Nhìn nhận về thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2023, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và các tổ chức tài chính (Bộ Tài chính) đánh giá, trong năm 2023 thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) tiếp tục chịu tác động từ những diễn biến xấu trên thị trường tài chính trong nước và thế giới: nhà đầu tư mất niềm tin, doanh nghiệp bị áp lực phải mua lại trái phiếu đã phát hành cũng như không phát hành được trái phiếu mới để huy động nguồn vốn cho sản xuất kinh doanh…
Tuy nhiên, ông Dương cho biết Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt, từ hoàn thiện khung khổ pháp lý khi ban hành Nghị định 08, đến duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, cải thiện môi trường sản xuất, kinh doanh cũng như các thị trường có liên quan tới thị trường trái phiếu như thị trường bất động sản, thị trường tín dụng, thực hiện các chính sách tài khóa hỗ trợ, thị trường đã có những dấu hiệu tích cực hơn, doanh nghiệp đã quay lại phát hành được trái phiếu.
 |
|
Tuy còn rào cản, nhưng thị trường TPDN đang phục hồi tích cực, niềm tin phục hồi trở lại. |
Theo thống kê của Bộ Tài chính, có khoảng 40% khối lượng trái phiếu chậm trả của 68 doanh nghiệp thì đến nay đã có phương án đàm phán, tỉ lệ đàm phán thành công tăng từ 16% tháng 2/2023 lên 63% vào tháng 10/2023. Ngoài ra, những doanh nghiệp bố trí được nguồn lực tài chính đã chủ động mua lại trái phiếu trước khi đến hạn.
“Quý I hầu như không có đợt phát hành nào, từ quý II trở đi, tháng sau khối lượng phát hành đều cao hơn tháng trước. Tới hết tháng 11, có 77 doanh nghiệp phát hành khối lượng khoảng 220.000 tỷ đồng”, ông Dương cho hay.
Ngoài các chính sách “chấn chỉnh” lại thị trường TPDN, chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực còn cho rằng các vụ việc vi phạm TPDN đã được xử lý quyết liệt vừa qua cũng lấy lại niềm tin cho nhà đầu tư, giúp thị trường TPDN đang phục hồi.
Chuyên gia này dẫn số liệu: Đến nay các doanh nghiệp đã phát hành khoảng 240 nghìn tỷ đồng, trong đó có 220 nghìn tỷ đồng phát hành TPDN riêng lẻ, 20 nghìn tỷ đồng phát hành trái phiếu ra công chúng, chỉ giảm 10% so với cùng kỳ năm trước.
Tháng sau cao hơn tháng trước, tháng 10 đã phát hành 41 nghìn tỷ đồng, tháng 9 đã phát hành 29,5 nghìn tỷ đồng, tháng 8 đã phát hành 25 nghìn tỷ đồng. So với cùng kỳ năm trước cũng cao hơn, ví dụ, tháng 11 có khoảng 30 nghìn tỷ đồng, gấp 15 lần so với tháng 11 cùng kỳ năm trước.
“Rõ là thị trường phục hồi, tuy còn rào cản, nhưng đang phục hồi tích cực, niềm tin phục hồi trở lại... Đây là các dấu hiệu giúp thị trường phát triển tốt hơn”, ông Lực nhấn mạnh.
Dưới góc nhìn của cơ quan quản lý, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và các tổ chức tài chính, đánh giá những sai phạm và việc xử lý sai phạm liên quan đến đại gia, đại doanh nghiệp lớn như FLC, Tân Hoàng Minh hay Vạn Thịnh Phát, SCB là điều cần bởi: "Nếu không xử lý sẽ không có minh bạch, hiệu quả. Khi vụ việc nảy sinh, trong quý I/2023, không có giao dịch về thị trường trái phiếu, nhưng sau khi Chính phủ tháo gỡ, doanh nghiệp đã quay lại.Về mặt dài hạn các chính sách đúng đắn sẽ củng cố thị trường, đảm bảo môi trường lành mạnh dài hạn cho thị trường trái phiếu".
Ông Dương khuyến cáo các doanh nghiệp vi phạm sau các vụ việc này cần rút kinh nghiệm và phải biết là Nhà nước rất kiên quyết, bất kể là doanh nghiệp nào.
Đối với nhà đầu tư cần phải tích luỹ nhiều kiến thức cho mình để tránh xảy ra rủi ro. Bởi chính sách phát triển trái phiếu riêng lẻ chỉ dành cho nhà đầu tư chuyên nghiệp, nhưng nhà đầu tư không chuyên vẫn tham gia và hệ quả chúng ta thấy rất lớn.
Theo các chuyên gia, những vụ việc rúng động liên quan đến thị trường chứng khoán, trái phiếu thời gian qua là bài học kinh nghiệm sâu sắc cho cả các cơ quan chức năng, các bên tham gia thị trường và nhà đầu tư. Bởi vì chúng ta phải rút ra bài học kinh nghiệm để sau này trưởng thành và lớn lên.
Về các giải pháp phát triển thị trường trái phiếu, lành mạnh hóa thông tin và bảo vệ nhà đầu tư tham gia, TS Cấn Văn Lực cho rằng, cần tiếp tục quan tâm hoàn thiện thể chế, chính sách. Ví dụ Nghị định số 08 chuẩn bị hết hiệu lực và sắp tới chúng ta sẽ quay trở lại áp dụng Nghị định số 65 thì cần tiếp tục áp dụng như thế nào, đặc biệt là với quy định cho phép là giãn, hoãn nợ trái phiếu và cho hoán đổi tiền hàng chỉ được áp dụng tại Nghị định 08?
"Cá nhân tôi cho rằng chúng ta quay trở lại Nghị định số 65 nhưng có lộ trình, có cân đối để tiếp tục kiến tạo cho thị trường phát triển", ông Lực nói.
Bà Nguyễn Thị Ngọc Anh, Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ SSI, cho rằng cơ quan quản lý đã làm quyết liệt và nhanh chóng xử lý sai phạm về trái phiếu. Quay lại vấn đề, các nhà đầu tư bị thiệt hại là nạn nhân nhưng đâu đó chính họ tự đẩy mình thành nạn nhân. Do đó, cần khuôn khổ pháp lý mới, để nâng cao hiểu biết, nâng cao yêu cầu, quy định trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp. Cần có sự tham gia nhiều hơn của các tổ chức tài chính mua trái phiếu thay vì quá tập trung vào đầu tư cá nhân như hiện nay.
“Thời điểm sắp kết thúc 2023 cũng là thời điểm tất cả chúng ta đều thấy rằng một năm rất khó khăn đã đi qua và thực sự đây là cơ hội, tiền đề để sang năm 2024 sẽ có những tăng trưởng vượt bậc trong thị trường này”, bà Ngọc Anh kỳ vọng.
Thanh Hoa
