Trong báo cáo về Chính sách kinh tế vĩ mô và ngoại hối của các đối tác thương mại lớn của Mỹ vừa được Bộ Tài chính Mỹ ban hành có 10 nước nằm trong danh sách các quốc gia cần giám sát: Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Ý, Ai-len, Singapore, Malaysia, Thụy Sỹ và Việt Nam.
Mỹ vẫn “để mắt” đến Việt Nam
Tại báo cáo tháng 1/2020, Bộ Tài chính Mỹ cho biết căn cứ vào thặng dự thương mại song phương với Mỹ, thặng dư cán cân vãng lai và can thiệp ngoại tệ để đưa ra các tiêu chí đánh giá xem quốc gia đó có thao túng tiền tệ hay không, bao gồm: Thặng dư thương mại hàng hóa song phương với Mỹ ít nhất 20 tỷ USD; thặng dư cán cân vãng lai tương đương ít nhất 2% GDP; can thiệp một chiều và kéo dài trên thị trường ngoại tệ, thể hiện qua việc mua ròng ngoại tệ trong ít nhất 6 tháng trên giai đoạn 12 tháng với tổng lượng ngoại tệ mua ròng tương đương ít nhất 2% GDP trong giai đoạn 12 tháng.
Trong 3 tiêu chí trên, số dư tài khoản vãng lai của Việt Nam hiện đã được thu hẹp, chỉ còn 1,7% GDP và sự can thiệp trên thị trường ngoại hối là hai chiều. Tuy nhiên, Việt Nam “phạm” tiêu chí thứ nhất (thặng dư đạt 47 tỷ USD trong 4 quý tính đến tháng 6/2019) nên sẽ tiếp tục bị theo dõi trong kỳ báo cáo tiếp theo.
Theo đánh giá của các chuyên gia, việc Mỹ “để mắt” đến Việt Nam là “tiếng chuông” cảnh báo những rủi ro đang rình rập. Nếu không có biện pháp phù hợp, quyết liệt, Việt Nam là quốc gia có khả năng khá cao bị chuyển sang nhóm các nước thao túng tiền tệ, bởi Việt Nam có tên trong danh sách các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ khi Mỹ là thị trường nhập khẩu lớn của Việt Nam, nhìn từ phía Mỹ thì đó là nhập siêu. Đây là rủi ro đối với Việt Nam trong lần rà soát tiếp theo của Bộ Tài chính Mỹ.
Khi một nước bị gắn mác thao túng tiền tệ thì một số quy định của Đạo luật Cạnh tranh và Thương mại năm 1988 sẽ được Mỹ kích hoạt. Nếu trong 1 năm hai bên tiến hành trao đổi, thương lượng để giải quyết vấn đề mà không đi đến thống nhất Mỹ sẽ có những biện pháp mạnh tay hơn đối với nước đó, như áp mức thuế cao hơn, loại trừ khỏi các hợp đồng mua sắm của Chính phủ Mỹ...
Theo các chuyên gia, việc Mỹ tiếp tục đưa Việt Nam vào danh sách theo dõi thao túng tiền tệ khiến Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) phải thận trọng hơn trong việc mua vào ngoại tệ năm 2020 dù việc mua vào, bán ra ngoại tệ của NHNN đều chỉ nhằm mục tiêu ổn định thị trường trong nước chứ không phải nhằm tạo cạnh tranh không công bằng với các đối tác thương mại.
 |
|
Tỷ giá năm 2020 sẽ chỉ biến động 1 - 2% |
Điều hành tỷ giá linh hoạt
Thống kê của SSI Research cho thấy trừ tháng 5 và 6/2019, tỷ giá bật tăng do leo thang chiến tranh thương mại, tỷ giá mua vào của các ngân hàng thương mại trong năm qua luôn ở mức ngang bằng hoặc thấp hơn tỷ giá mua vào USD của NHNN là 23.200 đồng. Riêng trong năm 2019, chênh lệch giữa xuất và nhập khẩu đạt mức kỷ lục gần 10 tỷ USD.
Nhờ vậy, NHNN đã mua được lượng lớn ngoại tệ, nâng dự trữ ngoại hối lên mức kỷ lục tương đương khoảng 14 tuần nhập khẩu và các ngân hàng thương mại cũng gia tăng lợi nhuận từ hoạt động ngoại hối.
Trong khi đó, Chứng khoán Bản Việt (BVSC) nhận định kể từ tháng 6/2019 đến nay, NHNN đã mua được một lượng lớn ngoại tệ (ước tính hơn 10 tỷ USD) và đã vượt mốc 2% GDP.
Do đó, các chuyên gia cho rằng năm 2020 có thể là một năm Việt Nam cần thận trọng hơn nữa trong điều hành tỷ giá. Ts. Nguyễn Trí Hiếu lưu ý cơ quan quản lý cần điều hành linh hoạt tỷ giá để hỗ trợ cho hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp và tránh “bẫy” thao túng tiền tệ. Bên cạnh đó, việc theo dõi và phối hợp với các cơ quan hữu quan của Mỹ để họ nắm bắt đầy đủ các thông tin về thương mại, cán cân vãng lai, các chính sách kinh tế vĩ mô, tiền tệ của Việt Nam cần được ưu tiên nhằm giảm thiểu các rủi ro bị gắn mác thao túng tiền tệ từ phía Mỹ.
Đồng tình, ông Hoàng Công Tuấn, Trưởng Bộ phận nghiên cứu kinh tế Chứng khoán MB (MBS), khuyến nghị trong thời gian tới, Việt Nam cũng cần thận trọng trong việc giải trình với phía Mỹ cũng như việc mua vào USD, đồng thời điều hành tỷ giá nên theo cung - cầu thực tế trên thị trường, như vậy sẽ tránh cho phía Mỹ hiểu lầm và đưa Việt Nam vào danh sách các nước thao túng tiền tệ.
Trong bối cảnh tác động như hiện nay, các chuyên gia cho rằng tỷ giá năm 2020 sẽ chỉ biến động 1 - 2%. Mức biến động này là hoàn toàn phù hợp với các quy luật của kinh tế, cũng như quy luật cung - cầu. Vì vậy, không có căn cứ nào để kết luận Việt Nam thao túng tiền tệ.
Thanh Hoa
