Việc phát triển kinh tế tập thể, HTX tại Thái Nguyên đã góp phần không nhỏ trong giúp người dân chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, phát triển chuỗi giá trị theo hướng kinh tế tuần hoàn, phát huy tính đa giá trị của nông nghiệp, nông thôn, phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp hữu cơ; phát triển du lịch nông thôn gắn với bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa.
Biến sản phẩm địa phương thành trụ cột NTM
Thái Nguyên đã nhận thức rõ, để xây dựng NTM thành công và bền vững, không thể dựa vào sản xuất nhỏ lẻ. Cần có sự liên kết, tổ chức lại sản xuất thông qua HTX để tạo ra quy mô lớn, đồng bộ về chất lượng và tăng cường khả năng cạnh tranh thị trường. Tỉnh đã và đang tập trung nguồn lực để củng cố và phát triển các HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là ngành Trà và các sản phẩm đặc trưng khác.
HTX Chè Hảo Đạt là một ví dụ điển hình cho sự chuyển đổi tư duy này. Thay vì chỉ tập trung vào việc bán chè búp tươi, HTX đã chuyển hướng sang kinh tế nông nghiệp bằng cách phát triển chuỗi giá trị khép kín, từ trồng trọt theo tiêu chuẩn, chế biến sâu, đến xây dựng thương hiệu. HTX đã đầu tư công nghệ hiện đại, nâng cao chất lượng sản phẩm Trà Đinh, Trà Tôm, được công nhận là sản phẩm OCOP, và mở rộng kênh phân phối cả trong nước và xuất khẩu.
 |
|
Các HTX là nền tảng phát triển kinh tế nông thôn. |
Sự thành công của Hảo Đạt cho thấy việc áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng cao không chỉ là yêu cầu thị trường mà còn là yếu tố sống còn để đảm bảo sinh kế bền vững cho xã viên.
Không chỉ dừng lại ở kinh tế hàng hóa, các HTX như Hảo Đạt còn đi tiên phong trong việc phát huy tính đa giá trị của nông nghiệp, nông thôn. Họ đã bắt đầu khai thác tiềm năng du lịch nông nghiệp, mở cửa đón du khách tham quan quy trình sản xuất chè sạch, trải nghiệm văn hóa trà truyền thống.
Điều này không chỉ tăng thêm nguồn thu nhập từ dịch vụ mà còn quảng bá thương hiệu trà Tân Cương một cách hiệu quả, củng cố tiêu chí về tổ chức sản xuất và thu nhập trong xây dựng NTM nâng cao.
HTX Chè Sơn Dung cũng là một trường hợp chuyển đổi tư duy mạnh mẽ sang hướng nông nghiệp sinh thái và hữu cơ. HTX đã vận động thành viên chuyển đổi diện tích trồng chè sang canh tác hữu cơ, loại bỏ hoàn toàn hóa chất độc hại, tập trung vào việc cải tạo đất và bảo vệ môi trường sinh thái. Dù chi phí ban đầu cao hơn, nhưng sản phẩm chè hữu cơ đạt chứng nhận chất lượng cao đã giúp HTX chiếm lĩnh phân khúc thị trường cao cấp, đảm bảo giá bán ổn định và cao hơn, thích ứng tốt hơn với những yêu cầu khắt khe về biến đổi khí hậu và sức khỏe người tiêu dùng.
Thay đổi tư duy
Sự phát triển của các HTX đã trực tiếp thúc đẩy việc chuyển đổi tư duy sản xuất manh mún sang tư duy kinh tế tập thể, gắn kết và chuyên nghiệp.
Sự thay đổi này được thể hiện rõ qua cách các HTX như HTX Dịch vụ Nông nghiệp Hồng Kỳ (Phú Bình) hoạt động. HTX tập trung vào liên kết sản xuất lúa nếp thầu dầu chất lượng cao.
Thay vì chỉ quan tâm đến sản lượng, HTX chú trọng đến việc định giá thương hiệu lúa đặc sản, tổ chức bao tiêu đầu vào, ứng dụng kỹ thuật đồng bộ và bao tiêu đầu ra. Điều này giúp các thành viên HTX không còn là "người sản xuất" thuần túy mà là "người kinh doanh nông nghiệp" trong một chuỗi giá trị được quản lý chặt chẽ. Lợi ích thu được được phân chia theo tỉ lệ vốn góp và mức độ sử dụng dịch vụ, tạo động lực mạnh mẽ cho thành viên gắn bó với cây đặc sản của địa phương.
 |
|
Liên kết sản xuất tương nếp cao sản Hồng Kỳ đóng góp không nhỏ vào phát triển kinh tế nông thôn. |
Ngoài ra, các HTX ở Thái Nguyên còn chú trọng phát triển Chuỗi giá trị theo hướng kinh tế tuần hoàn. Đây là một mục tiêu chiến lược của địa phương được các HTX đầu tư. HTX Nông nghiệp Công nghệ cao Tân Long là điển hình trong việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn.
