Lấy cảm hứng từ Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), hai quốc gia tuyên bố áp giá hợp đồng tương lai ca cao ở mức cao hơn 400 USD so với giá tham chiếu thị trường, bắt đầu từ vụ mùa 2020 - 2021.
Đi tìm quyền lợi cho nông dân
Phát biểu tại một hội nghị mới đây của ngành ca cao, Phó Tổng thống Ghana Mahamudu Bawumia rất ủng hộ ý tưởng thành lập một liên minh mà ông gọi là “COPEC” để bảo vệ quyền lợi của các nước sản xuất ca cao và hỗ trợ người nông dân trồng ca cao.
“Giá cả ổn định đồng nghĩa với việc nông dân có thể dễ dàng lên kế hoạch đi vay và tăng sản lượng”, theo lời ông Daan de Wit tại IDH (Hà Lan), cơ quan điều phối các dự án đối tác công tư trong lĩnh vực nông nghiệp.
Nhưng để thuyết phục thị trường chấp nhận phương án này là điều không dễ dàng. Giá hợp đồng tương lai ca cao đã tăng 5% ở thị trường London lên 1.876 bảng Anh/tấn (tương đương 2.352 USD) và tăng 4% ở New York lên 2.497 USD kể từ Ghana và Bờ Biển Ngà công khai ý định hợp tác. Theo các chuyên gia phân tích, phản ứng của thị trường là chỉ báo về sự thiếu chắc chắn của cơ chế định giá mới, cũng như thể hiện lo ngại về tác động đối với nguồn cung và nhu cầu trong tương lai.
Mặc dù đây là lần đầu tiên chính phủ Bờ Biển Ngà và Ghana hợp tác với nhau trong ngành ca cao, thị trường đã chứng kiến không ít nỗ lực trước đây của các nước xuất khẩu nhằm kiểm soát nguồn cung và tạo cú hích tăng giá, mà kết quả là chỉ khiến giá thị trường biến động mạnh hơn. Một số chuyên gia cho rằng cách thức can thiệp vào thị trường như vậy thường không mang lại hiệu quả.
Hai nước có thể đạt được mục tiêu bán với giá cao hơn trong ngắn hạn, nhưng các nhà phân tích cảnh báo rằng trong trung hạn, giá cao sẽ làm giảm nhu cầu.
Ông Jonathan Parkman - Giám đốc phụ trách các mặt hàng nông sản tại công ty môi giới Marex Spectron (Vương quốc Anh) nhận định người tiêu dùng sẽ là đối tượng phải gánh khoản tăng giá này; trước đây đã có thời điểm lượng socola tiêu thụ giảm mạnh khi giá ca cao chạm mức 3.000 USD/tấn.
Trong khi đó, về phía nguồn cung, giá ca cao cao hơn sẽ kích thích sản xuất ở cả Ghana và Bờ Biển Ngà cũng như các nước xuất khẩu khác trên thế giới. Câu chuyện tương tự đã diễn ra trên thị trường dầu mỏ, khi giá dầu thô duy trì ở mức 100 USD/thùng trong thời gian dài đã tạo cú hích cho cuộc cách mạng dầu đá phiến của Mỹ.
 |
|
Giá ca cao cao hơn sẽ kích thích sản xuất ở cả Ghana và Bờ Biển Ngà |
Thách thức từ cơ chế thị trường
Nhiều nhà phân tích dự đoán việc dư thừa sẽ là không tránh khỏi và tác động ngược trở lại vào giá khi ca cao sản xuất ra không kịp tiêu thụ và ních chật kho.
Các doanh nghiệp chế biến, kinh doanh lớn và các đại gia sản xuất socola như Cargill, Olam, Barry Callebaut hay Mars đã công khai ủng hộ kế hoạch COPEC. Nhiều công ty lớn tham gia vào chuỗi cung ứng đã triển khai một số chương trình thúc đẩy sản xuất bền vững ở Ghana và Bờ Biển Ngà, trong khi các doanh nghiệp chế biến đã xây dựng nhà máy mới.
Bà Francesca Kleemans - Giám đốc mảng ca cao của Cargill, cho biết công ty có trụ sở tại Minneapolis này tôn trọng quyết định của chính phủ, nhưng sẽ cần phải chờ đợi thêm thông tin chi tiết để hiểu rõ cách thức triển khai và tác động của nó đối với ngành ca cao.
Một số câu hỏi cũng đặt ra về việc cơ chế giá mới sẽ ảnh hưởng thế nào đến nỗ lực của ngành ca cao trong việc hạn chế lao động trẻ em và nạn phá rừng.
Ông Jacques Morisset - Giám đốc các chương trình của Ngân hàng Thế giới tại Bờ Biển Ngà, cho biết câu hỏi “làm thế nào người trồng ca cao được hưởng lợi nhiều hơn từ doanh thu socola” đang là tâm điểm tranh luận giữa các chuyên gia phát triển và tổ chức phi chính phủ trong nhiều năm qua. Ông chia sẻ thông tin rằng các quốc gia sản xuất ca cao thường chỉ nhận được khoảng 12 - 13% trong chuỗi giá trị toàn cầu trị giá tới 100 tỷ USD.
Ghana và Bờ Biển Ngà dự kiến sẽ quy định giá thành tối thiểu dành cho nông dân và nếu giá tăng vượt một ngưỡng nhất định, phần phụ trội sẽ được chuyển vào một quỹ bình ổn giá để dự phòng trong trường hợp thị trường gặp sự cố.
Hải Châu
