Trong "kho hàng" các sản phẩm từ trái nhàu: nước cốt nhàu, rượu ngâm nhàu…, chị Luyến chia sẻ câu chuyện bắt đầu hành trình trồng cây nhàu từ sau khi được... "hồi sinh".
Hướng đi mới với loại cây trồng mới
"Khi đó, tôi đang mắc bệnh nặng và tình trạng sức khỏe rất yếu. Một người em ở miền Nam đã tặng tôi một loại thuốc uống làm từ trái nhàu. Sau khoảng thời gian sử dụng, sức khỏe dần cải thiện, bệnh tình cũng thuyên giảm đáng kể. Nhận thấy sự thay đổi tích cực, tôi bắt đầu mày mò và tìm hiểu thêm về loại quả này”, chị Luyến kể.
Với sự quyết tâm, chị Luyến quyết định thuê gần 8 mẫu đất ven rừng của địa phương để thử sức với việc trồng cây nhàu, một loại cây dược liệu chưa phổ biến ở miền Bắc. Chị bắt đầu bằng việc học hỏi kinh nghiệm từ những người đã trồng trước đó, cũng như nghiên cứu tài liệu và áp dụng vào thực tế. Mục tiêu ban đầu của chị rất đơn giản: trồng cây nhàu để phục vụ nhu cầu cá nhân và gia đình, vì chị tin vào tác dụng chữa bệnh của loại cây này.
 |
|
Quả nhàu sau khi thu hoạch được đem về sơ chế và phân loại, chọn lọc tại xưởng. |
Sau đó, được địa phương khuyến khích và hỗ trợ, năm 2022, chị Luyến cùng một số người dân trong xóm chung tay thành lập HTX để cùng nhau “nung nấu” ước mơ phát triển trồng nhàu và cung cấp các sản phẩm tốt cho sức khỏe người tiêu dùng.
Tuy nhiên, khi cây nhàu bước vào giai đoạn thu hoạch, HTX phải đối mặt với một thách thức lớn: Mặc dù cây cho nhiều trái, nhưng việc tiêu thụ lại là một vấn đề nan giải. Ở miền Bắc, cây nhàu chưa được biết đến rộng rãi và việc tìm đầu ra cho sản phẩm rất khó khăn, bởi không có thị trường tiêu thụ rõ ràng cho loại quả này.
Trong lúc đang loay hoay tìm hướng đi, một người thầy đã hướng dẫn chị cách bảo quản trái nhàu để kéo dài thời gian sử dụng mà vẫn đảm bảo chất lượng. Theo lời khuyên của thầy, HTX bắt đầu thái trái nhàu thành từng lát mỏng rồi phơi khô, hoặc ngâm để giữ được chất lượng và tăng thời gian bảo quản. Đây là những bước đầu tiên giúp chị tạo nên nền tảng cho mô hình trồng và phát triển cây nhàu của HTX Hán Thị đến thời điểm hiện tại.
Thực tế cho thấy, để chăm sóc được loại cây này không đơn giản. Nhàu không ưa khí hậu miền Bắc bởi mùa đông rất lạnh.
“Cứ vào mùa đông, cây khô và chết hàng loạt nên hầu như thời gian chăm sóc và thu hoạch nhàu sẽ chỉ từ tháng 2 đến tháng 10 dương thì mới đạt sản lượng và chất lượng quả cao”, anh Lương Nghiêm (thành viên HTX) nói.
Đa dạng hóa sản phẩm
Quá trình chăm sóc cây, HTX không sử dụng nhiều phân, thuốc bảo vệ thực vật mà chủ yếu dùng thuốc vi sinh diệt sâu, rầy. Ưu điểm của cây nhàu là cho trái quanh năm nếu khí hậu thích hợp và sau khoảng 1 năm trồng. Phần lớn các bộ phận trên cây nhàu đều được dùng làm thuốc nhưng phần trái được dùng nhiều hơn các bộ phận khác. Trái nhàu chín khi mắt trái căng, chuyển từ xanh sang trắng hồng và có nhiều dược tính nhất.
Bên cạnh đó, HTX Hán Thị không chỉ tập trung vào việc trồng cây nhàu bán quả tươi mà còn phát triển các sản phẩm từ cây nhàu nhằm nâng cao giá trị kinh tế. Hiện tại, các sản phẩm chủ lực từ trái nhàu tại HTX bao gồm nước cốt nhàu, nhàu khô, nhàu tươi và rượu nhàu. Nước cốt nhàu là một sản phẩm dinh dưỡng cao, giàu chất chống oxy hóa và có tác dụng hỗ trợ sức khỏe, giảm đau khớp.
 |
|
Hiện tại, các sản phẩm chủ lực từ trái nhàu tại HTX bao gồm nước cốt nhàu, nhàu tươi, nhàu khô và rượu nhàu. |
Dẫn chúng tôi tham quan cơ sở chế biến, những trái nhàu tươi được thu hoạch tại vùng nguyên liệu sạch, canh tác theo tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ đang được nhân công kiểm tra và phân loại. Chỉ những trái nhàu tươi đạt độ chín từ 80% trở lên mới được chọn làm nguyên liệu. Sau đó rửa sạch, để khô và làm các công đoạn tiếp theo.
