Tại Toạ đàm “Phục hồi tổng cầu, thúc đẩy tăng trưởng trong bối cảnh mới” tổ chức ngày 11/7, các chuyên gia nhận định, nửa cuối năm 2023, dù có những điểm sáng xuất hiện, nhưng xét trên bình diện quốc tế vẫn còn nhiều bất ổn xuất phát từ lạm phát toàn cầu vẫn ở mức cao, điều này sẽ tiếp tục tác động trực tiếp đến tổng cầu trong nước. Vì vậy, Chính phủ cần khẩn trương có những biện pháp thích hợp, kịp thời để phục hồi tổng cầu, phát triển kinh tế trong bối cảnh mới.
Cần chính sách đột phá
Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, PGS.TS Trần Đình Thiên ví von: "Kinh tế Việt Nam có độ mở lớn, bản thân lại còn yếu, mà yếu lại phải chịu gió to, thậm chí toàn "gió độc" từ các xung đột của kinh tế quốc tế, tác động bên ngoài".
Mặt khác, nội tại nền kinh tế cũng đã bộc lộ nhiều điểm yếu, cả trong công tác quản lý, điều hành và năng lực ứng phó, vượt qua khó khăn của cộng đồng doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ.
 |
|
Nửa cuối năm 2023, dù có những điểm sáng xuất hiện, tuy nhiên, xét trên bình diện quốc tế vẫn còn nhiều biến động phức tạp, khó lường, khó dự báo, trong khi nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn, mức độ tổn thương cao. |
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang đặc biệt khó khăn, các chuyên gia cho rằng cần nhận diện cho đúng, trúng. “Chúng ta mới chỉ nới chính sách, nếu không làm đột phá chính sách sẽ không giải quyết được gì. Lúc khó khăn đặc biệt như này, phải có giải pháp khác thường", ông Thiên nhấn mạnh.
Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam dẫn chứng từ gói hỗ trợ 120.000 tỷ đồng: “Có giải ngân được bao nhiêu đâu mà cứ bàn về các giải pháp. Bây giờ, doanh nghiệp Việt Nam tăng trưởng dựa vào đâu? Tôi lấy ví dụ, tỷ lệ doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường đang tăng vài chục %, còn doanh nghiệp thành lập mới có tăng, song tốc độ giảm".
Vấn đề mấu chốt, theo ông Thiên: "Doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là thật, "chết" thật! Còn tỷ lệ gia nhập thì chưa chắc là "thật" - tức là họ chưa tạo ra GDP, tăng trưởng, thậm chí có thể là nguy cơ doanh nghiệp ảo".
Đồng tình, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) nói: "Chính phủ có nhiều giải pháp, nhưng chưa giải quyết được vấn đề "không ai muốn làm", nếu không thì vẫn rất chậm. Thực tế, nói thì dễ nhưng "làm thế nào" và "ai làm" thì mới là khó”.
Chia sẻ cụ thể về dự án đầu tư công, ông Cung cho rằng: Lâu nay, chúng ta nói nhiều về nguyên nhân giải ngân vốn đầu tư công chậm nhưng vẫn chưa giải quyết được triệt để do chúng ta không dám bỏ nhiều thứ đang kìm hãm, không dám mạnh dạn bỏ đi. “Tất cả dự án đầu tư công hiện nay đã có trong quy hoạch. Chúng ta cần triển khai ngay quyết định đầu tư, thực hiện đầu tư mà không cần chủ trương đầu tư nữa. Có những dự án đường vành đai 2, 3 chuyển ngay sang giai đoạn triển khai ngay đầu tư”, ông kiến nghị.
Về vấn đề này, Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam Trần Đình Thiên đánh giá: Gỡ vướng về đầu tư công không chỉ gỡ bằng một thao tác tăng tổng cầu, chính sách nọ, chính sách kia, mà phải nhận diện toàn bộ hệ thống giải ngân đầu tư công đang có vấn đề, trục trặc.
