Trong năm nay, CTCP ô tô Trường Hải (Thaco) cho biết, mục tiêu xuất khẩu (XK) 2.500 xe, bao gồm gần 1.800 xe du lịch, hơn 70 xe tải & bus, hơn 630 sơmi rơmoóc, sang các thị trường hiện hữu như Thái Lan, Myanmar, Philippines, Mỹ, Nhật và mở rộng sang các nước trong khu vực ASEAN.
Cơ hội lớn từ các FTA
Thaco cũng đặt mục tiêu doanh thu XK linh kiện phụ tùng và cơ khí là 30 triệu USD, trong đó linh kiện phụ tùng là 18 triệu USD và cơ khí là 12 triệu USD.
Xuất khẩu xe bus tại cảng Chu Lai (Quảng Nam) trong tháng 2/2021. |
Ngay sau Tết Tân Sửu, doanh nghiệp (DN) này đã XK hơn 200 ô tô và linh kiện phụ tùng sang các thị trường Thái Lan, Myanmar, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Trong đó, 80 xe được xuất sang Thái Lan lần này là lô hàng thứ 7 được xuất cho đối tác Yontrakit kể từ tháng 12/2019. Xe bus của Thaco được XK sang Thái Lan cho một nhà sản xuất xe bus lớn nhất thế giới thuộc Volvo Group. Thaco cũng lần đầu tiên XK sơmi rơmoóc sang Nhật Bản, vốn là thị trường có yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn chất lượng.
Có thể nói, đây là tín hiệu XK tích cực cho ngành cơ khí ô tô nói riêng và công nghiệp cơ khí nói chung của Việt Nam trong năm 2021. Đặc biệt là khi Việt Nam đang có nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) với nhiều thị trường có ưu đãi thuế quan…. Cho nên, nếu không phát triển thị trường ngoài nước, mảng cơ khí ô tô sẽ khó có thể phát triển bền vững.
Theo những dự báo gần đây, mảng cơ khí ô tô Việt trong các năm tới có thể nhìn thấy “cửa sáng” từ triển vọng sản xuất và cung ứng linh kiện, thiết bị gốc (OEM) cho các đối tác lớn trên toàn cầu.
Và không riêng gì mảng này, ngành công nghiệp cơ khí nói chung của Việt Nam cũng được đánh giá là có nhiều cơ hội lớn để XK trong năm 2021 và các năm tới thông qua việc tận dụng ưu thế từ các FTA, khi mà nhu cầu thị trường cơ khí còn khá lớn.
Tuy vậy, XK sản phẩm cơ khí của Việt Nam ra thị trường thế giới vẫn còn quá khiêm tốn so với lượng nhu cầu của hiện tại lẫn tương lai.
Điển hình như lĩnh vực gia công cơ khí XK được ví như “mỏ vàng”, nhưng các DN cơ khí nội địa vẫn chưa tận dụng hiệu quả. Trao đổi với Kinh Doanh, ông Lê Hiệp, giám đốc một DN cơ khí ở quận 12 (Tp.HCM) lưu ý, mảng gia công cơ khí XK vẫn là vấn đề nan giải với nhiều DN trong nước khi mà việc việc cập nhật kỹ thuật, máy móc, công nghệ vẫn còn hạn chế so với nước ngoài.
Theo ông Hiệp, để gia tăng XK trong mảng gia công cơ khí, các DN Việt cần tính xa hơn: không chỉ phục vụ nhu cầu của thị trường nội địa, mà nên hướng đến thị trường gia công nước ngoài.
Chờ nâng sức cạnh tranh
“Điều này đòi hỏi chúng ta nên đầu tư máy móc công nghệ mới, tái cấu trúc mạng lưới sản xuất và nâng cao chuỗi giá trị cho mảng gia công cơ khí thì cơ hội XK sẽ được nâng lên”, ông Hiệp nói.
Thực tế cho thấy, trong thời gian tới, thị trường XK cho ngành công nghiệp cơ khí sẽ ngày càng được mở rộng với các FTA mà Việt Nam đã ký kết. Thế nhưng, nếu các DN cơ khí nội địa không tự nâng cấp mình để biến cơ hội thành hiện thực thì các tập đoàn đa quốc gia, các DN của nước ngoài sẽ tiếp tục nhảy vào để tận dụng cơ hội này thay vì các DN trong nước.
Xét về năng lực cạnh tranh trên thị trường XK, giới chuyên gia cho rằng, ngoại trừ một số DN lớn trong nước như Thaco đã thể hiện tốt năng lực của mình, phần lớn trong số 20.000 DN cơ khí nội địa hiện vẫn khó có khả năng cạnh tranh.
Đặc biệt là các DN này lựa chọn sản phẩm chưa căn cứ theo thị trường lâu dài, mà phần lớn chỉ sản xuất theo các hợp đồng nhỏ lẻ. Nhiều DN lựa chọn phương án đầu tư sản xuất khép kín, thiếu sự hợp tác liên kết và đổi mới trang bị công nghệ có năng suất, độ chính xác cao, tiêu hao năng lượng thấp..., nên giá thành và chất lượng sản phẩm khó cạnh tranh.
Bởi năng lực cạnh tranh không đủ mạnh, chưa xây dựng được thương hiệu, nên việc mở rộng thị trường XK với nhiều DN cơ khí trong nước vẫn còn khó khăn.
Thực ra, giới chuyên gia cho rằng, cơ hội để các DN cơ khí trong nước tiếp cận thị trường thế giới vẫn rất lớn. Nếu tạo ra giá thành, thị trường ổn định… thì cơ khí Việt Nam có cơ hội phát triển thế mạnh tập trung ở 3 phân ngành gồm xe máy và phụ tùng linh kiện xe máy, cơ khí gia dụng và dụng cụ, ô tô và phụ tùng ô tô.
Đây là những phân ngành chủ yếu hướng tới XK hoặc phục vụ DN đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) với vai trò của công nghiệp hỗ trợ, tức là tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Số liệu thống kê cho thấy, 3 phân ngành này chiếm gần 70% tổng giá trị sản xuất công nghiệp của cơ khí cả nước.
Để chọn “cửa” đúng cho XK, các DN cơ khí nội địa tự thân rất cần chủ động cơ cấu lại sản xuất, tìm hướng đi thích hợp cho mình. Đặc biệt là nên tích cực đổi mới, nâng cao năng suất, chất lượng, chủ động tham gia chuỗi giá trị toàn cầu thông qua liên kết quá trình sản xuất của các tập đoàn lớn trên thế giới để mở rộng thị trường XK và tranh thủ tiếp thu công nghệ mới.
Thế Vinh