Doanh thu của 5 sàn thương mại điện tử lớn nhất tại Việt Nam, bao gồm Shopee, Lazada, Tiki, Sendo, TikTok Shop trong năm 2023 đạt 233.200 tỷ đồng, với 2,2 tỷ đơn vị sản phẩm được bán ra. Doanh thu này được ghi nhận tăng 53,4% so với cùng kỳ năm 2022, theo báo cáo của Metric.vn.
Sao đổi ngôi
Dự báo doanh thu và sản lượng bán ra trên các sàn bán lẻ trực tuyến B2C Việt Nam tiếp tục tăng mạnh và có thể đạt 650.000 tỷ đồng vào năm 2024, với sự phát triển mạnh mẽ của những hình thức mua sắm mới, điển hình là livestream và bán hàng đa kênh, đem lại dòng tiền khổng lồ cho các nhà bán hàng.
Dù doanh thu và thị phần các sàn thương mại điện tử đều tăng, nhưng phía sau hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp này lại xuất hiện sự chuyển dịch rõ nét.
Cụ thể, tính riêng năm 2023, có tới hơn 105.000 nhà bán hàng trên 4 sàn Shopee, Lazada, Tiki, Sendo đã rời khỏi thị trường do tính cạnh tranh ngày càng khắc nghiệt. Trong khi ở chiều ngược lại, hơn 95.000 nhà bán mới đã tham gia sàn TikTok Shop.
Trước đó, trước sự thăng tiến thần tốc của “thế lực mới” TikTok Shop, giới quan sát đã dự báo về một sự xáo trộn trong nhóm doanh nghiệp dẫn đầu thị trường thương mại điện tử. Và quả nhiên, đến đầu quý III/2023, TikTok Shop đã vượt qua Lazada, vươn lên vị trí số 2 tại Việt Nam chỉ sau Shopee.
 |
|
Thị trường thương mại điện tử đang dậy sóng với cuộc đua của các ông lớn cả cũ và mới. |
Theo Metric, từ đầu năm tới nay, thị phần của Shopee tại Việt Nam gần như không thay đổi (chiếm trên 60%), đồng nghĩa TikTok Shop đang lấy đi thị phần từ các sàn khác với một tốc độ chóng mặt.
Trong khi cuộc đua ở 3 ngôi vị dẫn đầu đang vô cùng gay cấn thì ở phía sau, 2 sàn thương mại nội là Tiki và Sendo lại đang có doanh số khá khiêm tốn. Sự tụt lại của 2 sàn thương mại điện tử Việt Nam, cùng với sự vươn lên mạnh mẽ của TikTok Shop cho thấy sự cạnh tranh khốc liệt của thị trường “béo bở” này.
Cần phải nói thêm, trước đó, Tiki được biết đến là một trong những sàn thương mại điện tử lớn nhất và sớm ra mắt tại Việt Nam (năm 2010), tăng trưởng rất tốt trong giai đoạn đầu và nhận được tín nhiệm của người dùng, song những năm gần đây, tên tuổi ngày càng “mờ nhạt”.
Còn Sendo bắt đầu như một dự án sàn thương mại điện tử được FPT Online Service JSC phát triển. Tình hình kinh doanh của Sendo có sự thay đổi đáng kể qua các năm. Dù doanh thu giảm và rất bé so với đối thủ, song điểm sáng là khoản lỗ được thu hẹp dần trong giai đoạn 2020-2022.
Xoay trục chiến lược để cạnh tranh
Ông Nguyễn Thanh Sơn, chuyên gia thương hiệu, Chủ tịch MVV Group, dự báo cuộc chiến của các ông lớn thương mại điện tử tại Việt Nam sẽ tiếp tục gia tăng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động.
“Chính vì vậy, đây là giai đoạn bản lề của nhiều doanh nghiệp, đòi hỏi họ cần nhanh chóng định hình, thay đổi cách tiếp cận khách hàng, giữ chân các thương hiệu. Cuộc đua đang ngày càng khốc liệt, ngay cả những “tay chơi” hàng đầu cũng có thể bị loại bỏ nếu chậm thay đổi”, ông Sơn nhận định.
Trên thực tế, không thể biết trước, liệu “chú ngựa ô” TikTok Shop có duy trì được lợi thế của mình hay không, vì giai đoạn đầu, sàn thường hỗ trợ sâu cho người bán. Dẫu vậy, trong khoảng một năm tới, TikTok Shop được đánh giá là còn nhiều cửa để phát triển.
Năm 2023, quy mô thị trường thương mại điện tử bán lẻ Việt Nam ước đạt 20,5 tỷ USD, chiếm 8% doanh thu hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng của cả nước, đạt tốc độ tăng trưởng khoảng 25%/năm, được xếp vào nhóm 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử hàng đầu thế giới.
Các chuyên gia cho rằng, về lâu dài, sự lớn mạnh của TikTok Shop khiến các sàn khác buộc phải đẩy nhanh tái thiết, thay đổi chiến lược, đồng thời phải kết nối lại, quan tâm hơn đến các nhà bán hàng lớn, mở lại các chương trình hỗ trợ, phát mã giảm giá, giao hàng miễn phí nhiều hơn.
Điển hình, một trong những sự kiện gây chú ý trên thị trường thương mại điện tử những ngày qua là việc Lazada dự kiến sa thải 30% lao động tại nhiều thị trường, trong đó có Việt Nam.
Rõ ràng, sau khi bị Tiktok Shop soán ngôi số 2, ông lớn thương mại điện tử đến từ Trung Quốc đang đẩy nhanh công cuộc tái thiết. Động thái sa thải nhân viên của Lazada được đánh giá là không quá khó hiểu, bởi để đi đến đích có lợi nhuận, buộc họ phải quyết liệt thực thi chiến lược “tiết kiệm từng xu”.
Trước đó, Shopee cũng từng phải thực hiện nhiều đợt sa thải liên tiếp, tác động đến hàng nghìn nhân viên.
Nếu như những thay đổi của Shopee đã giúp sàn này đạt được lợi nhuận lần đầu tiên, thì lựa chọn tái cấu trúc của Lazada cũng được các chuyên gia đánh giá là cần thiết trong thời điểm này.
Có thể thấy, 2023 là năm đầu tiên trong chu kỳ mới của thị trường thương mại điện tử, và mọi thứ dường như không dễ dàng bởi các "cơn gió ngược" như lãi suất tăng, áp lực lạm phát cao, xung đột chính trị... Hoàn cảnh mới đòi hỏi cách tiếp cận mới, các doanh nghiệp buộc phải nhắm đến mô hình phát triển bền vững thay vì chỉ ganh đua những chỉ số ngắn hạn hay cạnh tranh về giá.
Có thể thấy, lĩnh vực thương mại điện tử tại Việt Nam đang phát triển tới một giai đoạn hấp dẫn, cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Trong khi thương mại điện tử truyền thống vẫn chiếm ưu thế, thì các nền tảng mạng xã hội có dấu hiệu tăng tốc. Những thách thức đòi hỏi các doanh nghiệp buộc phải liên tục thay đổi chiến lược để thích ứng trước bị bị tụt lại phía sau.
Mỹ Chí