Anh Nghiêm cho biết, quá trình sản xuất các sản phẩm này đòi hỏi kỹ thuật chế biến phải bài bản để giữ nguyên các dưỡng chất từ trái nhàu. HTX đã đầu tư vào hệ thống máy móc hiện đại và tuân thủ các quy trình sản xuất nghiêm ngặt để đảm bảo chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn cao nhất. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất trong quá trình nghiên cứu là làm mất mùi hăng của trái nhàu nhưng vẫn giữ được hương vị và công dụng.
Theo anh Nghiêm, tại các nước như Mỹ, Úc, nước cốt nhàu không còn xa lạ. Sản phẩm này được biết là "thần dược" giúp cải thiện và nâng cao sức khỏe, tăng cường sức đề kháng. Đặc biệt, các chất iridoids trong trái nhàu có tác dụng chống ung thư, đột biến tế bào. Các sản phẩm của nước ngoài có giá khá cao, nên HTX tạo ra nước cốt nhàu giữ được hương vị tự nhiên, giá cả phù hợp, người dân dễ dàng mua được.
Mới đây, Công ty TNHH Green Beauty Việt Nam đã ký hợp đồng với HTX thu mua lượng lớn quả nhàu tươi để sản xuất dầu gội. Hiện, các sản phẩm dầu gội từ nhàu tươi đang trong quá trình sản xuất và nghiên cứu phát triển thêm nữa.
Nhiều triển vọng
Nhìn về tương lai, chị Hán Thị Luyến và các thành viên HTX Hán Thị nhận rõ rằng, không chỉ dừng lại ở việc trồng cây nhàu mà còn đặt mục tiêu xây dựng một thương hiệu uy tín và bền vững. Để sản phẩm từ cây nhàu có thể cạnh tranh trên thị trường, việc xây dựng thương hiệu là yếu tố then chốt. Thương hiệu không chỉ giúp nâng cao giá trị sản phẩm mà còn tạo niềm tin cho người tiêu dùng về chất lượng và hiệu quả của các sản phẩm từ trái nhàu.
Một trong những chiến lược mà HTX đang theo đuổi là đẩy mạnh quảng bá sản phẩm thông qua các kênh truyền thông, tham gia các hội chợ nông sản và triển lãm dược liệu để giới thiệu sản phẩm đến người tiêu dùng và các đối tác tiềm năng. Bởi, các sản phẩm của HTX mới chỉ được bán trên tài khoản Facebook cá nhân nên lượng khách tiếp cận được còn hạn chế.
 |
|
Không chỉ dừng lại ở việc trồng cây nhàu mà HTX Hán Thị còn đặt mục tiêu xây dựng một thương hiệu uy tín và bền vững. |
Bên cạnh đó, HTX cũng chú trọng việc xây dựng mối quan hệ hợp tác với các doanh nghiệp, cửa hàng dược liệu và siêu thị lớn để đưa sản phẩm từ cây nhàu tiếp cận rộng rãi hơn đến thị trường trong nước.
Tuy nhiên, chị Luyến cho biết, hiện tại HTX đang rất lo lắng về vấn đề đất đai, vùng trồng nguyên liệu tính đến nay đã có 17 mẫu thuê theo hợp đồng 5 năm và sắp đến kỳ hạn, nếu không được ký tiếp sẽ làm ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động của HTX.
Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn, mô hình trồng cây nhàu dược liệu của HTX Hán Thị vẫn cho thấy những triển vọng phát triển mạnh mẽ. Cây nhàu không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường nhờ khả năng cải tạo đất và tăng cường độ che phủ xanh
Để mô hình này phát triển bền vững, việc nghiên cứu và ứng dụng các kỹ thuật canh tác tiên tiến là vô cùng cần thiết. Lãnh đạo địa phương cho biết, HTX cần tiếp tục hợp tác với các viện nghiên cứu và chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp để tối ưu hóa quy trình trồng trọt và chế biến để nâng cao giá trị kinh tế cho loại cây trồng mới này.
"Thời gian tới, HTX Hán Thị cố gắng hoàn thiện dự án về đất đai để mở rộng vùng nguyên liệu trồng theo hướng hữu cơ, kết hợp làm mô hình điểm du lịch trải nghiệm. Triển khai thêm các sản phẩm: cao nhàu, tinh dầu nhàu, dầu gội, dung dịch vệ sinh, nước tắm cho bé, xà bông “handmade”", Giám đốc Hán Thị Luyến thông tin.
Lê Hồng
