 |
|
Dù Nghị quyết 42 chưa tạo hành lang pháp lý thông thoáng cho các ngân hàng, song bước đầu đã đạt được hiệu quả tích cực trong việc xử lý nợ xấu. |
Đã qua 3/4 quãng đường của năm 2020, dưới sức ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, nợ xấu của đa số ngân hàng đều có xu hướng gia tăng, trong khi công tác xử lý nợ xấu dù đã có nhiều tiến triển về mặt pháp lý nhưng vẫn còn những vướng mắc cản trở tốc độ phá “cục máu đông” của ngành ngân hàng.
Nợ nhóm 5 có xu hướng gia tăng
Câu chuyện nợ xấu đối với ngành ngân hàng đã trở thành nỗi lo muôn thuở, vấn đề thường được quan tâm là “quả bóng” này sẽ phình lên hay xẹp xuống qua thời gian. Tuy nhiên, dưới tác động của đại dịch, nợ xấu có vẻ ngày càng được bơm căng và ngày càng tiềm ẩn nếu không “mạnh tay” xử lý. Minh chứng là khi nhìn vào báo cáo tài chính của các ngân hàng thương mại trong nửa đầu năm, đa số ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu tăng cao hơn so với hồi cuối năm 2019, đáng lưu ý hơn cả là số lượng nợ nhóm 5 – nợ có khả năng mất vốn, nhóm nợ nguy hiểm nhất – lại có xu hướng tăng hơn.
Đánh giá về hiệu quả của Nghị quyết 42/2017/QH14 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng, hầu hết các chuyên gia đều cho rằng đây là một chính sách hiệu quả, khả thi, hữu dụng nhất về xử lý nợ xấu trong lĩnh vực kinh tế. Luật sư Trương Thanh Đức, Chủ tịch Công ty Luật Basico nhận định: “Nghị quyết 42 giống như chìa khoá giúp giải quyết nút thắt về tài sản tranh chấp, giúp việc giải chấp tài sản để trả nợ. Nếu không có nó thì nợ xấu sẽ phát sinh rất lớn”.
Dẫu vậy, trong quá trình thực hiện, các ngân hàng nhận thấy quy định pháp luật về xử lý nợ xấu nói chung và xử lý tài sản bảo đảm (TSBĐ) của các khoản nợ xấu nói riêng còn nhiều bất cập, chồng chéo, chưa tạo hành lang pháp lý thông thoáng cho các ngân hàng xử lý nợ xấu, xử lý TSBĐ của các khoản nợ xấu. Tiến độ xử lý, thu hồi nợ qua cơ quan Tòa án và Thi hành án còn rất chậm.
Ông Nguyễn Thế Huân, Thành viên HĐQT VietinBank chia sẻ, quá trình ngân hàng đòi nợ có những trường hợp khách không hợp tác thì ngân hàng thường kiện ra tòa. Nhưng ra tòa gặp vô vàn khó khăn rắc rối. Các con nợ thường tạo tranh chấp mới để gây khó khăn chậm lại quá trình... từ đó, buộc các ngân hàng phải xuống nước, miễn lãi...
Hay như trường hợp của Agribank có hàng chục vụ việc tranh chấp được đưa ra toà nhưng chưa giải quyết được theo thủ tục rút gọn.
Đề cập đến việc ngân hàng sử dụng công cụ nào trong Nghị quyết 42 nhiều nhất để vận dụng vào trong xử lý nợ xấu, ông Nguyễn Thế Huân, Thành viên HĐQT VietinBank, cho biết đơn vị đang vận dụng nhiều nhất biện pháp bán nợ ra thị trường để xử lý nợ xấu. Đây là một trong những giải pháp mà trong Nghị quyết 42 có đề ra cho phép bán nợ cao hơn hoặc thấp hơn giá trị gốc của khoản nợ. Như vậy, giải pháp đã tạo hành lang pháp lý cho phép các ngân hàng yên tâm trong việc bán nợ một cách công khai và minh bạch. Thị trường chấp nhận giá như thế nào thì khoản nợ sẽ được bán với giá như vậy.
Ở góc độ VietinBank, ngân hàng đã áp dụng khá nhiều biện pháp này và nhiều khoản nợ được xử lý giúp tiết kiệm khá nhiều nguồn lực, thời gian và công sức, qua đó cho phép ngân hàng tăng cường nguồn lực để tiếp tục cho vay.
Cần thị trường mua bán nợ đúng nghĩa
Tuy vậy, để nói về một thị trường mua bán nợ đúng nghĩa thì Việt Nam vẫn chưa có và vẫn đang được Chính phủ “thúc giục” các cơ quan liên quan nhanh chóng triển khai. Bởi hiện nay, hành lang pháp lý cho phát triển thị trường mua bán nợ còn nhiều bất cập, chưa khuyến khích nhà đầu tư tham gia thị trường. Chưa có quy định cụ thể về tiêu chuẩn thẩm định giá khoản nợ làm cơ sở cho các tổ chức thẩm định giá thực hiện.
Các chuyên gia kiến nghị, việc hình thành sàn giao dịch sẽ đáp ứng đầy đủ nhu cầu của bên mua, bên bán thông qua các cơ chế đăng ký, cung cấp, bảo mật thông tin và đặc biệt là thông qua các nhà môi giới chuyên nghiệp - đội ngũ nắm giữ các thông tin cần thiết liên quan đến hàng hóa của thị trường, đầu mối sắp xếp cho bên mua, bên bán gặp nhau để thực hiện giao dịch.
Tuy nhiên, điều kiện đầu tiên và tiên quyết để thành lập sàn giao dịch nợ xấu là phải có một hành lang pháp lý đồng bộ.
Theo đánh giá của TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV, thị trường mua bán nợ được hình thành sẽ giúp tăng tính thanh khoản của thị trường mua bán nợ, sau đó là hỗ trợ thị trường trái phiếu phát triển. Hơn nữa, thị trường mua bán nợ sẽ giúp thu hút nhiều nhà đầu tư cùng tham gia, cả trong và ngoài nước, cung cấp thông tin công khai minh bạch.
Cũng về vấn đề này, ông Đỗ Giang Nam, Phó Giám đốc Công ty Quản lý tài sản VAMC, chia sẻ hoạt động bán nợ cho mọi tổ chức, cá nhân, không phải chỉ là VAMC. Phương pháp bán nợ được thực hiện công khai minh bạch sẽ là tiền đề hình thành thị trường mua bán nợ xấu, vốn phổ biến tại các thị trường phát triển như Hàn Quốc, Thái Lan…
"Tuy nhiên, để phương pháp bán nợ này tiệm cận với thị trường Việt Nam thì vẫn còn nhiều việc phải làm. Trong đó, điều quan trọng nhất của biện pháp này là tạo được hành lang pháp lý nhằm khuyến khích các nhà đầu tư tham gia mua lại khoản nợ xấu và trả lời được câu hỏi họ có thể làm gì với khoản nợ xấu", ông Nam nói.
Hầu hết các nhà đầu tư thực hiện mua bán nợ có thỏa thuận chuyển nợ thành vốn góp, và tham gia vào tái cấu trúc doanh nghiệp, giúp doanh phục hồi hoạt động sản xuất kinh doanh. Nên phương pháp mua bán nợ theo giá trị trường sẽ giúp đơn giản hóa thủ tục đối với việc xử lý nợ xấu tại VAMC nhưng đồng thời giúp huy động nguồn lực vào thụ trường mua bán nợ xấu, có ý nghĩa to lớn với xã hội.
Thanh Hoa
