Nói về chuỗi cung ứng nông nghiệp thời Covid-19, ông Nguyễn Xuân Hùng, Phó chủ tịch Miczone Group - chuyên cung cấp giải pháp thương mại điện tử và logistics, cho biết việc vận chuyển nông sản sang thị trường Trung Quốc đã bộc lộ trong chuỗi cung ứng khá nhiều vấn đề mà các giải pháp về Blockchain (công nghệ chuỗi khối) có thể thích ứng được cho các DN.
Bài toán của doanh nghiệp
Theo ông Hùng, vấn đề đầu tiên phải nói đến tính tự động hoá ở trong mảng này hầu như không thấy. Tức là với 9 loại quả mà Việt Nam xuất khẩu (XK) sang thị trường Trung Quốc thì các Data (dữ liệu) về các loại quả này gần như là không có.
“Chính vì không có bộ tiêu chuẩn nào về sản phẩm nên người đứng ra làm các thủ tục về xuất nhập khẩu gần như phải chủ động yêu cầu nhà vườn cung cấp. Và vì không có hồ sơ (profile) chuẩn nên các thông tin cung cấp cũng không được liền mạch ”, Phó chủ tịch Miczone Group nói.
Số hoá chuỗi cung ứng nông nghiệp là bài toán mà các DN cần có lời giải |
Như vậy, phía công ty cung cấp giải pháp về logistics lại phải đứng ra để làm hệ thống hoá lại toàn bộ.
Vấn đề thứ hai được cho là tồn tại rất lớn là những yêu cầu của thị trường nhập khẩu không được truyền thông đầy đủ đến cho người thu hoạch trái cây và đóng gói trái cây để XK. Đặc biệt là khi gặp tác động bởi dịch Covid-19, dẫn đến những người kiểm dịch, cán bộ hải quan hoặc những người hỗ trợ cho XK trong khi ít người nhưng lại thực hiện công việc rất nhiều.
“Chính vì vậy, làm cho chuỗi cung ứng nông nghiệp càng ngày càng gặp khó khăn hơn”, ông Hùng lưu ý.
Còn theo ông Nguyễn Việt Dũng, Tổng giám đốc Cầu Đất Farm, ở góc độ một DN hoạt động trong lĩnh vực trồng trọt thì đang gặp những vấn đề tương tự như những gì ông Hùng đã chia sẻ.
Đặc biệt là trong thời Covid-19 thì các vấn đề đó bộc lộ ra rõ hơn. Nhưng cơ bản, những bài toán trong nông nghiệp như vận chuyển, phân phối đến các đại lý, các người tiêu dùng cuối cùng là những bài toán rất là lớn trong ngành nông nghiệp nói chung và của DN nói riêng.
Theo ông Dũng, các thay đổi về mặt thị trường trong mùa dịch Covid-19 đã tác động rất lớn đến phương thức cũng như khâu sản xuất trồng trọt. Như cây cà phê đâu đó phải mất 3 - 4 năm để trồng, sau đó mới đến những kỳ thu hái đầu tiên. Tương tự như vậy là khoảng thời gian rất dài với cây trà và đặc biệt là các loại nông sản mà thị trường đòi hỏi chất lượng cao cũng như chế biến sâu.
“Do đó, các thông tin về mặt thị trường cũng rất là quan trọng đối với các khâu sản xuất. Là DN trực tiếp trồng và chế biến, chúng tôi hiểu rõ điều đó và đồng thời là bài toán rất lớn và chúng tôi đang đối diện, từ thị trường, người tiêu dùng cho đến các Data bị phân tán và không được tập trung”, vị lãnh đạo của Cầu Đất Farm nói.
Còn thiếu khung pháp lý
Mặt khác, giới chuyên gia cho rằng chuỗi cung ứng nông sản trong thương mại quốc tế rất phức tạp vì bao gồm nhiều bên liên quan tại nhiều quốc gia. Nhiều quy trình hiện vẫn dựa trên giấy tờ bản cứng, gây trì hoãn việc chia sẻ thông tin và cản trở hàng hóa lưu thông hiệu quả.
Trong khi đó, các chuỗi cung ứng ứng dụng Blockchain cho phép tất cả các bên liên quan, từ sản xuất nông sản đến phân phối và bán hàng - truy cập thông tin đáng tin cậy và có thể kiểm chứng về chuyển động và dòng thời gian của bất kỳ sản phẩm nông sản nào.
Ts. Phạm Công Hiệp (Đại học RMIT Việt Nam) cho biết các giải pháp Blockchain trong vận chuyển hàng hải và khai thác cảng có thể cải thiện đáng kể việc số hóa các hoạt động xuyên biên giới, mang lại hiệu quả và giảm chi phí.
Ứng dụng như vậy sẽ cho phép theo dõi các chuyển động của các lô hàng nông sản, tài liệu và giao dịch tài chính, mà không cần dựa vào xác minh của các tổ chức tài chính trung gian hoặc cập nhật thông tin thủ công từ nhiều nguồn khác nhau.
Ngân hàng Barclays từng cho biết hệ thống thanh toán dựa trên nền tảng blockchain có thể rút ngắn thời gian giao dịch từ 7 - 10 ngày xuống ít hơn bốn giờ, bằng cách loại bỏ những bên trung gian vốn có trong các hệ thống truyền thống.
Bên cạnh đó, được coi là một trong những sáng kiến mang tính đột phá nhất từ Blockchain, hợp đồng thông minh (smart contract) là một loại giao thức máy tính có khả năng thực hiện các điều khoản đã thỏa thuận một cách tự động trên nền tảng Blockchain.
Loại thỏa thuận tự thực hiện này có thể tác động mạnh mẽ đến hoạt động vận chuyển và logistics cho ngành hàng nông sản. Một ví dụ về hợp đồng thông minh là khi người mua nhận được một lô hàng nông sản và lô hàng này được xác minh trên một số cái Blockchain, thì khoản thanh toán sẽ được tự động chuyển cho người bán mà không cần thao tác của người mua.
Điều này sẽ giảm thiểu hoặc thay thế được các bước can thiệp thủ công cũng như các bên trung gian thường tham gia vào việc thực hiện hợp đồng, giúp giảm chi phí và rút ngắn thời gian hoàn thành.
Ts. Hiệp lưu ý là Việt Nam hiện đang “thiếu khung pháp lý chính thức” để thể chế hóa các sản phẩm và dịch vụ dựa trên Blockchain, tuy nhiên những nỗ lực hoàn thiện vẫn đang tiến triển.
Thế Vinh