Theo luật sư Nguyễn Trung Nam, Giám đốc điều hành Công ty luật TNHH Cộng sự Tinh Tú, Phó giám đốc Trung tâm Hoà giải Việt Nam (VMC) thuộc Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC), ảnh hưởng từ đại dịch đã làm bùng nổ số lượng các vụ tranh chấp pháp lý trong các doanh nghiệp (DN).
Bùng nổ số vụ tranh chấp
Nếu như hồi năm ngoái vốn dĩ các DN đã đưa nhau đi giải quyết tranh chấp rất nhiều từ hệ luỵ của Covid-19, thì đến năm nay, như lưu ý của ông Nam, không chỉ các DN đưa nhau ra tòa hoặc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài, mà còn có xu hướng trao đổi và đàm phán với nhau nhiều hơn.
 |
|
Thế giới Di động đang rơi vào rủi ro pháp lý khi đơn phương giảm tiền thuê mặt bằng giữa mùa dịch. |
“Việc bùng nổ các tranh chấp là đương nhiên và tất yếu. Chưa bao giờ mà chúng tôi nhận được các yêu cầu nhiều như trong 2 năm trở lại đây, liên quan đến diễn giải điều khoản “sự kiện bất khả kháng” và diễn giải điều khoản “hoàn cảnh thay đổi cơ bản”, luật sư Nam nói.
Về việc gia tăng mạnh số vụ tranh chấp của DN mà tòa án các cấp trong cả nước thụ lý, số liệu cho thấy có đến 78% vụ việc liên quan đến dân sự, kinh doanh thương mại và lao động. Ngoài ra, các tranh chấp thương mại quốc tế của DN Việt cũng tăng mạnh.
Như chia sẻ của luật sư Nam, tính chất của các vụ tranh chấp này hầu hết liên quan đến các lĩnh vực bị ảnh hưởng cơ bản bởi tình trạng “ngăn sông cấm chợ” trong mùa dịch Covid-19. Điển hình như hợp tác kinh doanh lữ hành du lịch, chuỗi cung ứng các dịch vụ không thuộc dạng thiết yếu, liên danh trong các công trình xây dựng, các chuỗi phân phối những hàng hoá không thiết yếu, các vấn đề về chuyển giao công nghệ không thuộc lĩnh vực thiết yếu.
Về mặt pháp lý, hệ luỵ “vô tiền khoáng hậu” của đại dịch đã tạo ra sự tranh chấp, tranh cãi với nhau trong điều kiện khách quan khi các bên không chuẩn bị trước cho việc này. Các DN cũng không thể lường trước được.
Chính vì vậy, đây có thể là tình huống bất khả kháng hoặc tối thiểu tạo ra hoàn cảnh éo le làm cho DN tăng chi phí để thực hiện các hợp đồng, hợp tác kinh doanh lên rất cao.
Cho nên, các DN hoặc phía đối tác đều cố gắng kiện tụng để đẩy rủi ro cho phía bên kia. Những đối tượng bị kiện tụng cũng ra sức để đưa tình huống của mình vào xem xét trong hoàn cảnh khách quan không thể lường trước được.
Không những vậy, qua một số vụ tranh chấp, kiện tụng giữa mùa dịch này còn cho thấy tính lỏng lẻo trong các hợp đồng, kể cả tính tự tiện, đơn phương của phía DN trong hợp đồng đã ký kết trước đó.
Như vụ việc đang gây chú ý của dư luận khi CTCP Đầu tư Thế giới Di động tự ý giảm 70 - 100% số tiền thuê mặt bằng, tự chuyển tiền vào tài khoản của người cho thuê khi chưa thống nhất thỏa thuận giữa hai bên.
Cả hai cùng thua
Vào đầu tháng 8/2021, DN này gửi văn bản đến các đối tác cho thuê mặt bằng của chuỗi cửa hàng Thế giới Di động và Điện Máy Xanh, thông báo sẽ không thanh toán 100% tiền thuê mặt bằng (trong thời gian cửa hàng phải đóng cửa hoàn toàn, không kinh doanh theo yêu cầu bắt buộc của cơ quan nhà nước), không thanh toán 70% tiền thuê mặt bằng (trong thời gian cửa hàng bị hạn chế bán hàng để phối hợp phòng chống dịch).
Văn bản nêu trên đề nghị áp dụng là từ đầu năm nay và thời điểm làn sóng thứ 4 của dịch Covid-19 bắt đầu ảnh hưởng nhiều hơn đến hoạt động kinh doanh của các DN bán lẻ.
Điều này khó tránh khỏi chuyện bị những đối tác cho thuê mặt bằng kiện tụng DN ra tòa. Như một chủ mặt bằng cho Thế giới Di động thuê ở thị xã An Nhơn (tỉnh Bình Định) là ông Trần Kỷ Mùi cho biết sẽ kiện ra tòa án để giải quyết nếu Thế giới Di động vẫn tiếp tục không tôn trọng và tuân thủ các điều khoản đã ký.
Ông Mùi nói rằng dẫu biết đại dịch làm ảnh hưởng đến việc kinh doanh của các DN, nhưng không phải vì vậy mà Thế Giới Di Động muốn tự giảm giá kiểu gì thì giảm mà không quan tâm đến ý kiến của người cho thuê nhà.
Còn như chia sẻ của Thế giới Di động, khi các biện pháp để phòng chống dịch bệnh được triển khai mạnh mẽ từ tháng 7/2021 thì có gần 2.000 cửa hàng Thế giới Di động, Điện Máy Xanh của họ đang phải tạm đóng cửa hoặc hạn chế bán hàng.
Trước vụ việc như vậy, nhiều ý kiến cho rằng giữa hai bên nên ngồi lại với nhau để thảo luận và đi đến thống nhất, còn nếu bất đồng không thỏa thuận được, lúc đó nên đưa ra tòa án. Xét về kinh doanh nên thượng tôn pháp luật, tôn trọng hợp đồng, giao kết giữa các bên.
Theo đó, nếu DN thấy rằng không thể thực hiện được giao kết, sẽ đề nghị bên kia thương lượng. Nếu phía đối tác cho thuê mặt bằng đồng ý thương lượng và đồng ý với đề xuất thì DN mới được thực hiện.
Nhìn vào các vụ kiện tụng, tranh chấp có liên quan đến DN giữa mùa dịch, giới chuyên gia cho rằng nếu các đối tác kinh doanh với nhau buộc phải đưa nhau ra toà án để giải quyết thì thường kết quả cuối cùng là “Lose - Lose”, tức là “cả hai bên cùng thua”, không có ai thắng cả.
Trong chuyện tranh chấp hợp tác kinh doanh giữa bối cảnh đổ vỡ bởi dịch Covid-19, luật sư Đặng Việt Anh, Giám đốc điều hành Công ty luật TNHH AnhLSA, nhấn mạnh đến yếu tố hòa giải.
Tuy nhiên, thách thức lớn cho việc hòa giải trong thời điểm này là có những DN vẫn lợi dụng các yêu cầu về cách ly, giãn cách xã hội để chèn ép đối tác. Nhất là tình trạng có một bên luôn giữ vị thế “cửa trên”, nghĩ rằng là DN lớn nên cố tình chèn ép bên còn lại.
Thế Vinh
Bài tuyên truyền thực hiện Nghị quyết số 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ.
