Theo Liên minh HTX tỉnh Đắk lắk, hiện trên địa bàn có trên 10 HTX đang triển khai các hoạt động du lịch phục vụ du khách dưới nhiều hình thức như tìm hiểu, khám phá và trải nghiệm vốn văn hóa truyền thống, đời sống sinh hoạt cộng đồng cũng như sản xuất nông nghiệp, sinh thái đa dạng, đặc trưng của từng địa phương.
Bảo tồn nghề truyền thống kết hợp du lịch
Trước đây cuộc sống của người ở buôn Tơng Jú, xã Ea Kao chủ yếu sinh sống bằng vài sào cà phê già cỗi, năng suất thấp, người dân phải đi làm thuê trang trải cuộc sống. Từ ngày HTX dệt thổ cẩm Tơng Bông thành lập, nhiều chị em trong buôn đã tham gia vào HTX để nâng cao tay nghề và tìm đầu ra sản phẩm, từ đó có thu nhập ổn định, cuộc sống ngày càng khấm khá, thoát nghèo. Từ 10 thành viên ban đầu, đến nay, HTX đã có 45 thành viên.
 |
|
Hiện nay, HTX Dệt thổ cẩm Tơng Bông đã có hai nguồn thu nhập ổn định từ dệt thổ cẩm và làm du lịch văn hóa, sinh thái cộng đồng |
Là thành viên trẻ nhất của HTX Dệt thổ cẩm Tơng Bông, chị H’Phê Đê Bkrông (SN 1999) tự hào khi giữ được nghề truyền thống của dân tộc mình và có kinh phí trang trải cuộc sống. Chị H’Phê bảo: “Mình được học dệt tại gia đình từ khi còn nhỏ, biết dệt năm 16 tuổi, nhưng từ khi tham gia HTX Dệt thổ cẩm Tơng Bông đã giúp mình học thêm nghề may. Mình vừa có công việc yêu thích phù hợp với sức khỏe, vừa giữ được nghề truyền thống của dân tộc và có thu nhập ổn định để trang trải học hành suốt mấy năm qua. Bây giờ mình đã tốt nghiệp Trường Cao đẳng Sư phạm Đắk Lắk, mình vẫn dệt để có thêm thu nhập phụ giúp gia đình”.
Nỗ lực tìm kiếm, mở rộng thị trường, tích cực tham gia các hoạt động kết nối, giới thiệu sản phẩm thổ cẩm của HTX, 2 năm gần đây, du khách trong và ngoài tỉnh tìm đến không chỉ mua sản phẩm thổ cẩm mà còn trải nghiệm đời sống văn hóa của dân tộc Ê Đê, sản phẩm thổ cẩm của HTX cũng được biết đến nhiều hơn.
Hiện, HTX mạnh dạn đầu tư xây dựng khu du lịch cộng đồng trên địa bàn buôn Tơng Jú với 3 nhà sàn trưng bày nhạc cụ, vật dụng lao động sản xuất, dụng cụ dệt vải, dụng cụ săn bắt của đồng bào Ê Đê. Khách du lịch đến đây vừa được thực hành dệt thổ cẩm, được tham quan trải nghiệm đời sống, xem nghệ nhân tạc tượng và được thưởng thức món ăn truyền thống, rượu cần của người Ê Đê do chính các thành viên tự làm.
Bà H’Yăm Bkrông, Giám đốc HTX cho hay: “Mục tiêu "kép" được xác định rõ ràng là lấy vốn văn hóa thổ cẩm để làm du lịch và ngược lại lấy lợi ích từ ngành “công nghiệp không khói” này để gìn giữ, bảo tồn và phát huy nghề dệt thổ cẩm truyền thống của mình. Đến nay, người làm nghề ở đây đã có hai nguồn thu nhập ổn định từ dệt thổ cẩm và làm du lịch văn hóa, sinh thái cộng đồng".
Bà H’Yăm lý giải thêm, nói ổn định là bởi hoạt động sản xuất, kinh doanh của HTX không còn bấp bênh như trước. Về dệt thổ cẩm, đã có những đổi mới và phát triển đáng kể như ứng dụng khoa học kỹ thuật vào các khâu dệt sợi, chắp vải, tạo hoa văn, làm mới mẫu mã sản phẩm cho phù hợp thị hiếu khách hàng, nên số lượng hàng hóa bán ra ngày càng nhiều, đem lại thu nhập bình quân khoảng 3,5 - 4 triệu đồng/tháng cho mỗi thành viên.
Theo đó, từ hoạt động du lịch cũng đã góp phần thúc đẩy mức tăng trưởng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh ở làng nghề này nhờ lượng du khách tìm đến đây đang trên đà tăng mạnh (bình quân từ 400 – 600 lượt người/tháng).
Đa giá trị có thể làm giàu
Trong khi đó, xã Ea Nuôl, huyện Buôn Đôn, có một HTX hướng tới phát triển nông nghiệp để phục vụ du lịch.
