Theo báo cáo của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), giá hạt tiêu ở khu vực Tây Nguyên và miền Nam sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán ổn định ở mức 46.000 đồng/kg – mức thấp nhất trong vòng gần 10 năm trở lại đây.
Theo ước tính, xuất khẩu (XK) hạt tiêu tháng 1/2019 đạt 15 nghìn tấn, trị giá 46 triệu USD, tăng 19,5% về lượng và tăng 13,5% về trị giá so với tháng 12/2018 nhưng giảm 12,8% về lượng và giảm 33,3% về trị giá so với tháng 1/2018.
Khốc liệt cạnh tranh
Tháng 1/2019, giá XK bình quân hạt tiêu đạt mức 3.067 USD/tấn, giảm 5% so với tháng 12/2018 và giảm 23,5% so với tháng 1/2018.
Phân tích thị phần hạt tiêu Việt Nam tại Hàn Quốc – thị trường tiềm năng, số liệu thống kê từ Ủy ban Thương mại Hàn Quốc cho biết, nhập khẩu hạt tiêu của nước này năm 2018 đạt 9.585 tấn, trị giá 34,1 triệu USD, tăng 0,7% về lượng nhưng giảm 30,7% về trị giá so với năm 2017.
Năm 2018, Việt Nam là thị trường nhập khẩu hồ tiêu lớn nhất của Hàn Quốc nhưng thị phần hạt tiêu Việt Nam giảm chỉ còn 50,1% tổng lượng nhập khẩu của Hàn Quốc so với 51,3% trong năm 2017.
Đứng ở vị trí nguồn cung lớn thứ hai cho Hàn Quốc là Trung Quốc với lượng nhập khẩu đạt 3.824 tấn, trị giá 10,21 triệu USD, tăng 2,7% về lượng và tăng 18,4% về trị giá.
Giá nhập khẩu bình quân hạt tiêu của Hàn Quốc năm 2018 đạt 3,6 USD/kg, giảm mạnh 31,2% so với năm 2017, trong đó giá nhập khẩu bình quân hạt tiêu từ Việt Nam đạt mức 3,7 USD/kg, giảm 38,4%.
Ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam, lý giải nguyên nhân khiến giá hồ tiêu giảm là do cung vượt cầu. Không phải riêng Việt Nam, trên thế giới hiện nay cung đang quá cao so với cầu.
Ở Việt Nam, ông Hải cho biết giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2014, giá hồ tiêu cao nhất đạt 230 nghìn đồng/kg. Khi giá lên đến đỉnh điểm, nông dân ở các địa phương mở rộng diện tích tiêu dù có những diện tích không đủ điều kiện về thổ nhưỡng và khí hậu.
Ngoài Việt Nam, diện tích hồ tiêu của Brazil, Campuchia cũng tăng, dẫn tới giá tiêu xuống thấp, tồn kho ngày càng lớn. Giá hồ tiêu thấp nhất so với nhiều năm gần đây, thấp hơn giá thành sản xuất.
Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam dự báo đà giảm giá này chưa thể ngăn chặn trong thời gian trước mắt, ít nhất phải kéo dài một vài niên vụ tới.
Chưa kể, các doanh nghiệp (DN) cho biết, việc XK tiêu ngày càng khó khăn. Một số thị trường lớn của hồ tiêu Việt Nam như Ấn Độ đã hạn chế nhập khẩu để bảo vệ ngành tiêu trong nước. Tại thị trường Mỹ và nhiều nước châu Âu đã đưa ra nhiều rào cản kỹ thuật với tiêu Việt Nam.
Gần đây, các đối thủ cạnh tranh đang nổi lên gây sức ép rất lớn đối với ngành tiêu Việt Nam, đặc biệt như Brazil đã hạ giá bán xuống khoảng 2 USD/kg nhằm thu hút nhiều khách hàng. Campuchia cũng là nước đang phát triển mạnh cây tiêu, dự báo 3-4 năm tới sẽ trở thành nhà XK tiêu nằm trong top đầu thế giới.
Giá hồ tiêu đang ở mức thấp nhất trong vòng gần 10 năm trở lại đây |
Không đúng quỹ đạo phát triển
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), đánh giá hiện Việt Nam XK tới 95% sản lượng hạt tiêu, do đó để XK hạt tiêu bền vững, vấn đề chất lượng phải được đặt lên hàng đầu.
Trên thực tế, nhiều DN nước ngoài đầu tư xây dựng vùng nguyên liệu hạt tiêu tại Việt Nam, chứng tỏ ngành tiêu Việt Nam được thế giới quan tâm, vẫn được đánh giá là nơi có hạt tiêu chất lượng nhất toàn cầu.
Tuy nhiên, DN hạt tiêu Việt Nam cần liên kết, kết nối với các đối tác khách hàng quốc tế, hiệp hội gia vị thế giới để mở rộng thị trường tiêu thụ cho sản phẩm, gia tăng chất lượng, bởi tình trạng cung vượt cầu là nguyên nhân khiến giá hạt tiêu phục hồi chậm.
