Bản Xèo là xã vùng cao nằm cách trung tâm huyện 24 km về phía Tây Bắc. Với tổng diện tích tự nhiên là 2.656 ha, trong đó diện tích đất sản xuất nông lâm nghiệp là 1.332 ha, nơi đây có điều kiện canh tác phù hợp với nhiều loại cây trồng khác nhau. Trong đó, cây đao riềng được chính quyền địa phương quan tâm đầu tư phát triển và là nguyên liệu chính để sản xuất miến đao.
Tạo ra sản phẩm khác biệt
Năm 2013, Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Lào Cai đã tư vấn, hướng dẫn xã Bản Xèo thành lập HTX Thành Sơn và đầu tư dây chuyền trang thiết bị chế biến củ đao riềng với kinh phí gần 1 tỷ đồng bằng nguồn vốn xây dựng nông thôn mới. Chính quyền địa phương chấp thuận để HTX được sử dụng mặt bằng và khu vực nhà công nhân của nhà máy thủy điện với diện tích 10.000 m2 để làm xưởng sản xuất Miến đao.
 |
|
Sản phẩm miến đao của HTX Thành Sơn |
Những mẻ miến đao đầu tiên sản xuất ra ngay lập tức đã được bà con quanh vùng ưa chuộng. Sự khác biệt của sản phẩm miến đao Thành Sơn là bởi nguyên liệu sử dụng 100% là bột đao giềng đỏ. Sợi miến khi nấu giòn, dai sợi nhưng lại mềm, lỡ quá lửa cũng không nát. Nước nấu miến không bao giờ đục và cho hương vị riêng biệt.
Tiếng tăm của miến đao Bản Xèo cứ thế lan ra khắp các nơi trong và ngoài tỉnh. Mỗi vụ, những hộ dân làm miến đao ở Bản Xèo làm ra cả tấn miến sợi, sản phẩm làm ra đến đâu tiêu thụ hết đến đấy. Ông Cồ Như Nghệ, người bản địa làm miến đao đầu tiên ở Thành Sơn và cũng là người bám trụ lâu nhất với nghề này tự hào, miến Thành Sơn có hương vị đặc biệt, không thể chê được. Điều này là nhờ làm từ loại đao đỏ chỉ có trong vùng. Bột miến làm từ loại củ này khi khô thì nắm chặt trong lòng bàn tay, sau đó ấn mạnh là bột lại vỡ vụn ra, khi ướt thì mịn và dẻo như bột nếp nương.
Năm 2017, HTX Thành Sơn sản xuất được hơn 85 nghìn tấn miến đao, tạo công ăn việc làm thường xuyên cho 32 lao động là thành viên HTX với thu nhập bình quân từ 4 - 5 triệu đồng/người/tháng. HTX còn tạo việc làm và thu nhập ổn định cho hơn 400 hộ dân địa phương, đa số là đồng bào dân tộc thiểu số như Mông, Dao, Giáy… bằng việc trồng cây đao đỏ cung cấp nguyên liệu cho HTX. Nhờ đó, nhiều hộ đã thoát nghèo và vươn lên làm giàu.
Tỷ lệ hộ nghèo giảm 50%
Ông Má A Sa, thôn Thành Sơn, xã Bản Xèo có đồi đao đỏ rộng hơn 2ha sắp bước vào thời điểm thu hoạch, cho biết “Nhờ có cây đao đỏ này mà nhà tôi thoát nghèo. Trồng đao không vất vả như cây ngô nhưng tiền thu về gấp đôi nên bà con phấn khởi lắm”. Ông Sa nhẩm tính, năng suất mỗi ha đao đỏ là 25 - 27 tấn củ, tương đương 50 - 70 triệu đồng/ha. Ông Cồ Bá Thìn, Chủ tịch UBND xã Bản Xèo cho biết, từ khi khôi phục nghề làm miến đao, tỷ lệ hộ nghèo tại địa phương giảm từ 65% xuống còn 10%.
Đến nay, HTX miến đao Thành Sơn đã xây dựng được vùng trồng nguyên liệu cây đao riềng đỏ khoảng 530ha với hơn 400 hộ dân tham gia sản xuất, tập trung ở các xã Bản Xèo, Pa Cheo Dền Thàng, Cốc Mỳ, Mường Vi và Tả Phời. Mỗi năm, HTX sản xuất 70 – 80 tấn miến thành phẩm.
Hàng trăm hộ dân có thêm thu nhập khi giá thu mua củ đao đỏ nguyên liệu được duy trì ổn định từ 2,5 - 3 nghìn đồng/kg. Trong quá trình sản xuất, HTX đưa ra tôn chỉ là chú trọng đến chất lượng, giữ cho được hương vị miến đao Thành Sơn truyền thống. “Đó có lẽ cũng là bí quyết thành công của miến đao Thành Sơn từ khi thành lập đến nay”, nữ Phó Giám đốc HTX Thành Sơn, Bùi Hồng Thiện chia sẻ.
Với sự phát triển không ngừng, HTX Thành Sơn đã được Cục sở hữu trí tuệ thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ cấp giấy chứng nhận Miến đao Thành Sơn đạt danh hiệu sản phẩm tin cậy, sản phẩm ưa dùng, dịch vụ hoàn hảo. Đặc biệt mới đây nhất, sản phẩm tiếp tục được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn trao Giấy chứng nhận đạt Danh hiệu vàng Nông sản Việt Nam.
Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, HTX cũng gặp một số khó khăn, sản phẩm còn đơn điệu, hình thức sợi miến chưa đẹp mắt, trong khi đó sản phẩm của HTX mới đi vào sản xuất chuỗi hàng hóa yêu cầu thị trường đòi hỏi cao hơn về hình thức và mẫu mã sản phẩm.
Để nâng cao hiệu quả hoạt động, thời gian tới, HTX Thành Sơn sẽ chủ động đầu tư mạnh cho cơ giới hóa và nâng cao trình độ lao động; kiểm soát khắt khe hơn trong các khâu sản xuất và chế biến, đồng thời tiếp tục cải tiến mẫu mã bao bì sản phẩm để miến đao Thành Sơn vươn ra thị trường trong nước và xuất khẩu.
Thu Huyền
