Cần phải làm thế nào để có thể chấm dứt được tình trạng hai giá của USD cũng như chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới quá cao như hiện nay, thưa ông?
Hai giá ở đây chúng ta chứng kiến có cả câu chuyện đối với USD giữa thị trường chính thức và phi chính thức, hai giá giữa vàng trong nước và thế giới.
Tuy nhiên, hai việc này không hẳn đã gắn quá chặt với nhau. Với thị trường phi chính thức, chúng ta muốn "dẹp" cũng không dễ dàng, vẫn phải khẳng định cho đến nay, thị trường ngoại tệ chính thức thông qua các ngân hàng thương mại (NHTM), các định chế tài chính, tổ chức được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho phép kinh doanh về ngoại tệ… vẫn chiếm trên 90%. Nhưng muốn loại bỏ được thị trường phi chính thức hay thường gọi là thị trường "chợ đen", thì ngoài các biện pháp hành chính, kiểm tra kiểm soát, chống đầu cơ hay thao túng thị trường… thì với thị trường "chợ đen" cần tiếp cận dưới góc độ như "một phần tất yếu của cuộc sống".
Thị trường ngoại tệ "chợ đen" tại sao tồn tại?
Khi thị trường chính thức không hoặc chưa đáp ứng tốt các yêu cầu rất đa dạng, phong phú về ngoại tệ, đặc biệt đối với một nền kinh tế mở như Việt Nam, thì các quan hệ không chỉ về kinh tế, thương mại, mà còn đan xen rất nhiều mối quan hệ khác nhau mà có liên quan đến ngoại tệ thì rõ ràng chúng ta phải đáp ứng rất nhiều các nhu cầu. Và thị trường chính thức phải tiến tới làm sao có thể đáp ứng được tốt nhất những nhu cầu về ngoại tệ. Có như vậy thì tự khắc thị trường "chợ đen" sẽ bị dẹp bỏ.
Bên cạnh đó, vàng và USD đã đi liền với đời sống người dân Việt Nam trong nhiều năm qua như một vấn đề hết sức bình thường. Người dân Việt Nam có thói quen tích trữ vàng như là một "truyền thống". Trong giao dịch người ta cũng niêm yết và sử dụng USD như một điều gần như hiển nhiên. Từ
những tài sản có giá trị lớn, như: nhà đất, xe hơi…, hay đến những suất ăn tại các nhà hàng cũng được niêm yết bằng USD...
Ông có thể đưa ra dẫn chứng về một hiện tượng đã làm cho xuất hiện thị trường "chợ đen"?
Vấn đề này có liên quan tới việc nhập khẩu (NK) vàng. Về nguyên tắc, hiện nay muốn NK vàng là không được, NHNN thống nhất kiểm soát và không cho phép. Nếu có nhập thì chỉ là nhập lậu, và khi đã nhập lậu thì thông thường nguồn ngoại tệ lại được bắt đầu từ "chợ đen", đây có thể coi như "liều thuốc" kích thích cho thị trường này phát triển. Do đó, biện pháp cơ bản và cốt lõi nhất để chống lại USD hai giá, chống lại thị trường "chợ đen", là thị trường chính thức phải phát triển lên và đáp ứng được các nhu cầu.
-1522828673_1200x0.jpg)
|
Đáp ứng nhu cầu sử dụng ngoại tệ chính đáng của người dân
Còn liên quan đến chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới chủ yếu bắt nguồn từ chính sách, ít nhất là chính sách trước mắt của phía NHNN cho đến hiện nay. Đó là vì NHNN gần như độc quyền về xuất nhập khẩu vàng, ít nhất phải được cấp phép thì mới được NK hay XK vàng. Vì vậy, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới hiện nay chủ yếu liên quan đến NK. Để làm sao thu hẹp khoảng cách giữa giá vàng trong nước và thế giới hoàn toàn từ phía NHNN.
Theo ông, thị trường "chợ đen" có hoàn toàn tiêu cực?
Thực tế, kinh tế ngầm hay thị trường "chợ đen" không hoàn toàn có tác dụng tiêu cực mà nó đóng vai trò nhất định cho sự phát triển kinh tế và xã hội. Một khi thể chế ở một nền kinh tế nào đó yếu kém thì kinh tế ngầm tồn tại như một yếu tố tất yếu để bổ sung những khuyết tật của kinh tế chính thức.
