Israel đang lên kế hoạch mở cửa ngành công nghiệp thực phẩm của nước này và nhập khẩu nhiều hơn, với mục tiêu phá vỡ sự thao túng của các công ty lớn, giúp giảm chi phí cho người tiêu dùng.
Khó nhưng vẫn phải làm
Bà Michal Halperin - người đứng đầu Cơ quan chống độc quyền của Israel, mới đây đã lên tiếng về việc ngành kinh doanh thực phẩm của nước này đang xảy ra tình trạng tập trung quyền lực vào tay của 5 công ty lớn, trong đó có Strauss Group, Osem và Tnuva Food Industries.
Sự chi phối này khiến giá cả hàng hóa "chỉ tăng chứ không giảm" và là một nguyên nhân dẫn tới chi phí sinh hoạt ở Israel thuộc tốp đầu trong số các nước phát triển.
Thị trường nhỏ thì không nói làm gì, chứ với một nền kinh tế đã phát triển lớn mạnh như Israel thì thực trạng đó rõ ràng là không phù hợp. Thúc đẩy cạnh tranh bằng sự xuất hiện của doanh nghiệp nước ngoài trở thành một đòi hỏi bức thiết và Bộ Tài chính Israel cũng đã có nhiều biện pháp khuyến khích nhập khẩu thực phẩm trong vòng 2 năm trở lại đây.
Ở góc độ quốc gia, chính phủ Israel từ lâu cũng đã chủ trương mở cửa nền kinh tế để giảm chi phí sinh hoạt. Sau sự kiện người dân xuống đường biểu tình năm 2011 vì ức chế với mặt bằng giá cả đắt đỏ, Israel đã có những bước tiến đáng kể thông qua một số cải cách cụ thể như điều chỉnh giá dịch vụ điện thoại di động, khống chế tăng giá nhà đất…
Dù vậy, vẫn còn nhiều lĩnh vực khác như giao thông công cộng, dịch vụ cảng biển và sân bay, dịch vụ bưu chính… thiếu tính cạnh tranh. Việc thay đổi tổng thể cấu trúc nền kinh tế, vì thế, vẫn còn là chặng đường dài và chông gai.
Một bài học điển hình là việc chính phủ Israel phê duyệt kế hoạch sắp xếp lại Israel Electric Corp., một doanh nghiệp nhà nước, hồi tháng 7 vừa qua, nhằm khuyến khích cạnh tranh giữa các đơn vị sản xuất điện.
Vấn đề nằm ở chỗ quá trình trên kéo dài tới hơn… 20 năm. Nhiều ý kiến cho rằng vị thế độc quyền và "liên minh quyền lực" giữa nhiều công ty lớn khiến chính phủ nhiều khi cũng phải "lắc đầu".
 |
|
Việc thay đổi tổng thể cấu trúc nền kinh tế Israel còn là chặng đường dài và chông gai |
Quyết chiến với các "ông trùm"
Trên một "mặt trận" khác, cơ quan chống độc quyền Israel cũng đang trải qua cuộc chiến kéo dài 2 năm với các công ty năng lượng "to" nhất nước này về quyền đối với các hồ chứa khí tự nhiên.
Chính phủ Israel đã buộc Delek Group và Noble Energy giảm bớt tỷ lệ sở hữu tại một số mỏ khí đốt và chờ đợi xuất hiện thêm các công ty khác tham gia phát triển các hồ chứa mới. Tuy nhiên, các gói thầu thăm dò trong vùng biển Israel gần đây không thu hút được nhiều nhà thầu quan tâm.
Ngoài ra, Cơ quan chống độc quyền Israel cũng đang làm việc với gần như tất cả các bộ, ban, ngành để giải quyết tình trạng mất cân bằng thị trường, đẩy nhanh tiến trình cải tổ.
Một trong những công cụ mà cơ quan này ngày càng ưa dùng là truy tố hình sự các doanh nghiệp lớn gây lũng đoạn thị trường. Trong 18 tháng qua, lãnh đạo của 3 công ty bánh hàng đầu đã phải vào tù vì bắt tay nhau làm giá bất hợp pháp.
Cuối tháng này, Israel sẽ là chủ nhà tổ chức hội nghị đại biểu các cơ quan cạnh tranh trên khắp thế giới, thảo luận về chiến lược chống hành vi độc quyền của các công ty lớn.
Cách tiếp cận pháp lý ở mỗi nước hiện nay có nhiều khác biệt; có những quốc gia chỉ coi đó là một vấn đề dân sự và phạt hành chính đơn thuần, trái ngược với Israel - một trong những nước chủ động nhất trong việc thu thập chứng cứ xử lý hành vi thông đồng thao túng thị trường. Israel hiện đứng thứ hai sau Mỹ về số thời gian ngồi tù xử phạt các công ty vi phạm cạnh tranh.
Hải Châu
