Nhìn lại bức tranh của ngành gỗ năm 2023, ông Nguyễn Liêm, CEO của CTCP Lâm Việt và Chủ tịch Hiệp hội Chế biến Gỗ Bình Dương (BIFA) nhìn nhận, năm 2023 chứng kiến một đợt giảm sâu trong ngành gỗ, phản ánh sự kết hợp của nhiều yếu tố phức tạp. Ban đầu, tác động rõ rệt nhất là từ phía người tiêu dùng, những người đã siết chặt hầu bao để đối phó với bão lạm phát, khiến gỗ, không được coi là một mặt hàng thiết yếu, chịu ảnh hưởng đáng kể.
Ngoài ra, ngành này còn phải đối mặt với áp lực gia tăng từ sự cạnh tranh khốc liệt, đi kèm là những rủi ro liên quan đến gian lận thương mại và làm giả thông tin nguồn gốc sản phẩm. Thêm vào đó, các đối tác quốc tế đang ngày càng đặt ra những yêu cầu cao hơn về truy xuất nguồn gốc gỗ, sản xuất bền vững và giảm phát thải carbon.
 |
|
“Diễn đàn ngành gỗ và nội thất Việt Nam năm 2024” đưa ra nhiều dự báo sáng sủa cho ngành gỗ. |
Trong bối cảnh đó, việc ngành gỗ Việt Nam chủ yếu phụ thuộc vào thị trường xuất khẩu đã tạo ra những thách thức đặc biệt. Sự sụt giảm đáng kể về nhu cầu tại các thị trường chính như Mỹ - nơi chiếm đến 53% tổng xuất khẩu gỗ của Việt Nam, cùng với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Liên minh Châu Âu (EU), đã đặt ra những khó khăn lớn. Bên cạnh đó, việc hoàn thuế VAT cũng trở thành một rào cản không nhỏ đối với các doanh nghiệp trong nước, làm trầm trọng thêm tình hình.
Đầu năm 2024 đã chứng kiến những dấu hiệu phục hồi khả quan, với mức tăng trưởng ấn tượng trong doanh số xuất khẩu gỗ, đạt 1.5 tỷ USD trong tháng Một và 1 tỷ USD trong tháng Hai, sự lạc quan bắt đầu trở lại với ngành xuất khẩu gỗ.
"Điều này mang lại một làn gió mới cho ngành xuất khẩu gỗ. Chúng tôi kỳ vọng rằng tồn kho tại các quốc gia sẽ dần được giải quyết, và nhu cầu của khách hàng sẽ tiếp tục phục hồi," ông Liêm chia sẻ.
Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng, thị trường hiện tại không giống như những gì chúng ta từng thấy. Trong quá khứ, các nhà mua hàng sỉ có thể đặt hàng lớn và bán dần, nhưng với lạm phát và lãi suất hiện tại cao ngất ngưởng, họ trở nên cẩn trọng hơn, chỉ đặt hàng theo từng tuần, tháng hoặc quý.
Dù nhận thấy những tín hiệu tích cực, ông Liêm vẫn giữ một tâm thế thận trọng trước những biến động không lường trước của thế giới. Ông nhận định rằng, doanh số xuất khẩu trong năm 2024 có thể chỉ ở mức tương đương với năm trước.
 |
|
Chuyên gia dự báo, ngành gỗ sẽ thực sự trở lại mạnh mẽ vvào năm 2025. |
Trong khi đó, bà Giovanna Castellina từ CSIL, nhận định rằng dù còn đối mặt với nhiều bất ổn, ngành gỗ Việt Nam vẫn đủ sức mạnh để vượt qua thách thức. Bà dự báo một năm 2024 ổn định cho ngành, tiếp theo là sự trở lại mạnh mẽ về tăng trưởng vào năm 2025.
Ông Nguyễn Tấn Hưng, người đứng đầu bộ phận chế biến và thị trường lâm sản thuộc Cục Lâm Nghiệp Việt Nam phân tích, mặc dù Việt Nam được biết đến với nguồn nhân lực có chi phí hợp lý, nguồn nguyên liệu phong phú và nhiều hiệp định thương mại tự do với các quốc gia và khu vực trên thế giới, ngành gỗ vẫn chưa khai thác hết tiềm năng của mình do nhiều hạn chế.
Ông Hưng chia sẻ, "Phần lớn doanh nghiệp chỉ tham gia vào quá trình gia công theo đơn đặt hàng và mẫu mã từ các nhà phân phối quốc tế. Dù chứng kiến sự tăng trưởng ấn tượng từ năm 2016, sự phụ thuộc vào lao động giá rẻ và nguyên liệu thô khiến giá trị gia tăng trong sản phẩm không cao. Thêm vào đó, quy mô doanh nghiệp nhỏ và trung bình chiếm đa số nhưng lại thiếu sự đầu tư vào xây dựng thương hiệu và phát triển kênh phân phối độc lập, khiến họ dễ bị tổn thương trong bất kỳ biến động kinh tế nào."
Bà Giovana từ CSIL cũng nhấn mạnh về sự mất cân bằng trong hệ thống xuất khẩu đồ nội thất của Việt Nam, với sự phụ thuộc quá lớn vào một số ít thị trường như Mỹ, làm tăng rủi ro cho toàn ngành. "Đa dạng hóa đối tác thương mại sẽ giảm thiểu rủi ro và tăng cường tính bền vững của ngành. Ngoài ra, việc cải thiện thiết kế và mẫu mã sản phẩm cũng sẽ giúp thu hút khách hàng quốc tế nhiều hơn," bà chia sẻ.
Ông Liêm từ CTCP Lâm Việt cũng chỉ ra tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng sản phẩm. Tại Bình Dương, một điểm nóng xuất khẩu gỗ của Việt Nam, sự sụt giảm đáng kể trong xuất khẩu gỗ, đặc biệt là từ các doanh nghiệp Việt, đã làm lộ rõ khoảng cách về chất lượng giữa các doanh nghiệp trong nước và FDI.
"Các doanh nghiệp FDI thường có mạng lưới mua hàng quốc tế và sản xuất sản phẩm gỗ cho phân khúc trung và cao cấp, ít bị ảnh hưởng bởi biến động kinh tế so với sản phẩm giá rẻ. Trong bối cảnh kinh tế hiện nay, nâng cao chất lượng sản phẩm không chỉ là một lựa chọn mà đã trở thành một yêu cầu cấp thiết," ông nhấn mạnh.
Minh Phong
