Tại hội thảo về “Nâng cao hiệu quả xử lý tài sản bảo đảm của các tổ chức tín dụng thông qua thi hành án dân sự”, được tổ chức ngày 25/11, các ý kiến cho rằng: Nguyên nhân chủ yếu do quy định pháp luật thi hành án và pháp luật liên quan chưa đồng bộ, thống nhất, thiếu cụ thể, rõ ràng và do việc hiểu, áp dụng pháp luật của cơ quan thi hành án, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, và cả từ phía bản thân các TCTD.
Gia tăng số lượng vụ án tín dụng ngân hàng
Số liệu thống kê từ Tổng cục Thi hành án dân sự (Bộ Tư pháp) cho biết, năm 2022 cơ quan này đang tiến hành tổ chức thi hành án cho 76 TCTD, công ty tài chính và công ty cho thuê tài chính.
Kết quả thi hành án tín dụng ngân hàng là 37.058 việc, tương ứng với số tiền là trên 137.311 tỷ đồng (chiếm 4,31% về việc và 41,14% về tiền so với tổng số việc và tiền phải thi hành của toàn hệ thống).
Cục THADS TP Hà Nội tổ chức cưỡng chế thi hành án. Ảnh minh họa |
Tỷ lệ thi hành xong năm 2022 so với cùng kỳ năm 2021 tăng 7,39% về việc, tăng 4,1% về tiền. Số việc chuyển kỳ sau là 30.843 việc tương ứng với số tiền là xấp xỉ 114.767 tỷ đồng (bao gồm cả số việc chưa có điều kiện thi hành án).
Trên thực tế, tại các ngân hàng lượng án tín dụng ngân hàng tồn đọng khối lượng lớn, trong khi khối lượng án phát sinh thêm hàng năm vẫn tiếp tục tăng. Điển hình, tại Agribank lũy kế đến hết quý III/2022, toàn hệ thống ngân hàng đang có 3.291 vụ việc trong giai đoạn thi hành án, với số tiền yêu cầu thi hành là 24.139 tỷ đồng, số tiền đã thu hồi 4.277 tỷ đồng, số tiền còn phải thu hồi 20.614 tỷ đồng.
Tương tự, lãnh đạo VietinBank cho biết, tính đến thời điểm hiện nay, số vụ việc trong hệ thống đang được các cơ quan thi hành án dân sự (THADS) địa phương thụ lý tổ chức thi hành còn tồn đọng nhiều trên 1.300 vụ việc, với tổng số tiền phải thu là trên 5.400 tỷ đồng. Trong đó, số vụ việc có điều kiện thi hành là 855 vụ; chiếm tỷ lệ 65%...
“Tính đến thời điểm này, Vietcombank có 58/122 chi nhánh đang có phát sinh các vụ việc thi hành án dân sự tại hơn 42 tỉnh thành với khoảng 479 vụ việc cùng số tiền dư nợ gốc khoảng 4.924 tỷ đồng và dư nợ lãi là 5.211 tỷ đồng”, một lãnh đạo Vietcombank cho biết.
Còn nhiều tồn tại và bất cập
Theo đánh giá của Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) - Phạm Tiến Dũng, việc tổ chức thi hành án tín dụng ngân hàng trên thực tế còn tồn tại, bất cập, chưa đảm bảo quyền của chủ nợ có bảo đảm, gây rủi ro cho bên nhận bảo đảm. Lượng án tín dụng ngân hàng tồn đọng khối lượng lớn, trong khi khối lượng án phát sinh thêm hàng năm vẫn tiếp tục tăng, dẫn đến quá tải trong thi hành các bản án tín dụng ngân hàng tại các cơ quan thi hành án.
Đại diện Vietcombank cho biết, khó khăn, vướng mắc phổ biến nhất trong quá trình xử lý khoản nợ thông qua cơ quan THADS là thời gian từ khi bắt đầu đề nghị thi hành án đến khi xử lý xong tài sản để thu hồi nợ kéo dài. Hay như vướng mắc cụ thể trong quá trình kê biên, xử lý tài sản bảo đảm (TSBĐ) là sự phối hợp, hỗ trợ của các cơ quan, tổ chức liên quan và chính quyền địa phương trong việc tổ chức cưỡng chế thi hành án chưa hiệu quả.
Đại diện Nam A Bank chia sẻ, việc phối hợp giữa các cơ quan với nhau còn chậm, kéo dài, nặng về hành chính. Điển hình là việc xác minh điều kiện thi hành án giữa: Cơ quan Thi hành án và Cơ quan quản lý đất đai đối với các tài sản là quyền sử dụng đất, giữa Cơ quan thi hành án và Công an đối với các tài sản là động sản như xe ô tô, tàu thuyền, sà lan...
“Theo quy định tại khoản 1 Điều 46 Luật Thi hành án thì Cơ quan Thi hành án phải tiến hành cưỡng chế ngay khi hết thời hạn tự nguyện thi hành án mà người bị thi hành án có điều kiện nhưng không tự nguyện thi hành. Tuy nhiên, trên thực tế, các Cơ quan Thi hành án thường rất chậm trễ trong việc ra Quyết định cưỡng chế với lý do cần phải xác minh điều kiện thi hành án (Điều 44 Luật Thi hành án). Chính việc Luật thi hành án chưa ấn định cụ thể về thời gian ban hành và tổ chức cưỡng chế thi hành án nên dẫn đến trường hợp Cơ quan Thi hành án chậm trễ, kéo dài thời gian thi hành án”, đại diện Nam A Bank nói.
Đại diện BIDV cho biết, về thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý TSBĐ, Nghị quyết 42 đã thể hiện rất rõ tinh thần ưu tiên cho công tác xử lý nợ xấu trong việc xử lý TSBĐ rồi đến khi thực hiện nghĩa vụ thuế, nghĩa vụ khác không có bảo đảm của bên bảo đảm. Tuy nhiên, trên thực tế thì Cơ quan thi hành án vẫn ưu tiên thu tiền án phí của người phải thi hành án trước khi thanh toán tiền thi hành án cho ngân hàng. Cơ quan thuế không chuyển thông báo nộp thuế cho Văn phòng Đăng ký đất đai nếu chưa nộp đủ các loại thuế (thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp, nợ thuế khác của người phải thi hành án…). Do đó, không thực hiện được thủ tục sang tên cho người mua tài sản thi hành án.
Trước những bất cập này, đại diện BIDV kiến nghị, Tổng cục THADS có văn bản hướng dẫn, chỉ đạo các Cơ quan THADS tại địa phương không thực hiện theo đúng quy định của nghị quyết.
Để công tác xử lý TSBĐ, thu hồi nợ xấu của ngành ngân hàng đạt hiệu quả cao hơn, nhất là công tác xử lý TSBĐ thông qua thi hành án, ngoài việc hoàn thiện thể chế, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng cho rằng, rất cần sự phối hợp đồng bộ của các bộ ngành và các cơ quan liên quan.
Huyền Anh