Trước nguy cơ bị điều tra biện pháp phòng vệ thương mại từ Mỹ, các DN XK mật ong cần tìm thị trường mới và chú trọng hơn trên thị trường “sân nhà”. |
Cần lưu ý là hồi năm 2001, Mỹ cũng áp thuế chống bán phá giá đối với sản phẩm mật ong của Trung Quốc XK vào Mỹ, mức thuế là 245%. Các doanh nghiệp (DN) Trung Quốc sau đó cũng bỏ luôn thị trường Mỹ, dù thời điểm đó họ là nước hàng đầu về XK mật ong vào Mỹ. Hiện nay, không còn DN Trung Quốc nào XK mật ong vào Mỹ cả.
Còn hiện tại, Uỷ ban Thương mại quốc tế Hoa Kỳ (ITC) đang xem xét đơn kiện của nguyên đơn là Hiệp hội các nhà sản xuất mật ong Mỹ và Hiệp hội mật ong Sioux để đánh giá mức độ thiệt hại của ngành sản xuất mật ong tại Mỹ. ITC sẽ phải đưa ra kết luận về đánh giá mức độ thiệt hại cho ngành ong tại Mỹ trong 45 ngày kể từ ngày nhận đơn.
Điều đáng nói là theo đề nghị của Hiệp hội các nhà sản xuất mật ong Mỹ, mức thuế áp cho mật ong Việt Nam là hơn 207%, cao nhất trong nhóm 5 nước cùng bị điều tra chống bán phá giá mật ong vào Mỹ.
Hiện nay Bộ Công Thương đang tích cực phối hợp, làm việc với Bộ NN&PTNT, Hội Nuôi ong Việt Nam và các DN XK mật ong sang Mỹ nhằm chủ động nắm bắt thông tin và chuẩn bị phương án ứng phó kịp thời trong trường hợp bị khởi xướng điều tra.
Chia sẻ với VnBusiness về việc Mỹ điều tra chống bán phá đối với mặt hàng mật ong có xuất xứ từ Việt Nam, ông Đặng Bá Long, Phó giám đốc CTCP Ong mật TP.HCM (Behonex Corp) - DN có thâm niên hơn 20 năm XK mật ong vào Mỹ cho biết, sau khi có thông tin về vụ việc, phía công ty đang tìm hướng giải quyết, ứng phó.
“Hiện Behonex Corp đã chuẩn bị đầy đủ thông tin để hoàn tất bộ câu hỏi mà ITC đã gửi cho DN XK mật ong”, ông Long nói.
Qua tìm hiểu được biết hiện có rất nhiều khó khăn phía trước đang chờ ngành nuôi ong Việt Nam, nhất là sau khi có thông tin vụ việc, chỉ có các DN đã có hợp đồng trước đó vẫn tiếp tục XK.
Đặc biệt là tình hình cạnh tranh trên thị trường mật ong thế giới đang rất căng thẳng, khốc liệt. Nhiều nước đã gia tăng hàng rào kỹ thuật để kiểm soát chặt chẽ chất lượng mật ong XK vào nước họ, nay thêm việc Mỹ điều tra chống bán phá giá, mật ong Việt Nam được cho là sẽ càng khó khăn hơn.
Không để "tắc" đầu ra
Đến đây, một câu hỏi đặt ra là khi Mỹ điều tra chống bán phá giá, mật ong Việt Nam có lo bị tắc đầu ra hay không? Nhất là khi hơn 95% sản lượng mật ong XK của Việt Nam hiện nay là xuất vào thị trường Mỹ. Nếu bị áp thuế chống bán phá giá, XK mật ong Việt Nam sẽ rất khó khăn về đầu ra vì sự phụ thuộc quá lớn vào thị trường này.
Một vài số liệu cho thấy, Việt Nam hiện có khoảng 32 DN XK mật ong vào Mỹ với kim ngạch hàng năm khoảng 100 triệu USD. Năm ngoái, kim ngạch XK mật ong của Việt Nam vào thị trường Mỹ đạt khoảng 50,7 ngàn tấn, chiếm khoảng 25,8% tổng lượng nhập khẩu mật ong của Mỹ.
Trong khi đó, ngoài thị trường Mỹ, các doanh nghiệp Việt Nam XK mật ong sang một số thị trường khác nhưng sản lượng còn khá khiêm tốn. Chẳng hạn, với thị trường EU năm 2020 chỉ xuất được khoảng 2.600 tấn; còn Nhật Bản và thị trường ASEAN, tiêu thụ mật ong Việt Nam mỗi năm khoảng 1.000 tấn.
Theo đánh giá, sản phẩm mật ong của Việt Nam rất phù hợp với nhu cầu chế biến của DN Mỹ nên các nhà nhập khẩu rất ưa chuộng. Hơn nữa, giá của Việt Nam cũng khá cạnh tranh nhờ nghề nuôi ong có nhiều điều kiện tự nhiên thuận lợi.
Những năm qua, sản phẩm mật ong Việt XK vào Mỹ được các DN chăm chút rất kỹ về mặt chất lượng, từ triển khai quy trình nuôi ong, lấy mật chặt chẽ, tới kiểm tra, kiếm soát gắt gao về chất lượng sản phẩm, đảm bảo các chỉ tiêu về dư lượng thuốc trừ sâu, dư lượng kháng sinh…
Tác động của việc điều tra chống bán giá từ phía Mỹ sẽ khá lớn, nhất là với lực lượng người nuôi ong. Bởi lẽ, Việt Nam hiện có khoảng 1 triệu đàn ong và nuôi ong là sinh kế của 35.000 người, phần lớn là nông dân sống ở nông thôn, miền núi, vùng kinh tế khó khăn.
Để trả lời cho câu hỏi trên, giới chuyên gia cho rằng, nếu không muốn "tắc" đầu ra thì 90% số lượng mật ong sẽ phải tìm thị trường mới, hoặc các DN phải tìm mọi cách để quay lại với nội địa – một thị trường chưa được các DN XK mật ong chú trọng nhiều năm qua.
Có lẽ, đây cũng là dịp mà các DN XK mật ong có dịp nhìn lại chiến lược kinh doanh của mình. Và người tiêu dùng trong nước cũng xem đó là cơ hội để ủng hộ hàng Việt và gia tăng sử dụng mật ong.
Thế Vinh
