Triển khai thực hiện Luật HTX năm 2012, đến nay, hầu hết các HTX trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã phát triển, thay đổi mô hình sản xuất, kinh doanh, khẳng định tính hiệu quả của mô hình kinh tế tập thể (KTTT), HTX trên lĩnh vực sản xuất nông nghiệp. Từ đó góp phần tạo động lực cho nông nghiệp, nông dân và nông thôn, xây dựng nông thôn mới (NTM), xóa đói giảm nghèo của địa phương.
Liên kết với hộ sản xuất giúp dân giảm nghèo
Trước kia, bà con nông dân xã Cam Thành và Cam Thuỷ (huyện Cam Lộ) chủ yếu sinh sống bằng nghề trồng sắn, lạc nhưng không mang lại hiệu quả kinh tế. Tuy nhiên, từ khi tham gia vào HTX Dược liệu Trường Sơn và chuyển sang trồng, chế biến dược liệu: Tràm năm gân, Tràm gió… hầu hết các thành viên đã thoát nghèo bền vững.
 |
|
HTX Dược liệu Trường Sơn đã liên kết được 300 hộ dân của xã Cam Thành và Cam Thuỷ xây dựng vùng nguyên liệu rộng 30ha để trồng các loại cây dược liệu. |
Hiện nay HTX đã liên kết được 300 hộ dân của xã Cam Thành và Cam Thuỷ xây dựng vùng nguyên liệu rộng 30ha để trồng các loại cây dược liệu. Đồng thời, HTX xây dựng nhà máy với quy mô sản xuất 3.000m2 để sản xuất 3.600kg tinh dầu các loại/năm (Tràm 1.500kg, Sả 1.500kg, Long não 600kg…), 35.000 sản phẩm từ dược liệu/năm (Dầu xoa bóp 12.000 sản phẩm; Dầu gió 12.000 sản phẩm; Dầu gội dược liệu 7000 sản phẩm…). Doanh thu của HTX năm 2022 đạt 6,3 tỷ đồng, tạo việc làm cho người dân địa phương với thu nhập 65 triệu đồng/người/năm.
Tương tự, HTX Nông sản Tây Vĩnh Thủy, xã Vĩnh Thủy, huyện Vĩnh Linh được thành lập từ tháng 5/2018 với 26 thành viên, vốn điều lệ là 210 triệu đồng, chỉ có 15ha cây ăn quả các loại, trồng không tập trung. Thực hiện chủ trương cải tạo vườn tạp, xây dựng vườn mẫu, chính quyền xã Vĩnh Thủy đã hỗ trợ 50 hộ dân là thành viên HTX cải tạo vườn tạp, bình quân mỗi hộ được nhận hỗ trợ 7 triệu đồng gồm cây giống và hệ thống tưới nước.
Bà Lê Thị Thuận, thành viên HTX Nông sản Tây Vĩnh Thủy cho biết: "Khi địa phương triển khai chủ trương cải tạo vườn tạp, tôi được đi tập huấn, hướng dẫn cách thức trồng, chăm sóc các loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao như bưởi da xanh, thanh long ruột đỏ... Từ đó tôi đã bàn bạc với gia đình cải tạo 1,5 sào đất vườn tạp để đưa các giống cây trồng mới vào sản xuất để nâng cao thu nhập".
Từ một số mô hình thí điểm ban đầu, đến nay, HTX Nông sản Tây Vĩnh Thủy đã phát triển được hơn 83ha cây ăn quả tập trung. Trong đó, riêng thanh long ruột đỏ chiếm 12ha, trung bình mỗi năm cung cấp ra thị trường 72 tấn sản phẩm, đem lại nguồn thu trên 1,8 tỷ đồng.
Theo lãnh đạo UBND huyện Cam Lộ (Quảng Trị) chia sẻ, giảm nghèo bền vững đã trở thành nhiệm vụ chính trị hàng đầu, hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng đời sống người dân, xây dựng NTM. Thời gian qua, huyện luôn quan tâm triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và sự chỉ đạo của cấp trên về công tác giảm nghèo bằng nhiều giải pháp, kế hoạch phù hợp thực tế. Đến hết năm 2022 vừa qua, tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện giảm từ 10,98% (năm 2015) xuống còn 2,82%, không có hộ chính sách tái nghèo.
