Bộ Tài chính vừa lấy ý kiến về dự thảo mới thay thế Luật sửa đổi, bổ sung Luật Thuế BVMT 2010, với đề xuất tăng mức thuế BVMT trong mỗi lít xăng dầu lên 3.000 - 8.000 đồng, so với khung thuế cũ là 1.000 - 4.000 đồng.
Theo dự thảo, đối với mặt hàng xăng, trừ ethanol có thể ở mức 3.000 - 8.000 đồng/lít, nhiên liệu bay 3.000 - 6.000 đồng/lít, dầu diesel 1.500 - 4.000 đồng/lít. Mặt hàng xăng E5, E10 có thể ở khung mức thuế từ 2.700 - 7.200 đồng/lít và 2.500 - 6.800 đồng/lít…
Cú sốc từ dự thảo
Hiện nay, mức thuế BVMT đang được áp dụng là 3.000 đồng/lít, chiếm khoảng 40% (giá NK hiện tại khoảng 7.000 - 8.000 đồng/lít). Vì vậy, nếu tăng lên 8.000 đồng/lít, chắc chắn sẽ đẩy giá thành lên rất cao.
Thực tế, trong những năm qua, thuế BVMT với xăng, dầu đã tăng lên nhưng mức độ ô nhiễm môi trường cũng không hề giảm, thậm chí còn tăng hơn. Những thông tin về việc số tiền thuế tăng thu được đã được sử dụng như thế nào để cải thiện môi trường vẫn chưa được công khai, minh bạch.
Số liệu từ Bộ Tài chính cho thấy, số thu thuế BVMT liên tục tăng ổn định qua các năm, chiếm tỷ trọng khoảng 1,5 - 4,1% tổng thu ngân sách nhà nước trong giai đoạn 2012 - 2016, tính riêng năm 2016, ước đạt 42.393 tỷ đồng (chiếm 4,08% tổng thu ngân sách).
Đạt được số thu lớn, nhưng theo Bộ Tài chính, không phải tất cả phần thu thuế trên được dùng cho sự nghiệp BVMT. Thực tế, số chi cho BVMT vẫn thấp hơn số thu, thậm chí chỉ bằng 1/4 số thu, như năm 2016 chi 12.290 tỷ đồng.
Câu hỏi đặt ra là tại sao số thu BVMT chi chưa hết nhưng Bộ Tài chính vẫn đề xuất tăng thêm. Theo đánh giá của Ban soạn thảo, việc tăng thuế BVMT với mặt hàng xăng dầu nhằm tạo dư địa mức thuế để điều chỉnh, phù hợp với chính sách phát triển kinh tế xã hội trong thời gian tới, nhất là trong điều kiện hội nhập ngày càng sâu rộng, phải thực hiện lộ trình cắt giảm thuế NK đối với xăng dầu theo các cam kết quốc tế….
Theo đó, Bộ Tài chính sẽ phải cân đối mức tăng thuế BVMT tương đương với mức giảm về 0% từ năm 2018 của thuế NK xăng dầu. Hiện, thuế NK với mặt hàng xăng khoảng 2.200 đồng/lít, nên Bộ Tài chính sẽ phải bù đắp bằng cách tăng thuế BVMT.
|
Tăng thuế, môi trường có thực sự được bảo vệ
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, việc tăng thuế BVMT để giảm thuế NK là cách lý giải chưa thỏa đáng. Với cách tính bù trừ cho hụt thu ngân sách do phải giảm thuế theo các cam kết hội nhập, Nhà nước hoàn toàn có nhiều nguồn thu khác nữa bằng việc cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy người dân, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh và từ đó có nguồn tăng thu bền vững.
Nguy cơ lạm phát
Theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, đây mới chỉ là dự thảo lấy ý kiến, nhưng vẫn có khả năng sẽ xảy ra. Với mức tăng cao như vậy, chắc chắn dư luận sẽ không đồng thuận. “Việc giữ nguyên mức thuế BVMT hiện nay cũng là khá cao rồi”, ông Long nhận xét.
Trước đó, năm 2015, Bộ Tài chính đã từng đề xuất từ ngày 1/5/2015 nâng thuế BVMT đối với mặt hàng xăng từ 1.000 đồng/lít tăng lên 3.000 đồng/lít, dầu diezen tăng thuế từ 500 đồng/lít tăng lên 1.500 đồng/lít, dầu madut cũng tăng từ 300 đồng/lít lên 900 đồng/lít.
Thời điểm đó, nhiều ý kiến băn khoăn rằng liệu tăng thuế BVMT xăng dầu có làm tăng giá xăng không. Bộ Tài chính khẳng định sẽ không ảnh hưởng. Tuy nhiên, thực tế, khi áp dụng giá xăng dầu đến tay người tiêu dùng đã tăng chóng mặt. Theo quy luật, khi các loại thuế, phí tăng sẽ tác động đến giá thành sản phẩm, vì thế, giá bán lẻ đến tay người tiêu dùng cũng sẽ tăng.
Một doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu cho biết, việc tăng thuế BVMT lên tối đa 8.000 đồng/lít xăng và 4.000 đồng/lít, kg với các loại dầu khác chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến giá bán lẻ các mặt hàng xăng nếu không có sự kiểm soát, tính toán cụ thể về mức tăng. Điều này hoàn toàn có thể xảy ra do với cách tính hiện nay, khi áp dụng, số tiền thu thuế VAT cũng sẽ tăng thêm hàng nghìn tỷ đồng.
Trong khi đó, xăng dầu là mặt hàng thiết yếu, có tác động lớn đến giá cả hàng hóa. Thực tế, mỗi lần Bộ Công Thương điều chỉnh giá bán xăng dầu, giá cả các mặt hàng khác cũng theo đà tăng.
Rõ ràng, việc tăng thuế BVMT xăng dầu là cách làm dễ dàng nhất cho Bộ Tài chính để bù hụt thu ngân sách. Bởi xăng dầu là mặt hàng thiết yếu, dù có phải tăng lên đến 15.000 - 20.000 đồng thì người dân cũng vẫn phải mua.
Nhưng nếu không được cân nhắc, xem xét trong một bài toán tổng thể, sẽ tác động tới lạm phát, ảnh hưởng đến cạnh tranh hàng hóa, trong bối cảnh các bộ, ngành đang nỗ lực kìm giữ lạm phát được dự báo nguy cơ xảy ra trong năm 2017.
Huyền Anh