Trước đây thôn Tân Phú, xã Ea Nuôl là vùng đất khô cằn, người dân chủ yếu trồng cây ngắn ngày, cuộc sống rất khó khăn. Tuy nhiên từ khi hồ thủy điện Sêrêpốk 3 được xây dựng người dân thử nghiệm chuyển đổi sang đánh bắt cá tự nhiên và nuôi thủy sản trên lòng hồ, canh tác đa dạng các loại cây trồng dài ngày, đặc biệt là cây ăn trái để thay thế dần những loại cây ngắn ngày trước kia. Nhưng do mạnh ai nấy làm, thiếu liên kết nên bị thương lái ép giá nên hiệu quả kinh tế còn hạn chế.
 |
|
HTX Nông nghiệp và Du lịch Phú Nông – Buôn Đôn ra đời từ ý tưởng phát triển nông nghiệp phục vụ du lịch. |
Xuất phát từ ý tưởng phát triển nông nghiệp phục vụ du lịch, tháng 5/2019, HTX Nông nghiệp và Du lịch Phú Nông – Buôn Đôn ra đời, với 22 thành viên. Nhờ nắm bắt đúng tâm lý, nguyện vọng của người dân, HTX nhanh chóng triển khai nhiều hoạt động có hiệu quả dưới sự quan tâm của các tổ chức và chính quyền địa phương
Ông Trần Văn Toàn, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX Nông nghiệp và Du lịch Phú Nông – Buôn Đôn chia sẻ: Hiện nay HTX trồng trọt theo phương pháp an toàn, chuyển đổi dần sang canh tác hữu cơ, sinh học. Đến nay, HTX đã có một sản phẩm nông nghiệp đạt tiêu chuẩn VietGAP được cung cấp ra thị trường trong tỉnh và một số tỉnh lân cận.
Hiện nay, một số vườn cây ven hồ thủy điện đã cơ bản hình thành quần thể sinh thái có thể tổ chức hoạt động nghỉ dưỡng, giải trí. Mặt khác, HTX cũng liên kết với một số cá nhân, tổ chức đầu tư du lịch lân cận như khu vực Đảo Thiên Quy, nông trại Lâu Đài Yến… để hình thành chuỗi du lịch, trải nghiệm tại vùng hồ thủy điện với diện tích trên 3.500 ha mặt nước.
Các dịch vụ du lịch trải nghiệm sản xuất nông nghiệp - sinh thái (như câu cá, du thuyền trên lòng hồ thủy điện Sêrêpốk 3; cắm trại, nghỉ ngơi trong những cánh rừng nguyên sinh; tham quan, thưởng thức sản phẩm nông nghiệp từ nhiều trang trại chăn nuôi, cây trái) cũng đã được nhiều người chọn lựa và đặt tour với tần suất ngày càng nhiều hơn, khoảng 200 - 250 người/tháng, chưa kể số lượt khách đi theo đoàn từ nhiều tỉnh thành khắp cả nước tìm đến.
Nhờ mô hình làm nông nghiệp kết hợp du lịch của HTX nhiều thành viên đã có cuộc sống ổn định, thoát nghèo bền vững.Tham gia làm nông nghiệp kết hợp du lịch tại HTX Nông nghiệp và Du lịch Phú Nông – Buôn Đôn, ông Bùi Xuân Xã chia sẻ, vào làm thành viên HTX, kinh tế gia đình ông khá hơn hẳn so với trước kia.
Toàn bộ sản phẩm nông nghiệp mình làm ra đều được HTX hỗ trợ bao tiêu. Vườn cây ăn quả của mình sạch, an toàn nên thu hút một lượng khách đến thăm vườn, trải nghiệm và mua nông sản từ đó nâng cao thu nhập, ông cho hay.
Cần liên kết sản xuất thông qua HTX
Một doanh nghiệp lữ hành cho biết, xu hướng du khách thích khám phá các khu du lịch cộng đồng mang đậm bản sắc vùng miền ngày càng tăng. Tuy nhiên, du lịch nông nghiệp Việt Nam chưa thật sự đột phá. Vì vậy, việc phát triển nông nghiệp gắn với du lịch do các HTX đứng ra thành lập cần được nhân rộng, bởi sự kết nối của HTX với người dân bản địa sẽ giúp các sản phẩm du lịch nông nghiệp, nông thôn đặc trưng của các tỉnh thành được bảo tồn và phát huy, vừa mang lại kinh tế, giúp người dân thoát nghèo.
Trước đó, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan nhiều lần nói về câu chuyện làm thương hiệu cho nông sản. Bởi, nếu có thương hiệu, giá trị sản phẩm nông sản có thể tăng gấp 10-20 lần. Muốn làm được vậy cần liên kết sản xuất thông qua HTX để có chỉ dẫn địa lý, truy xuất nguồn gốc,... từ đó mới xây dựng được thương hiệu bài bản và có giá trị lâu dài.
Bộ trưởng cũng gợi ý về mô hình làm nông nghiệp đa giá trị để nâng cao thu nhập cho người nông dân.
Theo đó, thay vì quá đặt nặng các kết quả mang tính sản xuất như sản lượng, quy mô, hay trông chờ vào các giải pháp mang tính kỹ thuật, công nghệ,… có thể cân nhắc thêm cách tiếp cận phát triển kinh tế nông nghiệp dựa trên dịch vụ, trải nghiệm.
Bộ trưởng cho rằng, phát triển nông nghiệp theo hướng “kinh tế trải nghiệm” - tập trung vào yếu tố “trải nghiệm” và “con người”, là một gợi mở đáng tham khảo, khi có thể tối ưu hoá những nguồn lực sẵn có, cải thiện chất lượng dịch vụ, đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách, của người tiêu dùng, qua từng sản phẩm OCOP, qua từng hoạt động du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp, nông thôn.
Phát triển theo hướng này, giá trị từ nông nghiệp có thể tăng theo chiều thẳng đứng, giúp người nông dân làm giàu trên quê hương.
Hoàng Hà