Góp phần hoàn thành tiêu chí số 13
Có thể thấy, cùng với việc tự đổi mới, các HTX nông nghiệp đã tiếp cận nhiều hơn với các chính sách hỗ trợ của Nhà nước như: đào tạo tập huấn, xúc tiến thương mại, hỗ trợ thành lập mới, hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng, hỗ trợ máy móc, thiết bị cho sản xuất, sơ chế và chế biến sản phẩm… Nhờ đó, nhiều HTX nông nghiệp đã chủ động liên kết sản xuất tạo thành chuỗi sản xuất hàng hóa lớn, tạo thêm nhiều việc làm, tăng thu nhập cho nông dân.
 |
|
HTX kinh doanh và dịch vụ Nông sản Tây Vĩnh Thủy giao sản phẩm chanh leo cho đơn vị bao tiêu. |
Đáng chú ý là sản phẩm của các HTX phần lớn được tiêu thụ khá tốt. Đến nay, hầu hết các HTX trên địa bàn tỉnh đã góp phần đảm bảo hoàn thành tiêu chí số 13 về tổ chức sản xuất trong bộ tiêu chí xây dựng NTM và tham gia hoàn thành các tiêu chí khác của địa phương trong xây dựng NTM và nông thôn mới nâng cao.
Đại diện Liên minh HTX Quảng Trị cho biết: Các HTX đã khẳng định vai trò là cầu nối cho sự phát triển, trao đổi hàng hóa công nghiệp và nông nghiệp, giữa thành thị và nông thôn, thúc đẩy quá trình chuyển đổi cơ cấu lao động, đóng góp quan trọng trong quá trình xây dựng NTM của địa phương khi trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào 19 tiêu chí về xây dựng NTM, như các tiêu chí về: hình thức tổ chức sản xuất, nâng cao thu nhập bình quân đầu người, giảm tỷ lệ hộ nghèo, chuyển đổi cơ cấu lao động theo hướng ổn định.
Nhờ đó, kinh tế HTX trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã có bước phát triển mới về số lượng, chất lượng; hoạt động được nâng cao với nhiều loại hình dịch vụ, tạo điều kiện cho các thành viên, hộ nông dân chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh ở khu vực nông thôn phát triển. Các HTX nông nghiệp đã phát huy vai trò tập hợp, vận động, thay đổi cách nghĩ, cách làm cho nông dân, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, nâng cao hiệu quả sản xuất, thực hiện tốt việc liên doanh, liên kết, bảo đảm đầu ra ổn định cho nông sản.
Nâng cao số lượng và chất lượng HTX
Theo thông tin từ Liên minh Hợp tác xã Quảng Trị, hiện có 332 HTX, trong đó có 302 HTX nông nghiệp. Trình độ cán bộ qua đào tạo đạt gần 21% và có trên 28% cán bộ quản lý qua đào tạo. Năm 2022, có 22% HTX được xếp loại tốt, 34% loại khá, 42% loại trung bình và 2% loại yếu.
Dù vậy, báo cáo của Liên minh Hợp tác xã Quảng Trị cho biết, tốc độ phát triển khu vực KTTT vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của địa phương. Tỷ lệ đóng góp GRDP của KTTT còn hạn chế; năng lực nội tại, nhất là về cơ sở vật chất, hạ tầng, tài chính vẫn còn yếu. Nhiều HTX vẫn còn duy trì quy mô nhỏ, hoạt động cầm chừng, không hiệu quả…
Thời gian tới, để nâng cao chất lượng các HTX và phát huy tối đa vai trò của các HTX trong quá trình xây dựng NTM gắn với tái cơ cấu nông nghiệp nhằm đạt được các mục tiêu như Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII đã đề ra: phấn đấu đạt mục tiêu đến năm 2025, số HTX được thành lập mới từ 20-25 HTX, 1- 2 liên hiệp HTX; phấn đấu có 70- 80% HTX xếp loại khá, 100% HTX hoạt động có hiệu quả (tốt, khá); có trên 20 HTX ứng dụng công nghệ cao và 15-20% HTX có nội dung hoạt động theo liên kết chuỗi với doanh nghiệp...
Liên minh HTX tỉnh Quảng Trị cho biết, sẽ tiếp tục hỗ trợ thành lập mới các HTX nông nghiệp, trong đó chú trọng phát triển HTX sản xuất, tiêu thụ các sản phẩm chủ lực, có thế mạnh của địa phương để hình thành liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Đẩy nhanh tiến độ phát triển các HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.
“Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục ưu tiên tập trung nâng cao chất lượng, năng lực quản trị của HTX nông nghiệp; hình thành và phát triển các liên hiệp HTX kiểu mới... để các HTX hoạt động hiệu quả hơn”, đại diện Liên minh HTX tỉnh Quảng trị cho hay.
Đồng thời, tiếp tục thực hiện chính sách đưa cán bộ trẻ tốt nghiệp đại học, cao đẳng về làm việc có thời hạn tại hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh; tổ chức đào tạo, bồi dưỡng, tham quan học tập kinh nghiệm cho cán bộ HTX và cán bộ quản lý Nhà nước về HTX.
Hoàng Hà