HTX này không chỉ trồng rau, mà còn kết hợp chăn nuôi (như gà, lợn) và thủy sản. Phế phụ phẩm từ chăn nuôi (phân, chất thải) được xử lý bằng công nghệ biogas để tạo khí đốt, sau đó bã thải được ủ thành phân hữu cơ chất lượng cao để bón cho cây trồng, đồng thời nước thải được xử lý để tưới tiêu hoặc nuôi cá.
Mô hình này giúp giảm thiểu rác thải, tối ưu hóa tài nguyên, giảm chi phí đầu vào và tạo ra sản phẩm nông nghiệp sinh thái, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu phát triển bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu của tỉnh.
Ở Thái Nguyên, nhiều HTX còn phát triển du lịch nông thôn gắn với bảo tồn văn hóa. Đây là hướng đi mới nhằm khai thác đa giá trị của nông thôn, được nhiều HTX triển khai.
HTX Du lịch Cộng đồng Hồ Núi Cốc là đơn vị tiêu biểu đã liên kết các hộ dân, khai thác vẻ đẹp tự nhiên của hồ và các làng nghề xung quanh. HTX tổ chức các tour du lịch trải nghiệm, ẩm thực địa phương, homestay, gắn liền với việc bảo tồn văn hóa dân tộc Tày, Nùng tại địa phương.
Việc này không chỉ tăng thu nhập dịch vụ mà còn giúp người dân nhận thức được giá trị kinh tế của văn hóa, chủ động bảo tồn các nghề truyền thống và kiến trúc nhà sàn. Điều này giúp các khu vực nông thôn hoàn thiện tiêu chí về văn hóa trong xây dựng NTM kiểu mẫu.
Vai trò kiến tạo
Để cuộc cách mạng tư duy và mô hình HTX phát triển sâu rộng, tỉnh Thái Nguyên đã triển khai các giải pháp tháo gỡ khó khăn về mặt chính sách, tài chính và kỹ thuật.
Trong đó Liên minh HTX tỉnh đã phối kết hợp chặt chẽ với các cấp ngành và Liên minh HTX Việt Nam ưu tiên nguồn vốn từ ngân sách địa phương và các chương trình mục tiêu quốc gia để hỗ trợ HTX đầu tư máy móc, công nghệ chế biến, và áp dụng tiêu chuẩn VietGAP/GlobalGAP.
Các cơ quan chuyên môn và Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên đóng vai trò là cầu nối, giúp các HTX tiếp cận nguồn vốn ưu đãi từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX, đồng thời tổ chức các lớp đào tạo chuyên sâu về quản trị HTX kiểu mới, kế toán, marketing số và kỹ thuật sản xuất tiên tiến.
Việc chuyển đổi từ sản xuất sang kinh tế đòi hỏi các HTX phải có năng lực quản trị chuyên nghiệp. Nhiều HTX đã mời gọi các nhân sự trẻ, có trình độ đại học, về làm quản lý, áp dụng công nghệ thông tin vào việc quản lý thành viên, theo dõi quy trình sản xuất, và quản lý kho hàng. Chương trình đào tạo về xây dựng thương hiệu, bảo hộ sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm OCOP cũng được đẩy mạnh, giúp các HTX như HTX Nông sản an toàn Đồng Hỷ tự tin hơn khi đưa sản phẩm ra thị trường lớn.
Để phát triển bền vững, các HTX cũng liên kết chặt chẽ với nhau nhằm giúp chia sẻ rủi ro, tối ưu hóa chi phí logistic, và tập trung nguồn lực xúc tiến thương mại quy mô lớn. Việc liên kết này cũng giúp các thành viên HTX dễ dàng tiếp cận với các nguồn lực hỗ trợ kỹ thuật và chính sách từ tỉnh và Trung ương.
Thái Nguyên đang đi đúng hướng khi lấy kinh tế tập thể và HTX làm trọng tâm để thực hiện chuyển đổi tư duy chiến lược trong nông nghiệp. Thông qua việc phát triển các mô hình HTX kiểu mới, tỉnh không chỉ tạo ra các sản phẩm chất lượng cao, có khả năng cạnh tranh mà còn kiến tạo một nền nông nghiệp đa giá trị, tuần hoàn và bền vững.
Sự chuyển đổi này là nền tảng vững chắc để các địa phương tại Thái Nguyên hoàn thành các mục tiêu xây dựng NTM và NTM nâng cao, đảm bảo sinh kế lâu dài, thịnh vượng cho người dân.
Minh Nhương
