Tại Hội thảo "Xóa sổ tín dụng đen bằng cách nào?" tổ chức ngày 30/11, ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TP.HCM, đánh giá tín dụng tiêu dùng góp phần kích thích tăng trưởng kinh tế. Thông qua cho vay tiêu dùng kích người dân mua sắm, tiêu dùng, góp phần tiêu thụ sản phẩm hàng hóa thuận lợi. Khi thị trường hàng hóa phát triển có tác động ngược trở lại kích thích sản xuất kinh doanh phát triển, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Phương thức và sản phẩm tín dụng ngày càng đa dạng. Cho vay theo phương thức điện tử đang mở rộng, cho vay thấu chi trên tài khoản thanh toán của cá nhân và cho vay qua thẻ tín dụng ngày càng phổ biến hơn. Tăng trưởng tín dụng qua thẻ tín dụng đối với hoạt động tín dụng tiêu dùng 10 tháng đầu năm tăng 25%.
 |
|
Hiện nay, mức lãi suất vay tiêu dùng phổ biến mà các công ty tài chính áp dụng từ 40 - 50%/năm |
Tuy nhiên, theo ông Lệnh, để khơi thông kênh tín dụng tiêu dùng cần nỗ lực từ cả hai phía, chấp hành tốt quy định của pháp luật trong quá trình cho vay và sử dụng vốn vay. Về phía người vay, cần xác định rõ nghĩa vụ “vay là phải trả”, trong khi các tổ chức tín dụng cần phải làm tốt hơn nữa cả về thủ tục lẫn lãi suất vay. Một khi ngành ngân hàng làm tốt thì đương nhiên người vay sẽ chọn lựa vay ở các tổ chức tín dụng chính thống, được cấp phép, qua đó góp phần đẩy lùi tín dụng đen.
Theo Ngân hàng Thế giới, có đến 70% người dân Việt Nam chưa được tiếp cận tín dụng chính thức, cho thấy nhu cầu tín dụng của người dân là rất lớn. Nhưng với thực tế "bùng nợ" vay tiêu dùng hiện nay, chính sách cần đảm bảo sự cạnh tranh, sân chơi bình đẳng giữa tổ chức chính thức và chưa chính thức. Mỹ, Đức quy định cấp giấy phép cho các công ty fintech (công nghệ tài chính) với điều kiện, vốn chủ sở hữu, cổ đông… như ngân hàng. Đây là giải pháp quan trọng.
Các chuyên gia nhận định, trong bối cảnh công nghệ phát triển, vấn nạn cho vay tín dụng đen càng trở nên phức tạp. Hàng loạt ứng dụng phát triển ào ạt, với phương thức cho vay đơn giản hơn nhưng giăng ra nhiều bẫy với người vay.
Vấn đề này để lại hệ lụy, khiến kênh cho vay tiêu dùng chính thống vô cùng khó khăn. Trong 9 tháng đầu năm nay, dư nợ cho vay tín dụng tiêu dùng giảm tới 40%, lượng nợ xấu của nhiều công ty tài chính ở mức báo động, tăng đến 20% so với cùng kỳ.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là nhiều hội nhóm trên Zalo, Facebook kêu gọi, hướng dẫn nhau cách "bùng nợ", trốn nợ bất hợp pháp, gây ra sự méo mó trong thị trường cho vay tiêu dùng.
Các chuyên gia cho biết, nguyên nhân khiến người dân phải tìm đến tín dụng đen là do hình thức vay đơn giản, không cần thế chấp, giải ngân nhanh, trong khi vay tiêu dùng tại các ngân hàng và công ty tài chính thủ tục phức tạp hơn.
TS Lê Thị Hoàng Thanh, Phó vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế (Bộ Tư pháp), kiến nghị cần có quy định giới hạn trần lãi suất cho vay và giới hạn các loại phí quản lý khoản vay để cân bằng quyền lợi chính đáng giữa bên vay và bên cho vay.
Hiện nay, lãi suất cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính được thực hiện theo quy định về hoạt động cho vay của các tổ chức, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng.
“Như vậy, pháp luật chưa có quy định cụ thể mức lãi suất trần và mức lãi suất tối đa đối với hình thức vay tiêu dùng của các tổ chức tài chính. Trên thực tế, nhiều trường hợp người vay không đồng ý trả gốc và lãi vì cho rằng tiền lãi quá cao vượt quá khả năng gánh vác của họ”, bà Thanh phân tích.
Mức lãi, phí của hoạt động cho vay tiêu dùng tại Việt Nam hiện tương đối cao so với các nước khác. Mức lãi suất vay tiêu dùng phổ biến mà các công ty tài chính áp dụng từ 40 - 50%/năm, cá biệt một số trường hợp có lãi vay lên đến 85%/năm.
Trong khi đó, tại Nhật Bản, trần lãi suất vay tiêu dùng là 20%/năm; Ấn Độ dao động trong khoảng 12 - 48%/năm; Brazil là 30 - 70%; Mỹ là khoảng 8 - 36%/năm; Trung Quốc là 10 - 40%/năm.
Các nước cho rằng việc kiểm soát lãi vay với việc áp dụng lãi suất trần các khoản vay tiêu dùng sẽ giúp hạn chế rủi ro tín dụng tiêu dùng; trần lãi suất cho vay tiêu dùng cũng bảo vệ quyền lợi của bên đi vay.
Đặc biệt, bà Thanh đề nghị kiểm soát chi phí như phí phạt quá hạn, phí thẩm định… Theo kinh nghiệm tại Nhật Bản, bất kể các món tiền gồm lãi suất, các khoản phí như phí kiểm tra, phí hoa hồng, phí giảm giá… đều được tính là lãi suất.
Bà Olena Khlon, Phó tổng giám đốc thường trực SHB Finance, nhận định trong tương lai, thị trường Việt Nam có thể áp dụng mức lãi suất cho vay tiêu dùng tối đa 20%/năm như Nhật Bản, khi đã ứng dụng thành công các giải pháp, nâng cao hoạt động trả nợ của khách hàng, cũng như giảm tín dụng đen.
"Năm nay, chúng tôi có áp dụng chương trình định giá trên khách hàng. Khách hàng cung cấp nhiều thông tin chính xác, thiết thực sẽ nhận được mức lãi suất càng thấp", bà Olena Khlon chia sẻ.
Để góp phần xóa sổ hoạt động tín dụng đen, ông Nguyễn Đức Lệnh cho rằng trước tiên các ngân hàng cần phải phát triển tốt nhất hoạt động ngành ngân hàng, nhất là cho vay, và đặc biệt tập trung hỗ trợ người yếu thế.
"Chúng tôi hiện có gói cho vay 20.000 tỷ đồng cho người yếu thế, nhất là công nhân với lãi suất không quá 17%. Đối với hình thức cho vay tiêu dùng, nhiều sản phẩm thậm chí còn có lãi suất chỉ 0%...", ông Lệnh thông tin.
Bên cạnh đó, ông Lệnh cho biết Ngân hàng Nhà nước sẽ làm tốt công tác truyền thông, nhất là truyền thông cho người dân hiểu rõ hậu quả của tín dụng đen.
Thanh Hoa
