 |
|
Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường |
Đây là chia sẻ của Đại biểu Hoàng Văn Cường bên lề hành lang Quốc hội về báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán 2018 đối với niên độ ngân sách năm 2017 của Kiểm toán Nhà nước tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XIV. Phóng viên Báo Thời báo Kinh Doanh đã có cuộc trao đổi với ông về vấn đề này:
Nhiều dự án dùng vốn ODA đang có tình trạng đội vốn lớn. Theo ông, nguyên nhân là ở đâu?
Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường: Nhược điểm trong các dự án ODA, đặc biệt là ODA song phương, là tình trạng đội vốn. Nguyên nhân do do quá trình khảo sát ban đầu không kỹ, từ đó quá trình công phải điều chỉnh, khiến không chỉ vốn tăng lên mà thời gian thực hiện dự án kéo dài ra. Như vậy, hiệu quả dự án bị ảnh hưởng không chỉ vì lượng vốn đội lên mà còn bởi dự án không được đưa vào sử dụng theo đúng hoạch định.
Một nguyên nhân cơ bản nữa là do trong quá trình xây dựng dự án, hiện nay Việt Nam phụ thuộc quá nhiều vào đối tác cung cấp vốn. Và chấp nhận để yếu tố bất lợi về phía chúng ta khi làm hợp đồng.
Ví dụ khi nhận vốn ODA song phương thì đi kèm thường là điều kiện nhà thầu của các nước trong giới hạn của đơn vị cấp vốn. Thiết bị kỹ thuật nguyên vật liệu thường cũng của các nước đó bán cho mình. Thậm chí, phải sử dụng tới đội ngũ nguyên gia của nước đó với giá cao.
Vì thế, có những dự án nhìn vào thì nghĩ vay được lãi suất có vẻ thấp nhưng tổng chi phí lại thành cao.
Theo ông, cần có giải pháp nào để thay đổi sự lệ thuộc vào đối tác cung cấp vốn?
Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường: Tôi cho rằng, việc phải huy động vốn ODA là cần thiết vì Việt Nam đang cần đầu tư nhiều, thiếu vốn. Nhưng, cần phải thay đổi phương thức.
Trước hết, ta phải tăng vai trò, trách nhiệm của đơn vị nhận vốn ODA. Không phải nhận vốn rồi sau này hiệu quả không quan tâm. Theo đó, phải tăng yếu tố tự vay tự trả cho đơn vị nhận vốn, không thể nhận vốn rồi trách nhiệm trả lại của Nhà nước. Khi tăng phần tự vay tự trả thì đơn vị nhận vốn sẽ có trách nhiệm hơn để thiết kế dự án, thảo thuận điều khoản để làm sao ít bất lợi nhất cho người sử dụng vốn.
Thứ hai là với dự án dùng vốn ODA thuộc diện 100% Nhà nước tự vay tự trả thì phải tăng cường vai trò của cơ quan trong nước trong việc thiết kế dự án để tránh sai lệch trong triển khai. Ngoài ra, quá trình thỏa thuận phải tránh lệ thuộc vào những điều khoản bất lợi như thời gian vừa qua.
Thực tế, thời gian qua đã có nhiều giải pháp đưa ra để khắc phục tình trạng đội vốn kéo, nhưng vẫn chưa hiệu quả. Theo ông, nguyên nhân là do đâu?
Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường: Tôi cho là cơ quan tư vấn lập thiết kế không đủ tốt, chưa có quy chế quy trách nhiệm. Nếu quy trách nhiệm rõ cho các đơn vị tư vấn, lập dự án, thì khi lập dự án, triển khai mà phát sinh các vấn đề thì cơ quan tư vấn lập dự án đó phải chịu trách nhiệm, bị xử lý. Tuy nhiên thực tế chưa bao giờ xử lý các cơ quan này này khi xảy ra vấn đề.
Chính việc không truy cứu trách nhiệm, nên các cơ quan tư vấn, phê duyệt làm cho xong, làm sao được nhận vốn, khi phê duyệt rồi điều chỉnh. Thậm chí có dự án đơn vị lập hồ sơ biết trước sẽ phải điều chỉnh nhưng vẫn đưa ra mức vốn ban đầu thấp để được phê duyệt nhanh. Vì vốn cao dự án có thể sang nhóm khác, cấp phê duyệt khác nên chậm.
Yếu tố thứ 2 là khi tiến hành các hợp đồng thầu, nhà thầu phải được tham gia vào quá trình khảo sát các phương án triển khai. Khi đã có đơn vị nhận thầu thì sự thay đổi, sự phát sinh phải hạn chế tối thiểu.
Nếu thiết kế đúng, khảo sát đúng, phê duyệt dự án đúng nhưng quá trình thi công làm phát sinh thì đơn vị thi công phải tự chịu trách nhiệm.
Thanh Hoa