Hiện, diện tích trồng hạt tiêu của Việt Nam đã tăng gấp ba lần so với quy hoạch ban đầu. Theo quy hoạch phát triển ngành hạt tiêu của Bộ NN&PTNT, mục tiêu đến năm 2020 tầm nhìn 2030, diện tích trồng hạt tiêu của cả nước chỉ ở mức 50.000ha, diện tích cho sản phẩm là 47.000ha. Năm 2018, sản lượng hạt tiêu đạt khoảng 230.000 tấn, tăng so với mức ước tính 210.000 tấn vào năm 2017, 175.000 tấn vào năm 2016.
Ông Nguyễn Xuân Cường, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, đánh giá ngành hàng hồ tiêu là ngành đặc sản, có quy mô không quá lớn nhưng giá trị toàn cầu không hề nhỏ. Một ngành hàng được coi là đặc sản, đặc thù nhưng lại rơi vào thảm cảnh rớt giá, khiến cho người sản xuất là nông dân, DN tham gia chuỗi đều bị động, nguy cơ rủi ro lớn.
"Làm gì có ngành hàng nào tăng gấp ba lần diện tích trong vòng vài năm, từ chỗ giá tiêu thô hơn 200 nghìn đồng/ kg xuống còn trên dưới 50.000 đồng/kg. Nguyên nhân là do các thành phần tham gia chuỗi như khu vực nhà nước, DN, người dân không đi vào quỹ đạo phát triển. Trong khi đó, tiềm năng phát triển ngành rất rộng lớn, trong tiêu dùng ăn uống, hạt tiêu là gia vị giúp món ăn hấp dẫn, ngon hơn, là thành phần chế biến mỹ phẩm, thực phẩm chức năng…", Bộ trưởng nhấn mạnh.
Ở góc độ DN, ông Nguyễn Nam Hải cho rằng ngành hồ tiêu như hiện nay cần phải tái cơ cấu, trong đó giảm diện tích, có nghĩa diện tích nào trước đây người nông dân phát triển mở rộng mà không đủ điều kiện để canh tác cần chuyển đổi sang những cây trồng hiệu quả hơn.
"Làm thế nào để những diện tích còn lại phải phát triển bền vững, liên kết giữa DN và người nông dân tạo ra vùng nguyên liệu, hạn chế tối đa sử dụng thuốc trừ sâu và phân bón hóa học", ông Hải nhấn mạnh.
Theo ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Intimex Group, chất lượng hồ tiêu là yếu tố quyết định sự thành công. Điều đó có nghĩa ngành này cần phải gia tăng diện tích trồng theo quy trình sản xuất hữu cơ.
Tuy vậy, ông Nam cũng đặt vấn đề: "Chúng ta cứ nói bền vững, sản xuất theo quy trình hữu cơ nhưng cần phải hỗ trợ để tổ chức quốc tế xác nhận chất lượng hàng, xây dựng thị trường giúp người mua chấp nhận sản phẩm. Bởi nếu hữu cơ mà không biết bán cho ai là tai họa vì người dân mất niềm tin".
Lê Thúy
Ông Nguyễn Nam Hải - Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam Ngành công nghiệp chế biến hồ tiêu phải tạo ra sản phẩm mang tính chất chế biến sâu, tạo ra giá trị gia tăng giúp nâng cao giá trị. Hiện nay, hồ tiêu chủ yếu XK nhưng tỷ lệ tiêu trắng, tiêu nghiền quá thấp so với nguyên liệu thô, chưa kể ngành không đầu tư nghiên cứu, máy móc để chế biến các sản phẩm sinh học, y tế, thực phẩm chức năng… Ông Nguyễn Quốc Toản - Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản Theo dự báo mới nhất của Hiệp hội Hồ tiêu quốc tế, sản lượng tiêu của Việt Nam năm 2019 được kỳ vọng sẽ đạt 175 nghìn tấn tiêu đen và 25 nghìn tấn tiêu trắng, tổng sản lượng tiêu sẽ đạt khoảng 200 nghìn tấn. So với năm trước, sản lượng hồ tiêu của Việt Nam được dự báo giảm nhẹ, do giảm diện tích sản xuất hồ tiêu tại một số khu vực. Để thúc đẩy ngành hồ tiêu phát triển bền vững, cần hướng tới tập trung nâng cao chất lượng hồ tiêu; đồng thời tập trung vào việc giảm tối đa mức sử dụng thuốc trừ sâu hóa học tổng hợp và thúc đẩy phát triển tiêu hữu cơ. Ông Nguyễn Xuân Cường - Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Trước hết, ngành hồ tiêu phải giảm diện tích ở những vùng trồng trái với quy luật, năng suất và chất lượng không cao để nhường cho cây trồng khác. Từ khâu quản trị, quy trình canh tác, thu hoạch, chế biến… phải lấy vệ sinh an toàn thực phẩm làm tiêu chí hàng đầu, trong đó cam kết có một phần phát triển tiêu hữu cơ. |