Đây là những vấn đề được các chuyên gia, doanh nghiệp đưa ra tại Hội nghị thành phố thông minh Việt Nam - Châu Á vừa được tổ chức. Chia sẻ về những thành tựu trong xây dựng đô thị thông minh, ông Trần Ngọc Linh, chuyên gia Cục Phát triển Đô Thị, Bộ Xây dựng nhận định: “Đã có rất nhiều địa phương tích cực triển khai xây dựng đô thị thông minh ở cấp thành phố, thị xã, quận để thí điểm trước khi nhân rộng, triển khai ở quy mô toàn quốc. Kết quả thu được trong triển khai phát triển đô thị thông minh theo các trụ cột định hướng tại quyết định 950 có nhiều tích cực, cho thấy sự triển khai, phát triển đồng bộ.”
Sau 5 năm thực hiện Quyết định số 950/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018- 2025 và định hướng đến năm 2030, Việt Nam đã có 48/63 tỉnh, thành phố đang triển khai đề án phát triển đô thị thông minh. Hơn 40 địa phương đã triển khai Trung tâm giám sát điều hành thông minh- IOC cấp tỉnh, và gần 100 IOC cấp huyện.
Các diễn giả trao đổi tại tọa đàm trong khuôn khổ Hội nghị thành phố thông minh Việt Nam - Châu Á 2023. |
Nhiều địa phương, thành phố như: Huế, Đà Nẵng, TP Cần Thơ, Đà Lạt đang tiên phong thử nghiệm nhiều mô hình trong phát triển thông minh về quy hoạch, quản lý, cung cấp dịch vụ, tiện ích đô thị,... như xây dựng cơ sở dữ liệu đô thị, ứng dụng hệ thống thông tin địa lý (GIS), thí điểm hệ thống Giám sát và cảnh báo chất lượng môi trường, xây dựng hệ thống chiếu sáng công cộng điều khiển thông minh tiết kiệm năng lượng,... đạt được nhiều bước tiến đáng ghi nhận.
Tuy nhiên, theo ông Linh, quá trình phát triển đô thị thông minh hiện nay vẫn còn chậm và kém hiệu quả do gặp quá nhiều thách thức, vướng mắc, trong đó có 3 thách thức chính được vị chuyên gia này nhấn mạnh
Vấn đề lớn nhất hiện nay được ông nêu ra là sự hạn chế về nguồn lực và dữ liệu. “Các địa phương chủ yếu mới đang triển khai ở những bước cơ bản, nội dung thực hiện chủ yếu xoay quanh việc ứng dụng công nghệ và các tiện ích phục vụ cho đô thị thông minh. Các nội dung liên quan đến quy hoạch thông minh và quản lý xây dựng phát triển đô thị thông minh còn gặp khó vì không có hỗ trợ, các địa phương cũng không được hướng dẫn nên chưa thể triển khai thực hiện …” ông Linh nói.
Thứ hai, cơ chế nguồn lực cho phát triển đô thị thông minh vẫn còn hết sức hạn chế do chưa có hình thức liên kết, kết nối khối doanh nghiệp, kinh tế tư nhân trong phát triển đô thị thông minh; phát huy nguồn lực từ xã hội còn riêng rẽ, chưa đồng bộ, hệ thống hóa. Bên cạnh đó, tính kết nối, cơ chế chia sẻ kinh nghiệm giữa các đô thị đang tiến hành xây dựng đô thị thông minh còn chưa cao cũng là lý do dẫn đến phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam không đồng đều, khó bền vững.
Đại diện thành phố Hà Nội, ông Cù Ngọc Trang, Phó Chánh văn phòng UBND thành phố, chia sẻ: “Hà Nội là địa phương thuộc trung ương nên có rất nhiều mục tiêu đề ra, đặc biệt trong đó có mục tiêu tất yếu về chuyển đổi số. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi số thông minh của Hà Nội gặp nhiều khó khăn chủ quan, khách quan. Trước hết phải kể đến thể chế chưa toàn diện, chưa có sự liên kết chặt chẽ các sở, ban ngành dẫn đến một số đơn vị thực hiện còn chậm, quyết tâm chưa cao, hành động thực chất chưa quyết liệt.”
Vì vậy, so với các yêu cầu được đặt ra và so với dư địa, nhu cầu xã hội của thành phố Kết quả phát triển thành phố thông minh của Hà Nội vẫn còn khiêm tốn so với các tỉnh, thành phố khác, ông Trang nhận định.
Ông Nguyễn Xuân Sơn, Tỉnh Ủy viên, Giám đốc Sở TTTT tỉnh Thừa Thiên Huế cũng trăn trở, vấn đề khó khăn nhất địa phương ông còn gặp phải trong quá trình xây dựng thành phố thông minh là về quy hoạch. “Các đề án quy hoạch thực hiện theo yêu cầu số hóa còn bị ‘chồng lớp’ giữa các ban ngành như Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng. Địa phương đã cố nâng cấp để tháo gỡ nhưng càng nâng cấp càng rối.” ông Sơn cho hay.
Trên cơ sở phân tích nguyên nhân của những khó khăn trên, ông Trần Ngọc Linh kiến nghị các địa phương thời gian tới tập trung vào một số nhóm nhiệm vụ, trong đó có việc đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức về phát triển đô thị thông minh bền vững; chủ động xác định các vấn đề cần tháo gỡ; nghiên cứu các nội dung triển khai phù hợp với thực tế và đồng bộ với tiến trình chuyển đổi số của địa phương mình.
Đồng thời, việc phát triển đô thị thông minh cần bắt đầu từ công tác quy hoạch, xây dựng kết cấu hạ tầng và các công trình kiến trúc đô thị theo đồ án quy hoạch nên được duyệt một cách thông minh; hướng tới vận hành đô thị thông minh thông qua cung cấp các tiện ích để đảm bảo chất lượng, hiệu quả, an toàn.
Về phía đại diện thành phố Hà Nội, ông Trang đưa ra ý kiến, để phát triển được thành phố thông minh phải có sự quyết tâm vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến ban ngành địa phương chứ không phải chỉ riêng người đứng đầu.
Bên cạnh đó, ông cũng nhấn mạnh vào sự cần thiết của tính liên kết, ủng hộ thực hiện tích cực của người dân và doanh nghiệp. “Có sự tham gia, hưởng ứng của người dân và doanh nghiệp thì việc chuyển đổi sổ tất yếu sẽ nhanh hơn, bền vững hơn.” ông Trang nói.
Các chuyên gia cũng đồng nhất thể hiện sự nhất trí với nhận định phát triển những kế hoạch, mô hình, dự án thành phố thông minh cần đặt vấn đề phục vụ đời sống người dân làm trung tâm thì mới đảm bảo tính bền vững, toàn diện, thịnh vượng trong các thành phố.
Bích Tâm