Có thể nói, BHXH tự nguyện được kỳ vọng là chỗ dựa cho người thu nhập thấp, đem đến cơ hội hưởng "lương hưu" cho hàng chục triệu người không nằm trong diện bảo hiểm bắt buộc.
Chính vì vậy, Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 1/6/2012, Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương khóa XI về một số vấn đề về chính sách xã hội giai đoạn 2012 - 2020, đã nêu rõ: "Phấn đấu đến năm 2020 có khoảng 50% lực lượng lao động tham gia BHXH; 35% lực lượng lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp".
Người lao động vẫn chưa "mặn mà"
Để tạo điều kiện cho người lao động (NLĐ) tham gia BHXH tự nguyện, Luật BHXH sửa đổi (có hiệu lực từ 1/1/2016) bỏ quy định tuổi trần tham gia BHXH tự nguyện và bỏ quy định mức thu nhập đóng BHXH tự nguyện thấp nhất bằng mức lương tối thiểu chung (nay là mức lương cơ sở) để phù hợp khả năng tham gia của người dân.
Mặt khác, luật quy định người tham gia có thể lựa chọn phương thức đóng BHXH tự nguyện một cách linh hoạt, ngoài các phương thức quy định người tham gia có thể đóng 1 lần cho nhiều năm về sau hoặc 1 lần cho những năm còn thiếu để hưởng chế độ BHXH tự nguyện.
![]() |
NLĐ vẫn chưa "mặn mà" với loại hình bảo hiểm tự nguyện
Mặc dù vậy, NLĐ vẫn chưa "mặn mà" với loại hình bảo hiểm này, có phần do chưa hiểu hết lợi ích cũng như quy trình, thủ tục đăng ký khi tham gia BHXH tự nguyện. Bên cạnh đó kinh phí cũng là một trong những trở ngại.
Xuất phát từ thực tế trên, nhằm hiện thực hóa những quy định của Luật BHXH sửa đổi 2014 cũng như tạo điều kiện để NLĐ tham gia BHXH, Bộ LĐ-TB&XH đã đề xuất 2 phương án hỗ trợ NLĐ tại dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật BHXH về BHXH tự nguyện.
Về đối tượng hỗ trợ sẽ có hai phương án. Phương án 1 là Nhà nước hỗ trợ tiền đóng BHXH cho tất cả những người tham gia BHXH tự nguyện. Phương án 2: Nhà nước hỗ trợ tiền đóng BHXH cho NLĐ ở khu vực nông thôn tham gia BHXH tự nguyện.
Về thời gian hỗ trợ: Phương án 1 là 10 năm đầu tham gia BHXH tự nguyện. Phương án 2: toàn bộ thời gian tham gia BHXH tự nguyện.
Hai phương án hỗ trợ
Về mức hỗ trợ: Phương án 1 là Nhà nước hỗ trợ theo tỷ lệ % trên mức đóng tối thiểu, 5 năm đầu là 50%; 5 năm tiếp theo là 30%. Phương án 2: Mức hỗ trợ hằng tháng là 30% mức đóng tối thiểu cho toàn bộ thời gian tham gia BHXH tự nguyện.
Về phương thức hỗ trợ, bà Trần Thị Thúy Nga, Vụ trưởng Vụ BHXH, cho biết người tham gia đóng BHXH tự nguyện phần thuộc trách nhiệm phải đóng cho cơ quan BHXH hoặc đại lý thu BHXH tự nguyện tại cấp xã. Định kỳ 3 tháng, 6 tháng hoặc 12 tháng, cơ quan BHXH tổng hợp số đối tượng được hỗ trợ, số tiền thu của đối tượng và số tiền ngân sách nhà nước hỗ trợ theo mẫu do Bộ Tài chính quy định, gửi cơ quan tài chính để chuyển kinh phí vào quỹ BHXH.
Cơ quan tài chính căn cứ quy định về phân cấp quản lý ngân sách của địa phương và bảng tổng hợp đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, kinh phí ngân sách nhà nước hỗ trợ do cơ quan BHXH chuyển đến, có trách nhiệm chuyển kinh phí vào quỹ BHXH mỗi quý 1 lần; chậm nhất đến ngày 31/12 hằng năm phải thực hiện xong việc chuyển kinh phí hỗ trợ vào quỹ BHXH của năm đó.
Dự kiến, ngân sách nhà nước chi cho thực hiện chính sách hỗ trợ (giả định thực hiện ngay từ 1/1/2016) theo 2 Phương án như sau: Nhà nước hỗ trợ tiền đóng BHXH cho tất cả những người tham gia BHXH tự nguyện trong 10 năm đầu tham gia với mức hỗ trợ 5 năm đầu là 50%, 5 năm tiếp theo là 30% trên mức đóng tối thiểu. Và, Nhà nước hỗ trợ tiền đóng BHXH cho NLĐ ở khu vực nông thôn tham gia BHXH tự nguyện trong toàn bộ thời gian tham gia với mức hỗ trợ hằng tháng là 30% mức đóng tối thiểu.
PGs.Ts. Nguyễn Thị Lan Hương - Viện trưởng Viện Khoa học, Lao động và Xã hội Để khuyến khích NLĐ tham gia BHXH tự nguyện, sự hỗ trợ của Nhà nước là rất quan trọng và cần thiết. Song, cùng với đó cũng cần phải bảo đảm bình đẳng về quyền lợi cho NLĐ khi tham gia. Bởi theo quy định, nếu như tham gia BHXH bắt buộc, phụ nữ được hưởng 5 chế độ, còn đối với BHXH tự nguyện, NLĐ chỉ được hưởng 2 chế độ là hưu trí và tử tuất; còn 3 chế độ ngắn hạn rất quan trọng đối với lao động nói chung, phụ nữ nói riêng là thai sản, ốm đau, TNLĐ thì họ không được hưởng. Do đó cùng với chính sách hỗ trợ thì cũng cần phải mở rộng về quyền lợi cho NLĐ khi tham gia BHXH tự nguyện. |
Ly Lan