Chẳng hạn đối với những mặt hàng bị kiểm soát giá thì thị trường "chợ đen" sẽ đóng vai trò phân phối một cách hiệu quả nhất hàng hóa này đến tay người tiêu dùng. Trong một thể chế yếu kém, quan liêu thì thị trường "chợ đen" như một chất bôi trơn giúp nền kinh tế vận hành "trơn tru" hơn.
Đối với những sản phẩm cụ thể như bản quyền phần mềm và dược phẩm, nhờ thị trường "chợ đen", những sản phẩm này được phổ biến rộng rãi trên thế giới. Những người tiêu dùng không đủ khả năng chi trả cho bản quyền đắt đỏ vẫn có thể sử dụng. Ví dụ điển hình nhất là các phần mềm của Microsoft đóng góp lớn vào sự phát triển tin học toàn cầu nhờ thị trường "chợ đen".
Như vậy, đối với NHNN, trong năm 2013 này sẽ có những nhiệm vụ rất nặng nề. Bên cạnh nỗ lực tiếp tục duy trì thành công ổn định tỷ giá thì phải quản lý chặt chẽ hơn nữa đối với thị trường vàng cũng như ngoại tệ?
Bên cạnh các công cụ hành chính thì phải sử dụng cả biện pháp kinh tế tài chính. Nếu làm được như thế thì hiệu ứng tích cực và duy trì một cách bền vững hơn so với việc chỉ dùng biện pháp về hành chính. Không thể dẹp bỏ thị trường "chợ đen" bằng cách dùng các biện pháp hành chính.
Muốn giải quyết được tình trạng đôla hóa và giảm quy mô thị trường "chợ đen", cần phải loại bỏ dần những nguyên nhân từ gốc, như: phải ổn định
giá trị đồng nội tệ, tỷ giá phải linh hoạt phản ánh cung cầu thị trường, tạo điều kiện thuận lợi để người dân dễ tiếp cận với ngoại tệ phục vụ cho nhu cầu chính đáng của mình.
Ngoài ra, phải xây dựng một thể chế lành mạnh để giảm bớt tình trạng có thu nhập bất hợp pháp khác. Các tổ chức tài chính cũng cần tham gia một cách tích cực hơn trong việc giải quyết nhu cầu sử dụng ngoại tệ chính đáng cho khách hàng.
------------------------
Ông Nguyễn Hoàng Minh - Phó Giám đốc NHNNchi nhánh Tp.HCM
------------------------------------
Hoạt động mua bán ngoại tệ trên thị trường "chợ đen" là trái pháp luật và thời gian qua đã gây ra không ít khó khăn cho công tác quản lý, điều hành thị trường. Hơn nữa, khối lượng giao dịch ngoại tệ trên thị trường tự do có lẽ không nhiều, nhưng nếu nguồn ngoại tệ này đổ về giao dịch trong ngân hàng thì càng tốt hơn đối với hệ thống ngân hàng nói riêng và nền kinh tế nói chung.
PGs., Ts. Trần Hoàng Ngân - Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính Tiền tệ Quốc gia
------------------------------------
Nếu không có lộ trình rõ ràng thì khó có thể xóa được một thị trường "chợ đen" vốn đã âm thầm tồn tại từ lâu nay. Hiện nay, các đại lý thu đổi ngoại tệ đều hoạt động bằng giấy phép của NHNN cấp, nếu muốn xóa bỏ hoàn toàn đại lý "chợ đen" thì trước hết, NHNN phải sửa Pháp lệnh.
Ts. Lê Xuân Nghĩa - Chuyên gia tài chính, ngân hàng
------------------------------------
Phải dùng ngoại tệ dự trữ nếu cần thiết, thậm chí làm cho giá USD thị trường tự do tụt xuống sâu hơn so với giá Nhà nước, giải tỏa tâm lý găm giữ ngoại tệ. Muốn làm được thì cần hạn chế cho vay, tiến tới chấm dứt cho vay bằng ngoại tệ.
Ts. Võ Trí Thành - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương
------------------------------------
Khắc phục tình trạng USD hóa không chỉ là dẹp bỏ các điểm giao dịch ngoại tệ trái phép, kiểm soát chặt, liên tục. Các biện pháp vi mô chỉ có những tác động nhất thời, các biện pháp vĩ mô vẫn là nền tảng cơ bản. Chính sách tài khóa, tiền tệ kiên quyết, nhất quán sẽ khiến lòng tin của người dân về sự ổn định của thị trường được nâng cao, khi đó mặc nhiên sẽ thu hẹp được thị trường "chợ đen".
Việt Nguyễn thực hiện
