Một trong những điểm nổi bật và là yếu tố then chốt tạo nên thành công của các HTX thanh long Bình Thuận chính là việc xây dựng và duy trì hiệu quả chuỗi liên kết sản xuất và bao tiêu sản phẩm. Thay vì để từng hộ nông dân tự loay hoay với việc tìm kiếm đầu ra, đối mặt với sự bấp bênh của thị trường và ép giá từ thương lái, các HTX đã đứng ra tổ chức sản xuất theo quy trình thống nhất, đảm bảo chất lượng đồng đều và ký kết các hợp đồng bao tiêu ổn định.
Liên kết tạo thương hiệu thanh long Bình Thuận
Ở xã Hàm Cường, huyện Hàm Thuận Nam có HTX thanh long Phú Cường rất nổi tiếng với vai trò là ‘bà đỡ’ cho các thành viên, liên kết bao tiêu sản phẩm. Hiện toàn HTX có 28 thành viên, hơn 78ha thanh long và 3.000m2 dưa lưới, chủ yếu ở thôn Phú Sung, nơi được chọn làm điểm xây dựng thôn thông minh theo kế hoạch đăng ký của xã với huyện để lên nông thôn mới kiểu mẫu năm 2025 theo tinh thần Quyết định 2632 của UBND tỉnh về việc ban hành mô hình thôn thông minh và tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 – 2025.
 |
|
Liên kết sản xuất thanh long đang trở thành một trong những trụ cột giảm nghèo ở Bình Thuận. |
Năm qua, HTX ký hợp đồng liên kết bao tiêu đầu ra với Công ty TNHH Sơn Trà ở thị trấn Thuận Nam, huyện Hàm Thuận Nam, nơi chuyên thu mua thanh long sạch xuất khẩu sang thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ... Với các điều khoản ký kết yêu cầu HTX phải sản xuất thanh long sạch theo chuẩn VietGAP, GlobalGAP, thanh long không chứa hóa chất gồm thuốc trừ sâu, phân bón hóa học…Khi đưa đi kiểm định tại Trung tâm kiểm định Hoàn Vũ thuộc Công ty TNHH MTV Khoa học Công nghệ Hoàn Vũ ở TP. HCM phải đạt tiêu chuẩn theo quy định.
Ông Bùi Ngọc Duẩn Giám đốc HTX cho biết, hiện nay diện tích thanh long của HTX ngày càng nâng lên. Ngoài ra, HTX còn có thêm mô hình trồng dưa lưới hữu cơ. “Vụ dưa lưới vừa qua cho năng suất cao, đầu ra ổn định, cứ 1 sào thu hoạch 3 – 4 tấn, có liên kết với một công ty ở Tp.HCM đến thu mua. Với giá bán đại trà 27.000/kg, trừ chi phí đầu tư, chăm sóc cũng có lợi nhuận”.
Ông Lê Hồng Sơn – thành viên của HTX chia sẻ, hộ ông có 1,5ha thanh long đang được Hàm Thuận Nam cũng như xã Hàm Cường chọn làm mô hình sản xuất an toàn theo tiêu chuẩn GlobalGap. Ông cũng đang cố gắng sản xuất theo đúng tiêu chuẩn GlobalGap. Đồng thời, ông mong mọi thành viên cố gắng tuân thủ các quy định của đối tác trong quá trình sản xuất, để đầu ra thanh long ổn định, nhiều đối tác tìm đến thu mua hơn.
Thực tế, sự liên kết trong các HTX không chỉ dừng lại ở quy mô nội bộ mà còn mở rộng ra với các đối tác bên ngoài. Nhiều HTX đã chủ động tìm kiếm, kết nối với các siêu thị, chuỗi cửa hàng thực phẩm sạch trong nước và các nhà nhập khẩu uy tín ở nước ngoài. Việc xây dựng được những mối quan hệ đối tác bền vững này giúp cho sản phẩm thanh long Bình Thuận có được chỗ đứng vững chắc trên thị trường, giảm thiểu sự phụ thuộc vào một vài kênh tiêu thụ truyền thống.
Ở Bình Thuận còn có một HTX trồng thanh long điển hình cho mô hình liên kết hiệu quả phải là HTX Thanh long sạch Hòa Lệ (huyện Hàm Thuận Bắc). Ngay từ khi thành lập, HTX Hòa Lệ đã xác định rõ mục tiêu sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP và GlobalGAP để đáp ứng yêu cầu của các thị trường khó tính như châu Âu, Hoa Kỳ, Nhật Bản. HTX đã chủ động liên kết với các doanh nghiệp xuất khẩu lớn, đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm của các thành viên. Không chỉ dừng lại ở việc bao tiêu, HTX còn hỗ trợ kỹ thuật, cung ứng vật tư nông nghiệp đầu vào với giá ưu đãi, giúp nông dân tối ưu hóa chi phí sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Một thành viên của HTX Hòa Lệ chia sẻ: "Trước đây, gia đình tôi trồng thanh long theo kiểu truyền thống, đầu ra lúc được lúc không, giá cả thì bấp bênh lắm. Từ ngày tham gia HTX, chúng tôi được hướng dẫn kỹ thuật trồng theo tiêu chuẩn sạch, không lo đầu ra nữa vì đã có HTX bao tiêu toàn bộ. Thu nhập nhờ đó cũng ổn định và cao hơn trước nhiều."
