Đây là thông tin vừa được ông Trần Tuấn Anh, Bộ trưởng Bộ Công Thương đưa ra tại Hội nghị về các giải pháp thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ Việt Nam diễn ra sáng 19/12 tại Hà Nội. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc sẽ có bài phát biểu chỉ đạo quan trọng tại Hội nghị này.
Mới chỉ có khoảng 35 doanh nghiệp Việt Nam là nhà cung ứng cấp 1 cho Samsung (Ảnh: Internet) |
Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, những cải cách kinh tế theo hướng tự do hóa đã tạo thêm động lực cho khu vực tư nhân, huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực, qua đó giúp tăng năng suất lao động trong khu vực công nghiệp và góp phần làm tăng năng suất lao động của nền kinh tế. Thu nhập của người lao động trong khu vực công nghiệp cũng được cải thiện đáng kể.
Tuy vậy, chuyển dịch của khu vực công nghiệp trong cơ cấu GDP nhìn chung còn chậm và hầu như ít được cải thiện trong 5 năm qua. Do đó, cho đến nay, Việt Nam chủ yếu còn hấp dẫn đối với phát triển công nghiệp hạ nguồn, chủ yếu ở công đoạn gia công, lắp ráp do công nghiệp hỗ trợ kém phát triển. Đó là những ngành có thể tận dụng lao động dồi dào và giá sức lao động rẻ để duy trì lợi thế cạnh tranh.
Hiện tại, trên toàn quốc có khoảng 1.800 doanh nghiệp sản xuất phụ tùng, linh kiện, trong đó chỉ có khoảng hơn 300 doanh nghiệp trong nước tham gia vào mạng lưới sản xuất của các tập đoàn đa quốc gia. Mặc dù đây là nền tảng để công nghiệp hóa, các năm qua số lượng các doanh nghiệp thành lập mới trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp vẫn chưa nhiều. Do không có nhiều nhà cung cấp, nên các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm cuối cùng khó có thể tìm mua phụ tùng, linh kiện trong nước mà phải nhập khẩu hoặc tự sản xuất.
Việc phụ thuộc phần lớn linh kiện và phụ tùng nhập khẩu đã làm cho giá trị gia tăng tạo ra do ngành công nghiệp chế biến chế tạo rất thấp so với các quốc gia trong khu vực.
Mặc dù chiếm đến gần 90% doanh thu thuần sản xuất kinh doanh của nền kinh tế, năm 2017, công nghiệp chế biến chế tạo chỉ đóng góp gần 15 % GDP so với mức trên 20% của phần lớn các quốc gia trong ASEAN (Campuchia: 22%, Thái Lan: 26%), Hàn Quốc: 28%, Trung Quốc 36%.
Đi sâu vào ngành điện tử, Bộ Công Thương cho biết, tỷ lệ nội địa hóa trong các ngành điện tử tin học, viễn thông chỉ đạt 15%, điện tử chuyên dụng và các ngành công nghiệp công nghệ cao chỉ đạt 5%.
Ngành điện tử của Việt Nam phụ thuộc rất lớn vào các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), đặc biệt là Samsung. Hầu hết các linh kiện nội địa hóa đều do các doanh nghiệp FDI cung cấp. Mới chỉ có khoảng 35 doanh nghiệp Việt Nam là nhà cung ứng cấp 1 cho Samsung. Các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu cung cấp vật tư tiêu hao, bao bì, in ấn... với giá trị cung ứng rất nhỏ so với nhu cầu linh kiện và phụ tùng của Samsung.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng cho rằng Việt Nam thiếu doanh nghiệp đầu tàu đủ khả năng dẫn dắt các doanh nghiệp như các nhà sản xuất xuất lắp ráp ô tô, máy tính, điện thoại di động lớn. Về thị trường, đa số doanh nghiệp nhìn vào thị trường công nghiệp trong nước, chưa nhìn vào thị trường toàn cầu.
Phó Thủ tướng đề nghị, hội nghị này phải làm rõ công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam ở đâu trên "bản đồ thế giới". Muốn phát triển công nghiệp hỗ trợ cần có doanh nghiệp hạt nhân - dẫn dắt và kết nối giữa doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp FDI. Đồng thời, Nhà nước thay vì chỉ quản lý, kiểm soát còn đóng vai trò hỗ trợ.
Lê Thúy