Thống kê gần đây cho thấy, Liên minh châu Âu (EU) đang gia tăng số lượng cảnh báo về các biện pháp kiểm dịch động, thực vật khiến một số nông sản Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này phải chịu tần suất kiểm tra biên giới nghiêm ngặt hơn.
Hàng nông sản, thực phẩm, thủy sản của Việt Nam bị EU cảnh báo thời gian qua bao gồm: Rau, quả, gia vị và sản phẩm có nguồn gốc thực vật (như thanh long, ớt, quế, đậu bắp, chôm chôm); sản phẩm thủy sản (cá, mực, tôm, ếch, ngao…); sản phẩm chế biến khác (tinh dầu húng quế, mứt dừa, bánh phở).
Tần suất kiểm tra biên giới có thể tiếp tục tăng nếu chúng ta không có các giải pháp kịp thời. Hiện tại, tỷ lệ giám sát mã số vẫn chưa đạt yêu cầu. Ví dụ, việc giám sát sầu riêng chỉ đạt 52% ở vùng trồng và 47% ở cơ sở đóng gói.
Trước tình trạng trên, chia sẻ kinh nghiệm trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn về SPS của thị trường EU, ông Võ Văn Hoài - Chuyên viên cao cấp Phòng Đảm bảo chất lượng Công ty Acecook Việt Nam - cho biết công ty liên tục cập nhật văn bản luật mới trên Cổng tra cứu luật chính thức của EU (Europa); nghiên cứu chương trình kiểm soát sản phẩm nhập khẩu, nắm các chỉ tiêu nằm trong kế hoạch kiểm tra của hải quan, những vấn đề EU đang đặc biệt quan tâm.
 |
|
Hàng loạt mặt hàng như thanh long, ớt, quế, đậu bắp, chôm chôm... bị EU gia tăng cảnh báo. |
Bên cạnh đó, Bộ phận đảm bảo chất lượng thường xuyên rà soát sản phẩm, xem xét sự phù hợp của tiêu chuẩn nguyên liệu, thành phẩm so với quy định mới của thị trường, thiết lập lại kế hoạch kiểm soát chất lượng nguyên liệu, quá trình sản xuất và thành phẩm. Công ty cũng thường xuyên tham vấn ý kiến của cơ quan quản lý quốc gia hoặc đơn vị tư vấn luật đối với các vấn đề luật định phức tạp, không hiểu rõ.
Ông Ngô Xuân Nam - Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đánh giá EVFTA dỡ bỏ hàng rào thuế, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu nông sản Việt Nam; đồng thời thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất - chế biến nông sản, thực phẩm.
Tuy nhiên, EU vẫn là thị trường rất khó tính, thường xuyên thay đổi quy định về kiểm dịch động thực vật nhằm bảo vệ sức khoẻ con người, ngăn ngừa lây lan dịch bệnh trên động, thực vật. Đây là thách thức mà người sản xuất, doanh nghiệp xuất khẩu phải vượt qua để duy trì và phát triển thị trường.
Thị trường EU có 3 quy định an toàn thực phẩm và an toàn dịch bệnh động thực vật (SPS) đối với nông sản thực phẩm và thủy sản nhập khẩu. Theo thống kê của Văn phòng SPS Việt Nam, chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2024, các quốc gia thành viên WTO đã đưa ra 551 thông báo và dự thảo biện pháp SPS được gửi đến Việt Nam; trong đó có 115 thông báo về thay đổi mức dư lượng tối đa thuốc bảo vệ thực vật hoặc kháng sinh; sau đó là sức khỏe động vật, sức khỏe thực vật, thức ăn chăn nuôi...
Đáng chú ý, chỉ riêng trong 6 tháng năm 2024, số lượng cảnh báo an toàn thực phẩm và an toàn dịch bệnh động thực vật với nông sản từ EU tăng bất thường, tăng gần 20%, nhiều nhất trong các đối tác thương mại nông sản của Việt Nam.
"EU không quy định về khối lượng hàng, nên đôi khi chỉ có vài chục ký ớt xuất sang cũng bị kiểm tra và cảnh báo vi phạm. Với nhóm hàng bị cảnh báo ở mức độ cao, nếu không có giải pháp kịp thời chấn chỉnh, cải thiện có thể sẽ bị EU không cho nhập vào", ông Ngô Xuân Nam lưu ý và cho rằng việc gia tăng bất thường số lượng cảnh báo SPS có cả nguyên nhân chủ quan lẫn khách quan.
Về phía chủ quan, doanh nghiệp xuất khẩu chưa thực sự tuân thủ các quy định của nhà nhập khẩu vì mức MRL (giới hạn dư lượng tối đa) đối với mỗi hoạt chất của mỗi nước là khác nhau. Việc này đòi hỏi phải có sự nghiên cứu chuyên sâu và am hiểu khoa học, kỹ thuật.
Ngoài ra, theo thói quen từ trước, người sản xuất ở một số nơi còn chưa có biện pháp, kế hoạch sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kháng sinh, phân bón đúng hướng dẫn. Trách nhiệm kiểm tra, giám sát cũng là một lý do khiến số lượng cảnh báo tăng.
Lãnh đạo Văn phòng SPS Việt Nam cho rằng, tỷ lệ giám sát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói chưa đạt. Ví dụ, sầu riêng chỉ giám sát 52% vùng trồng và 47% cơ sở đóng gói. Pháp luật Việt Nam cũng chưa có quy định và chế tài đủ mạnh để xử lý các trường hợp vi phạm về an toàn thực phẩm.
Nhằm giúp doanh nghiệp tận dụng tốt hơn ưu đãi từ EVFTA cũng như các FTA khác, ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại đa biên - cho biết, Bộ Công Thương xác định tiếp tục nắm bắt khó khăn, vướng mắc về sản xuất, xuất khẩu thông qua mối liên hệ chặt chẽ với các hiệp hội ngành hàng để kịp thời giải quyết; bám sát tình hình thực tế, chỉ đạo kịp thời, điều hành linh hoạt công tác xuất khẩu.
Cùng với đó, Bộ cũng chủ trì, phối hợp để đàm phán mở cửa thị trường xuất khẩu, đặc biệt cho các mặt hàng trái cây và sản phẩm trồng trọt; tập trung triển khai hiệu quả công tác xúc tiến xuất khẩu; kịp thời thông tin cho doanh nghiệp, hiệp hội về nhu cầu, quy định mới của thị trường…
Hồng Hương