“Bà đỡ” trong giảm nghèo
Sự phát triển của các HTX trồng thanh long ở Bình Thuận như những ví dụ kể trên đang ngày một nhiều, đã và đang đóng góp một vai trò vô cùng quan trọng trong công cuộc giảm nghèo tại địa phương. Theo các thành viên HTX, việc tham gia vào HTX giúp các hộ nông dân, đặc biệt là những hộ có quy mô sản xuất nhỏ, có được sự ổn định về đầu ra và giá cả sản phẩm. Điều này giúp họ thoát khỏi tình trạng "được mùa mất giá, được giá mất mùa" vốn thường xuyên xảy ra trong sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ. Thu nhập ổn định và được cải thiện là yếu tố tiên quyết để các hộ nông dân vươn lên thoát nghèo.
 |
|
Thanh Long ở Bình Thuận không chỉ xuất khẩu tươi mà còn được chế biến thành nhiều sản phẩm mang lại giá trị kinh tế cao. |
Bên cạnh đó, các HTX còn tạo ra nhiều việc làm cho lao động nông thôn, từ khâu trồng trọt, chăm sóc, thu hoạch đến sơ chế, đóng gói sản phẩm. Điều này đặc biệt có ý nghĩa đối với những địa phương có tỷ lệ lao động nông nghiệp cao như Bình Thuận, góp phần giải quyết vấn đề việc làm, giảm tỷ lệ thất nghiệp và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.
Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp, các HTX còn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao kiến thức, kỹ năng sản xuất cho nông dân. Thông qua các buổi tập huấn, hội thảo, chia sẻ kinh nghiệm do HTX tổ chức, các thành viên được tiếp cận với những tiến bộ khoa học kỹ thuật mới, quy trình sản xuất an toàn, bền vững. Việc áp dụng những kiến thức này không chỉ giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm mà còn góp phần bảo vệ môi trường, hướng tới một nền nông nghiệp xanh và bền vững.
Giám đốc một HTX thanh long tại huyện Hàm Thuận Bắc, cho biết: "Mục tiêu của chúng tôi không chỉ là giúp bà con bán được sản phẩm với giá tốt mà còn là giúp họ thay đổi tư duy sản xuất, hướng đến những phương pháp canh tác hiện đại, hiệu quả và thân thiện với môi trường. Khi nông dân có kiến thức, có kỹ năng, họ sẽ tự tin hơn trong sản xuất và đời sống cũng từ đó mà khá lên."
Thực tế cho thấy, ở những địa phương có mô hình HTX hoạt động hiệu quả, tỷ lệ hộ nghèo đã giảm đi đáng kể. Bằng chứng là đến cuối năm 2024, tỉnh Bình Thuận có hơn 85% xã đạt chuẩn nông thôn mới, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn hơn 1,16%, thu nhập bình quân đầu người gần 60 triệu đồng/người/năm.
Đồng hành hỗ trợ HTX phát triển
Việc các HTX thanh long ở Bình Thuận phát triển mạnh mẽ và bền vững như ngày hôm nay, không thể không nhắc đến sự quan tâm, hỗ trợ kịp thời và hiệu quả từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Bình Thuận. Các cấp Liên minh HTX đã triển khai nhiều chương trình, chính sách thiết thực nhằm tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX hoạt động và phát triển.
Một trong những hỗ trợ quan trọng là công tác tư vấn, hướng dẫn thành lập và củng cố HTX. Nhiều HTX ban đầu còn gặp khó khăn về thủ tục pháp lý, xây dựng điều lệ, phương án sản xuất kinh doanh đã được cán bộ Liên minh HTX tỉnh trực tiếp xuống cơ sở hỗ trợ, hướng dẫn tận tình. Công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho đội ngũ cán bộ chủ chốt của các HTX cũng được đặc biệt chú trọng. Các lớp tập huấn về quản trị HTX, kỹ năng đàm phán hợp đồng, marketing, xây dựng thương hiệu… đã giúp các HTX nâng cao tính chuyên nghiệp và hiệu quả hoạt động.
Bên cạnh đó, Liên minh HTX các cấp còn đóng vai trò cầu nối quan trọng giúp các HTX tiếp cận với các nguồn vốn vay ưu đãi, các chương trình hỗ trợ phát triển sản xuất, xúc tiến thương mại. Nhiều HTX đã được hỗ trợ tham gia các hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước, qua đó có cơ hội quảng bá sản phẩm, tìm kiếm đối tác và mở rộng thị trường tiêu thụ. Các chương trình kết nối cung cầu, đưa sản phẩm thanh long vào các kênh phân phối hiện đại cũng được Liên minh HTX tích cực triển khai.
Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, việc đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng và an toàn thực phẩm là yêu cầu bắt buộc. Liên minh HTX đã hỗ trợ các HTX thanh long Bình Thuận trong việc xây dựng và áp dụng các quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ. Đồng thời, hỗ trợ xây dựng mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, tạo dựng niềm tin cho người tiêu dùng và nâng cao khả năng cạnh tranh của thanh long Bình Thuận trên thị trường quốc tế.
Sự liên kết chặt chẽ trong sản xuất và tiêu thụ, vai trò đầu tàu trong ứng dụng khoa học kỹ thuật, cùng với sự đồng hành, hỗ trợ từ các cấp Liên minh HTX, đã và đang tạo nên một bức tranh tươi sáng cho ngành thanh long Bình Thuận. Các HTX không chỉ là nơi tập hợp sức mạnh của từng nông hộ nhỏ lẻ mà còn là hạt nhân quan trọng thúc đẩy một nền nông nghiệp hiện đại, bền vững, góp phần đưa trái thanh long Bình Thuận vươn xa trên thị trường thế giới. Và quan trọng hơn cả là mang lại cuộc sống ấm no, sung túc cho người nông dân, đóng góp thiết thực vào mục tiêu giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.
Quốc Anh