"Giai đoạn này là cơ hội cho Việt Nam nhận diện lại tất cả cấu trúc của nền kinh tế đang gặp khó khăn nghiêm trọng như: Năng lực thực sự của nền kinh tế, kết hợp doanh nghiệp nội với doanh nghiệp ngoại yếu kém, việc điều chỉnh cách thể chế chính sách", ông Thiên nói.
Tránh nôn nóng hạ lãi suất chính sách dồn dập
Đề xuất các giải pháp kích cầu, gợi ý về chính sách, TS. Johnathan Picus, Kinh tế trưởng Chương trình phát triển Liên Hiệp quốc (UNDP) tại Việt Nam cho rằng, Việt Nam đang dựa quá nhiều vào chính sách tiền tệ để kích cầu. Việc nới lỏng chuẩn cho vay và hạ thấp lãi suất làm giảm chất lượng tài sản, tạo ra "bong bóng tài sản".
Việt Nam cần nhiều công cụ chính sách tài khoá hơn, cụ thể như đầu tư công cần tập trung, gắn liền với chính sách công nghiệp và thương mại. Hệ thống an sinh và trợ cấp xã hội cần mở rộng và hiện đại hoá.
Cùng quan điểm, PGS.TS Phạm Thế Anh, Trưởng khoa Kinh tế học, trường Đại học Kinh tế Quốc dân lưu ý, cần kiểm soát tăng trưởng cung tiền không quá 10%; Tránh nôn nóng hạ lãi suất chính sách dồn dập; Ưu tiên sử dụng các biện pháp tài khoá như: đẩy nhanh đầu tư công, tập trung vào các dự án cơ sở hạ tầng, tránh dàn trải. Phát triển nhà ở xã hội đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân; Kích thích tiêu dùng thông qua trợ cấp an sinh xã hội cho hộ nghèo và người bị mất việc, nâng mức thu nhập chịu thuế, giảm VAT hàng thiết yếu.
Theo nhận định của bà Dorsati Madani, chuyên gia kinh tế cao cấp của Ngân hàng Thế giới (WB), trong nửa cuối năm, một số mặt hàng xuất khẩu có thể tăng nhẹ trên nền cơ sở rất thấp, đặc biệt là trong quý IV nhờ một số hỗ trợ thông qua chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ. Nhờ đó, tiêu dùng cuối cùng thoát đáy và đầu tư tư nhân phục hồi nhẹ.
"Dự báo năm 2023, GDP Việt Nam sẽ đạt mức tăng trưởng dưới 5%, và phục hồi đến khoảng 5,5-6% vào năm 2024", Dorsati Madani nói.
Đề xuất các giải pháp để kích cầu, đại diện WB cho rằng, đối với chính sách tài khoá cần đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công, cải thiện quy trình thủ tục. Hiện nay, chiến lược phát triển không gian quốc gia đã được thông qua để ưu tiên những hoạt động đầu tư quan trọng, vào các vùng quan trọng và khu vực tăng trưởng.
Bà Dorsati Madani dẫn chứng, kể từ năm 2016 đến nay, Việt Nam không có dự án nào đầu tư vào cơ sở hạ tầng truyền tải và lưới điện. Đây là một ví dụ rõ ràng về việc Việt Nam đang tự hủy hoại tiềm năng tăng trưởng của mình.
Bên cạnh đó, chuyên gia kinh tế cao cấp của WB nêu các biện pháp ứng phó với khủng hoảng, bao gồm tháo gỡ khó khăn trên thị trường tín dụng. Theo đó, để cải cách cơ cấu tín dụng trong trung hạn, cần củng cố hệ số an toàn vốn của ngân hàng; tăng cường các khuôn khổ thể chế để giám sát cẩn trọng, can thiệp sớm, xử lý ngân hàng và quản lý khủng hoảng; tăng cường khung pháp lý về xử lý ngân hàng yếu kém.
Bà Madani nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung Luật các tổ chức tín dụng và Luật Ngân hàng nhà nước có ý nghĩa rất quan trọng trong việc giải quyết các hạn chế mang tính cơ cấu.
Thanh Hoa
